Spis treści:
- Encefalopatia wątrobowa - co to jest?
- Czynniki ryzyka wystąpienia encefalopatii wątrobowej
- Jak objawia się encefalopatia wątrobowa?
- Leczenie encefalopatii wątrobowej
- Zmiany neurologiczne - czy są odwracalne w encefalopatii?
Encefalopatia wątrobowa - co to jest?
Encefalopatia wątrobowa to poważne i zagrażające zdrowiu powikłanie nieleczonych chorób wątroby, zazwyczaj jej marskości.
Wątroba ma za zadanie oczyszczać organizm z toksyn, jeśli jednak jej funkcje są zaburzone - dochodzi do kumulacji substancji toksycznych i krążą one we krwi. Jeśli uda im się przedostać przez barierę krew-mózg, szkodliwe substancje trafiają do układu nerwowego i prowadzą do licznych zaburzeń.
Toksyną najsilniej działającą jest amoniak.
Encefalopatia wątrobowa może pojawić się u pacjentów, którzy przewlekle chorują na wątrobę, ale także u tych, u których doszło do rozwinięcia ostrej postaci choroby. Najczęściej encefalopatia dotyczy pacjentów z:
- marskością wątroby w przebiegu choroby alkoholowej,
- wirusowym zapaleniem wątroby,
- niedokrwieniem wątroby,
- uszkodzeniem wątroby na skutek przedawkowania leków (paracetamol),
- chorobami dróg żółciowych.
Sama obecność chorób wątroby zwiększa ryzyko wystąpienia encefalopatii, jednak istnieją dodatkowe czynniki, które mogą to ryzyko podnieść.
Czynniki ryzyka wystąpienia encefalopatii wątrobowej
Niewydolna i nieprawidłowo leczona wątroba nie spełnia swojej funkcji w organizmie. Dodatkowo, obciążając ją, pacjent naraża się na uszkodzenie układu nerwowego toksynami, które nie zostały zneutralizowane przez ten ważny narząd.
Do czynników ryzyka, które zwiększają szanse wystąpienia encefalopatii wątrobowej, zalicza się:
- dużą ilość białka w diecie,
- odwodnienie,
- spożywanie alkoholu,
- nawracające zaparcia,
- infekcje (np. zakażenie układu moczowego),
- krwawienie do przewodu pokarmowego,
- nieprawidłowy poziom elektrolitów we krwi (np. zbyt niski poziom potasu),
- niski poziom cukru we krwi,
- niedożywienie,
- niedoczynność tarczycy,
- stosowanie niektórych leków (np. benzodiazepin).
Jak objawia się encefalopatia wątrobowa?
Encefalopatia najczęściej dotyczy pacjentów z marskością wątroby. Do objawów marskości zalicza się bóle brzucha, zmniejszony apetyt i niezamierzony spadek wagi. Pacjenci skarżą się z powodu częstych stanów podgorączkowych, osłabienia i zaburzeń koncentracji.
Marskość wątroby prowadzi także do charakterystycznej sylwetki, tzw. kasztanowego ludzika. Kończyny górne i dolne są szczupłe, jednak dochodzi do zwiększenia obwodu brzucha.
Kiedy wątroba nie radzi sobie z oczyszczaniem organizmu z toksyn, krążą one w organizmie i uszkadzają komórki nerwowe, rozwijając przy tym objawy encefalopatii. Do początkowych objawów tego powikłania zalicza się:
- zwiększoną drażliwość,
- obniżony lub podwyższony nastrój chorego,
- spowolnienie ruchowe,
- problemy z koncentracją uwagi i zapamiętywaniem informacji.
Z biegiem czasu chorzy zaczynają mieć problem z zasypianiem, zwiększa się u nich poziom lęku oraz pojawiają się trudności z wykonaniem podstawowych czynności, takich jak pisanie, czytanie, obsługa telefonu komórkowego.
Chorzy zauważają u siebie drżenia mięśniowe, problemy z mową, zaburzenia koordynacji ruchowej, sztywność mięśni a nawet oczopląs.
Brak leczenia na czas prowadzi do problemów z orientacją w czasie i przestrzeni, zaburzeń świadomości, śpiączki a nawet śmierci chorego.
Leczenie encefalopatii wątrobowej
Leczenie encefalopatii jest możliwe, jednak wymaga to szybkiej reakcji i wdrożenia odpowiedniej farmakoterapii.
Celem leczenia jest jak najszybsza eliminacja amoniaku z organizmu, ponieważ to właśnie on prowadzi do licznych zaburzeń w funkcjonowaniu.
Pacjentom podaje się laktulozę - lek, który zwiększa liczbę wypróżnień. Stosowana jest także neomycyna (antybiotyk), a lekarz może podjąć decyzję o wycofaniu niektórych leków dotychczas stosowanych przez chorego.
Niezwykle ważna w procesie leczenia jest zmiana diety. Niektóre produkty, decyzją lekarza, mogą zostać całkowicie zakazane, a pacjentów zachęca się do spożywania niewielkich ilości posiłków w ciągu dnia. Zakazane jest spożywanie alkoholu u chorych z encefalopatią wątrobową.
Zmiany neurologiczne - czy są odwracalne w encefalopatii?
Encefalopatia wątrobowa jest stanem potencjalnie odwracalnym, jednak jest to uzależnione od tego, do jakich uszkodzeń neurologicznych doszło.
Większość pacjentów, mimo skutecznego leczenia, ma trwałe deficyty neurologiczne, takie jak problem z kontrolowaniem emocji, spadek zdolności uczenia się, zaniki pamięci.
Ponadto nieleczenie podstawowej choroby wątroby może prowadzić do nawrotu encefalopatii, powodując kolejne spustoszenia w układzie nerwowym chorego.
Źródła:
Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 2, 64-75, Anatol Panasiuk, Encefalopatia wątrobowa
Gastroenterologia Kliniczna 2013, tom 5, nr 2, 106-122, Via Medica, Marek Hartleb, Encefalopatia wątrobowa u chorych z marskością wątroby
CZYTAJ TAKŻE:
W ten sposób wątroba wysyła ci sygnał SOS. Zauważysz na skórze
Tak poznasz, że wątrobie brakuje żółci. Skutki są niebezpieczne dla zdrowia
Tak poznasz, że tłuszcz trzewny "obrasta" wątrobę. Zmierz swoją talię i wyprzedź objawy
