Stan przedcukrzycowy i cukrzyca są wskazaniem. Badania niezbędne w kontroli cukrzycy
Cukrzyca to choroba metaboliczna, która stała się jednym z największych wyzwań zdrowotnych w XXI w. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią ponad 3 miliony osób, a drugie tyle ma stan przedcukrzycowy, często nie zdając sobie z tego sprawy. Kluczem do uniknięcia powikłań jest regularna kontrola stanu zdrowia. Choć najistotniejszym jest kontrolowanie glikemii, istnieją jednak również inne parametry, nad którymi nadzór niezbędny jest, gdy chorujemy na cukrzycę lub stan przedcukrzycowy. Dlatego dziś, 14 listopada z okazji Światowego Dnia Cukrzycy, podsumowujemy, co warto regularnie badać, zmagając się z cukrzycą lub stanem przedcukrzycowym.
Najważniejszym wskaźnikiem w kontroli cukrzycy jest glukoza na czczo. Norma zwykle wynosi 70 - 99 mg/dl. Wartości od 100 do 125 mg/dl wskazują na stan przedcukrzycowy, natomiast powyżej 126 mg/dl - na cukrzycę. Badanie to należy wykonywać regularnie, minimum raz do roku, a przy stwierdzonych zaburzeniach gospodarki glukozy zawsze zgodnie z wytycznymi lekarza prowadzącego.
Kolejnym kluczowym testem jest krzywa cukrowa (OGTT), czyli doustny test tolerancji glukozy. Badanie to pozwala ocenić, jak organizm reaguje na obciążenie cukrem. Polega ono na pomiarze stężenia glukozy na czczo, a następnie po spożyciu doustnego roztworu glukozy. Szczególnie przydatne jest w diagnozowaniu zaburzeń gospodarki glukozowej.
Badanie hemoglobiny glikowanej pokazuje, jaki był średni poziom glukozy w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Hemoglobina glikowana powstaje, gdy cząsteczki glukozy łączą się z hemoglobiną w czerwonych krwinkach. U osób z cukrzycą zwykle celem jest utrzymanie wartości hemoglobiny glikowanej na poziomie poniżej 7%. Regularna kontrola hemoglobiny glikowanej pozwala lekarzowi wprowadzać odpowiednie korekty w leczeniu lub diecie pacjenta.
Ponieważ cukrzyca zwiększa ryzyko chorób sercowo - naczyniowych, kolejnym badaniem, które regularnie powinny wykonywać osoby chore, jest lipidogram. W skład lipidogramu wchodzi badanie poziomu cholesterolu całkowitego, HDL, LDL i trójglicerydów. Wysoki poziom cholesterolu może prowadzić do zwiększonego ryzyka rozwoju incydentów sercowo - naczyniowych, dlatego przynajmniej raz do roku osoby z cukrzycą powinny wykonywać lipidogram.
Cukrzyca jest jedną z głównych przyczyn przewlekłej choroby nerek. Z tego względu niezwykle ważne jest regularne kontrolowanie stanu tego narządu. Można to zrobić, badając regularnie stężenie kreatyniny i wyliczając współczynnik eGFR, który ocenia wydolność nerek. Dodatkowo warto, aby osoby chorujące na cukrzycę pamiętały o regularnym wykonywaniu badania ogólnego moczu oraz o oznaczeniu tzw. mikroalbuminurii - obecność białka w moczu może być jednym z pierwszych wskaźników uszkodzenia nerek. Wczesne wykrycie zmian pozwala wdrożyć leczenie, które spowolni postęp uszkodzenia nerek.
Cukrzyca często współwystępuje z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby (NAFLD), z tego względu warto, aby osoby na nią cierpiące pamiętały o regularnej kontroli stanu wątroby. Można to zrobić, kontrolując parametry enzymów wątrobowych. Podwyższone wartości mogą świadczyć o zaburzeniach pracy wątroby lub o nadmiernym obciążeniu tego narządu lekami, stosowanymi w terapii cukrzycy.
Nadciśnienie tętnicze jest częstym towarzyszem cukrzycy. Regularny pomiar ciśnienia tętniczego jest więc kluczowy dla osób chorych, gdyż jego nieprawidłowe wartości mogą przyspieszać rozwój powikłań naczyniowych cukrzycy. Ponadto, chorując na cukrzycę warto raz na jakiś czas wykonać badania serca - w tym celu umówić się na wizytę u kardiologa, zwłaszcza u osób z długotrwałą cukrzycą i obciążeniem wywiadu w rodzinie.
Wysokie stężenia glukozy uszkadzają drobne naczynia krwionośne siatkówki oka, prowadząc do tzw. retinopatii cukrzycowej. Początkowo uszkodzenie to może przebiegać bezobjawowo, dlatego każdy pacjent z cukrzycą powinien co najmniej raz do roku odwiedzić okulistę celem zbadania dna oka. Wczesne wykrycie zmian może zapobiec dalszym zaburzeniom a nawet pozwoli uniknąć ślepoty.
Wysoki poziom glukozy może prowadzić do neuropatii cukrzycowej - uszkodzenia nerwów obwodowych, objawiającego się z początku mrowieniem, drętwieniem lub bólem, w szczególności stóp. Nieleczona neuropatia sprzyja powstawaniu owrzodzeń i wystąpieniu tzw. zespołu stopy cukrzycowej. Dlatego warto, aby osoby chorujące na cukrzycę pamiętały o regularnej samokontroli wszelkich ran, zwłaszcza na stopach, a także kontroli czucia, dotyku i temperatury. Co jakiś czas nie zaszkodzi, aby udać się na badania kontrolne do neurologa.
Badania to jedno, ale równie istotne są regularne wizyty u diabetologa czy dietetyka. Pomagają one w utrzymywaniu cukrzycy pod kontrolą, czego osoby chore nie mogłyby zrobić same dla siebie. To diabetolog dobiera leczenie i kieruje na badania, a także do dodatkowych specjalistów. Dietetyk pomoże z kolei wyeliminować błędy dietetyczne i chronić zdrowie na długie lata przez dobór odpowiedniego żywienia w cukrzycy.
Stan przedcukrzycowy czy nawet cukrzyca nie muszą oznaczać szybkiego rozwoju powikłań. Kluczem do utrzymania organizmu chorego w dobrym zdrowiu jest regularna kontrola i współpraca ze specjalistami z różnych dziedzin medycyny. Dobrze jest zacząć od wykonywania regularnych badań - od poziomu glukozy, przez badania nerek, wątroby, aż po badania oka czy układu nerwowego. Takie badania to inwestycja nie tylko w dobre zdrowie, ale też dobre życie.
Źródła:
https://diabetyk.org.pl/niezbedne-badania-w-cukrzycy
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W, Solnica B.. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej wyd. 5., Edra Urban & Partner, Wrocław 2022.
CZYTAJ TAKŻE:
Nie każdy wie, że to objaw przewlekłego stresu. Co oznacza i jak zwalczyć brzuch kortyzolowy?
Hamują łaknienie, obniżają cukier, pomagają chudnąć. Działają jak naturalne analogi GLP-1
Jeden z najbardziej obleganych specjalistów. Nie tylko cukrzycy powinni zgłaszać się do diabetologa
