Spis treści:
- Tak zmieniała się temperatura ciała na przestrzeni lat
- Skąd bierze się zmiana temperatury ciała człowieka?
- Najnowsze badania naukowe: trzeba mieć elastyczne podejście
- Różne osoby i różne temperatury ciała
- Kiedy temperatura powinna niepokoić?
Tak zmieniała się temperatura ciała na przestrzeni lat
Wyjściowa, "normalna" temperatura ciała 36,6 st. C. pochodzi z danych opublikowanych w 1868 roku, kiedy to niemiecki lekarz Carl Reinhold August Wunderlich wykonał ponad milion pomiarów temperatury u około 25 000 pacjentów. Wunderlich zauważył też, że mężczyźni i osoby starsze miały niższą temperaturę niż kobiety i młodzi dorośli, a temperatura ciała była wyższa po południu.
Wyniki wielu badań pokazują, że średnia temperatura ciała systematycznie spada - i to od wielu dekad. Przykładowo analiza opublikowana w 2020 roku wykazała, że od XIX wieku temperatura ciała stopniowo maleje o średnio 0,03 st. C. na dekadę. To oznacza, że wiele osób, dla których 36,6 st. C. kiedyś było synonimem zdrowia, teraz może mieć temperaturę niższą, nawet około 36,4 st. C., i co ważne - nadal być całkowicie zdrowym.
Skąd bierze się zmiana temperatury ciała człowieka?
Przede wszystkim poprawia się stan zdrowia populacji ogółem - dbamy o higienę osobistą, mamy dostęp do szczepień, umiejętnie i skutecznie potrafimy leczyć infekcje, dzięki czemu organizm jest mniej obciążony stanami zapalnymi.
Zmniejszona przemiana materii i lżejszy styl życia to także powody, dla których spada temperatura ciała człowieka. Niższy całkowity koszt energetyczny dla organizmu powoduje, że ciało generuje mniej "ciepła"
Kolejnym kluczowym powodem są po prostu lepsze warunki życia - ogrzewanie i klimatyzacja umożliwiają utrzymywanie stałej, komfortowej temperatury otoczenia, co sprawia, że organizm nie musi "samodzielnie" podnosić temperatury, by zapewnić sobie ciepło lub schłodzenie.
W efekcie, wartość, którą przez lata uważaliśmy za "idealną", przestała do końca odzwierciedlać realne normy współczesnych ludzi.
Najnowsze badania naukowe: trzeba mieć elastyczne podejście
Najnowsze badanie zostało przeprowadzone w Kalifornii przez naukowców z Uniwersytetu w Santa Barbara. Badacze, pod kierownictwem dr Julie Parsonnet, przeanalizowali dane z 677 tysięcy pomiarów temperatury ciała mieszkańców Palo Alto w Kalifornii. Wyniki wskazały na spadek średniej temperatury z 37 st. C do 36,4 st. C na przestrzeni dwóch stuleci.
Jeszcze inne badanie, pod kierownictwem prof. Michaela Gurvena, przeprowadzono na członkach plemienia Tsimane w Boliwii. Analiz dokonano na podstawie 18 tysięcy pomiarów temperatury ciała dorosłych członków plemienia Tsimane z Boliwii, które zbierano przez 16 lat. Wykazano, że w przypadku członków plemienia, w ciągu dwóch dekad temperatura spadła o 0,5 st. C i średnio wynosi 36,1 st. C.
Wszystkie te badania jednoznacznie wskazują, że wraz z upływem czasu dochodzi do spadku temperatury ciała człowieka. Potwierdzają też, że "klasyczna" norma 36,6 °C to uproszczenie i dzisiaj temperaturę należy interpretować bardziej elastycznie, biorąc pod uwagę kilka czynników: wiek, płeć, porę dnia czy sposób pomiaru.
Różne osoby i różne temperatury ciała
Należy jeszcze raz podkreślić, że nie istnieje "idealna" temperatura ciała, bo to, co jest normą dla jednej osoby, może być zbyt niskie lub zbyt wysokie dla innej. Jeśli chodzi o różnice temperatur u różnych ludzi, może mieć na nie wpływ wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Jakich?
Metoda i miejsce pomiaru - temperatura mierzona pod pachą, w ustach, uchu, czole, a tym bardziej wewnętrznie (np. w odbycie) może się od siebie różnić. Miejsce pomiaru ma zatem kluczowe znaczenie.
Pora dnia - organizm człowieka ma swój rytm, temperatura może być niższa rano, a wyższa wieczorem. Będzie się także wahała u kobiet w trakcie cyklu menstruacyjnego.
Indywidualne cechy - wiek, płeć, masa ciała, metabolizm - wszystko to może wpływać na to, jaka temperatura jest "normalna" dla danego człowieka.
Stan zdrowia i styl życia: przebyte infekcje, stan zapalny, aktywność fizyczna, stres, a nawet warunki otoczenia (ciepło, chłód, klimatyzacja) - to czynniki, które także w znaczny sposób mogą wpływać na temperaturę ciała człowieka.
Kiedy temperatura powinna niepokoić?
Jeśli temperatura ciała wynosi 36,4 st. C. czy 36,7 st. C. nie oznacza to automatycznie, że coś jest nie tak. Warto zwrócić uwagę na cały kontekst.
To, co powinno niepokoić, to nagłe skoki temperatury - o pół lub cały stopień, albo więcej. O gorączce mówimy wtedy, gdy temperatura ciała przekracza 38 st. C., natomiast wahania niższych wartości mogą sugerować stan podgorączkowy.
Wartości niewiele niższe, niż 36,6 st. C. nie świadczą automatycznie o wychłodzeniu, a mogą wynikać z zewnętrznych czynników, o których wspominaliśmy wyżej.
Przy interpretowaniu wyników pomiaru zawsze należy wziąć pod uwagę, kiedy został on wykonany - jaka jest pora dnia, czy wcześniej intensywnie trenowaliśmy, jedliśmy, a może byliśmy wystawieni na stres? To wszystko może mieć znaczenie dla wyniku.
Warto wziąć także pod uwagę ogólny stan zdrowia, aktualnie leczone choroby oraz miejsce, w którym dokonywaliśmy pomiaru (czoło, pacha, ucho).
Korzystając z elektronicznych termometrów należy też wziąć pod uwagę stan techniczny sprzętu oraz baterie - jeśli są już zużyte, termometr może pokazywać przekłamane wartości.
Źródła:
- https://med.stanford.edu/news/all-news/2023/09/body-temperature.html?
- https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2809098
