Spis treści:
- Rak kości - najważniejsze informacje
- Jakie są rodzaje nowotworów złośliwych kości?
- Objawy nowotworów kości
- Jak diagnozuje się nowotwory kości?
- Nowotwory kości - leczenie
- Rak kości - rokowanie
Rak kości - najważniejsze informacje
Nowotwory kości to termin, który wbrew pozorom nie oznacza jednego typu choroby, a już na pewno nie oznacza "raka kości", jak potocznie się mówi. W medycynie rakiem nazywamy wyłącznie nowotwory złośliwe wywodzące się z nabłonka, czyli tkanek pokrywających narządy i powierzchnie ciała.
Tymczasem guzy złośliwe, które powstają w samej kości, rozwijają się z tkanek łącznych (kostnej, chrzęstnej, włóknistej). I właśnie dlatego nazywa się je mięsakami. To ważne rozróżnienie, bo mięsak kości a rak z przerzutami do kości to dwie zupełnie różne sytuacje kliniczne, wymagające odmiennego leczenia i dające inne rokowania.
Mięsaki kości są rzadkie, stanowią mniej niż 1 proc. wszystkich nowotworów, przy czym mogą rozwijać się praktycznie w każdej kości, choć najczęściej atakują kości długie kończyn oraz miednicę.
Jakie są rodzaje nowotworów złośliwych kości?
Nowotwory kości to bardzo zróżnicowana grupa chorób, obejmują zarówno zmiany łagodne jak i złośliwe, przy czym najbardziej znany podział wyróżnia:
- kostniakomięsaka - jest najczęstszym złośliwym rakiem kości w pediatrii, choć w skali populacji pozostaje chorobą rzadką;
- mięsaka Ewinga - który pojawia się głównie u nastolatków i młodych dorosłych, zwykle w okresie intensywnego wzrostu.
Oba nowotwory częściej diagnozuje się u osób pochodzenia afroamerykańskiego i latynoskiego, co sugeruje że choroba może mieć podłoże genetyczne.
Warto jednak pamiętać, że zdecydowana większość guzów kości nie ma charakteru złośliwego. Wywodzą się z tkanki chrzęstnej, kostnej lub włóknistej, mogą pojawić się w każdym wieku i zwykle nie stanowią zagrożenia życia. W przeciwieństwie do nowotworów złośliwych nie dają przerzutów, a ich leczenie ogranicza się często do chirurgicznego usunięcia zmiany, a nawet wyłącznie do obserwacji (np. jeśli guz nie powoduje objawów).
Do takich łagodnych zmian należą m.in. wyrośla chrzęstno-kostne, kostniaki, chrzęstniaki i włókniaki niekostniejące.
Zobacz również:
Objawy nowotworów kości
Pierwszym sygnałem, że w kości dzieje się coś niedobrego, bywa ból. Początkowo może mieć tępy charakter i przypominać ,,ciągnięcie" skoncentrowane w jednej okolicy. Nie uśmierzają go nawet leki przeciwbólowe, a w dodatku może uniemożliwiać przesypianie całych nocy.
Wraz z rozrostem guza pojawiają się obrzęk, tkliwość, miejscowe ocieplenie. Rosnąca masa dodatkowo osłabia kość, czyniąc ją kruchą - wtedy nawet niewielki uraz może skończyć się złamaniem, a czasem dochodzi do niego samoistnie. Chorobie niejednokrotnie towarzyszą też objawy ogólne: niezamierzone chudnięcie, przewlekłe zmęczenie, które nie ustępuje mimo odpoczynku.
Niestety nowotwory złośliwe kości rosną szybko - u nawet 20 proc. pacjentów przerzuty są obecne już w chwili rozpoznania. Najczęściej lokują się w płucach lub innych kościach. Na początku mogą nie dawać o sobie znać, ale gdy guzów przybywa, pojawiają się niepokojące sygnały: narastająca duszność, trudności w oddychaniu, nawracające zapalenia płuc.
Jak diagnozuje się nowotwory kości?
Diagnozowanie guzów kości zaczyna się zazwyczaj od najprostszego, a jednocześnie niezwykle ważnego narzędzia - zdjęcia RTG. To ono często jako pierwsze zdradza, że w strukturze kości pojawiło się coś niepokojącego. Jeśli obraz nasuwa podejrzenie nowotworu złośliwego, lekarz kieruje pacjenta na dokładniejsze badania: rezonans magnetyczny, tomografię komputerową, a czasem również scyntygrafię kości czy PET, które potrafią pokazać aktywność metaboliczną podejrzanej zmiany.
Kolejnym krokiem jest zwykle biopsja, umożliwiająca pobranie materiału, który po mikroskopowej analizie odpowie na pytanie dotyczące charakteru zmiany, co umożliwia zaplanowanie leczenia.
Nowotwory kości - leczenie
Leczenie nowotworów kości jest dobierane indywidualnie: znaczenie ma każdy szczegół: typ guza, jego lokalizacja, tempo wzrostu czy obecność przerzutów. W terapii najczęściej łączy się trzy główne metody: chirurgię, chemioterapię i radioterapię. Jeśli zmiana jest wykryta wcześnie i nie zdążyła jeszcze "rozsiać się" po organizmie, leczenie zwykle zaczyna się od chemioterapii. Jej zadaniem jest zmniejszenie guza, tak by chirurg mógł go później usunąć możliwie precyzyjnie i oszczędzająco.
W sytuacji, gdy nowotwór zdążył już dać przerzuty, lekarze starają się je wyciąć, a jeśli to niewykonalne, włączają bardziej intensywne schematy chemioterapii. Radioterapia pełni rolę wsparcia: sięga się po nią wtedy, gdy komórki nowotworowe nie reagują na leki tak jak można by było oczekiwać, lub gdy trzeba wzmocnić efekt całego leczenia.
Rak kości - rokowanie
Rokowanie w nowotworach kości to wypadkowa kilku kluczowych czynników, z których najważniejszym jest moment, w którym choroba zostaje uchwycona. Dzięki połączeniu leczenia chirurgicznego z chemioterapią przed- i pooperacyjną przeżywalność w przypadkach ograniczonych wyłącznie do kości sięga dziś blisko 80 proc., a amputacja kończyny, która była niegdyś częstym scenariuszem, jest potrzebna jedynie u niewielkiego odsetka chorych.
W kostniakomięsaku i mięsaku Ewinga, które mają podobny przebieg i pojawiają się u młodych pacjentów, rokowanie gwałtownie pogarsza obecność przerzutów: pięcioletnie przeżycie spada wtedy do zaledwie 20-30 proc. Z kolei chrzęstniakomięsak, rzadki nowotwór dorosłych po 40 r.ż, zwykle rośnie wolniej, a jego niższy stopień złośliwości przekłada się na lepsze rokowania.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/338103,nowotwory-zlosliwe-kosci-miesaki-kosci-jakie-sa-objawy-nowotworow-kosci-przerzuty-do-kosci-rokowania
- https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2018/0815/p205.html
