Profilaktyka jest kluczowa w tych nowotworach. Co roku diagnozę słyszy 12 tys. kobiet w Polsce

Artykuł w ramach akcji: #31dnidlazdrowiakobiety"October Theory" - przyświeca nam założenie, że październik jest najlepszym momentem na życiowe porządki i wprowadzenie dobrych zmian. W Interii ZDROWIE przez cały miesiąc prowadzimy kampanię motywującą do profilaktyki i wprowadzania prostych, zdrowych nawyków. Chcemy zachęcać nie tylko do badań i profilaktyki chorób nowotworowych, ale do całościowego "o-się-dbania".

Nowotwory ginekologiczne to grupa chorób nowotworowych rozwijających się w żeńskich narządach rodnych. W Polsce, zgodnie z analizami epidemiologicznymi, do najczęściej rozpoznawanych nowotworów ginekologicznych należą:

• rak trzonu macicy (endometrium) - najliczniejszy wśród nowotworów narządów rodnych;
• rak jajnika - drugi pod względem liczby zachorowań; wiąże się z koniecznością kompleksowego leczenia
• rak szyjki macicy - występuje rzadziej, niż powyższe, jednak nadal stanowi on  istotny problem zdrowotny. Rak szyjki macicy najczęściej rozwija się w przebiegu zakażenia HPV. 

Aktualnie najskuteczniejszą profilaktyką są szczepienia przeciwko wirusowi.

Tylko w Polsce co roku nowotwory narządów płciowych u kobiet rozpoznawane są w ponad 12 000 przypadkach. Za czynniki ryzyka uznaje się przede wszystkim te, które są modyfikowalne.

W rozmowie z Interią Zdrowie prof. Krzysztof Nowosielski, ginekolog onkolog, wskazuje na możliwe przyczyny występowania nowotworów u kobiet:

- Każdy z czynników ryzyka ma swoje znaczenie. Uwarunkowania genetyczne odpowiadają za niewielki odsetek nowotworów ginekologicznych. Głównymi czynnikami ryzyka są te, które można modyfikować, jak nadmierna masa ciała, palenie papierosów, czy nieprawidłowa dieta. A często brak samoświadomości własnego ciała sprawia, że choroba wykrywana jest na zaawansowanym etapie - wskazuje specjalista.

Rak jajnika jest jednym z częściej diagnozowanych nowotworów złośliwych u kobiet w Polsce, zajmuje on 5. miejsce pod względem zapadalności, a 4. pod względem umieralności. Nowotwór ten daje trudne do zidentyfikowania objawy, a często choroba przebiega bezobjawowo przez długi czas. Wyróżnia się dwa rodzaje nowotworów jajnika: nabłonkowe (atakują powierzchniowe warstwy jajnika) i nienabłonkowe (mogą powstawać z komórek rozrodczych).

Przez długi czas choroba pozostaje nierozpoznana, a jedyne objawy to te ze strony innych narządów i układów. Kobieta może odczuwać wzdęcia, uczucie przepełnienia w brzuchu, zaparcia albo biegunki, częste odbijanie czy bóle pleców i częste oddawanie moczu.

- Rak jajnika może długo nie dawać żadnych objawów. To jedna z niewielu chorób, które wykrywamy najczęściej na późnym etapie. Niestety nie ma badań przesiewowych, jak np. w raku szyjki macicy (cytologia, HPV), które pozwoliłyby wykryć wczesne etapy choroby. Najlepszą profilaktyką raka jajnika są regularne wizyty u ginekologa oraz samoświadomość, czyli codzienne obserwowanie własnego ciała - wskazuje profesor Nowosielski.

Rak jajnika to choroba o trudnych do przewidzenia rokowaniach, często rozpoznawana w zaawansowanym stadium - zmniejsza szanse pacjentek na długie życie. Niektóre kobiety są bardziej narażone na wystąpienie tej choroby nowotworowej.

- W grupie ryzyka znajdują się kobiety (około 0,5 proc. wszystkich kobiet, czyli mniej więcej 1 na 200-300 tysięcy kobiet w Polsce), u których stwierdzono mutację w genach predysponujących do nowotwór, jak BRCA1 i BRCA2, pacjentki po procedurach rozrodu wspomaganego (in vitro), pacjentki z otyłością oraz stosujące terapię hormonalną w okresie menopauzy. W większości przypadków nie można jednak zidentyfikować wyraźnych czynników ryzyka - wyjaśnia profesor Nowosielski.

Rak szyjki macicy jest obecnie czwartym pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym wśród kobiet na świecie. Pomimo wprowadzenia w Polsce nowoczesnych metod profilaktyk, zachorowalność na ten nowotwór pozostaje na stałym, wysokim poziomie.  

Do rozwoju raka szyjki macicy dochodzi najczęściej w przebiegu zakażenia HPV, który przenoszony jest drogą przez dotyk okolic intymnych. W Polsce aktualnie ponad 50 proc. przypadków choroby rozpoznawana jest u kobiet po 60. roku życia.

- HPV jest niezwykle powszechnym wirusem, z którym każdy z nas najprawdopodobniej spotka się kilka razy w ciągu swojego życia, ponieważ przenoszony jest drogą dotyku z miejsc intymnych. HPV powoduje nie tylko raka szyjki macicy, ale odpowiada za większość przypadków raka krtani, gardła, raka odbytu i odbytnicy, u mężczyzn za raka penisa. Dlatego tak ważne jest szczepienie zarówno dziewczynek i kobiet jak i chłopców oraz dorosłych mężczyzn w każdym wieku, niezależnie od tego, czy są aktywni seksualnie czy nie - zwraca uwagę prof. Krzysztof Nowosielski.

Chociaż każdy nowotwór ginekologiczny może dawać różne objawy, to niektóre symptomy są charakterystyczne i wymagają pilnej konsultacji z lekarzem. Przede wszystkim do specjalisty należy się zgłosić, jeśli występuje:

• krwawienie z dróg rodnych między miesiączkami i rok po ostatniej miesiączce,
• upławy (wydzielina o nieprzyjemnym zapachu),
• nawracające bóle podbrzusza,
• trudności z oddawaniem stolca lub moczu,
• wzdęcia i uczucie pełności w brzuchu niezależne od spożywanych posiłków.

Powyższe objawy mogą sugerować zmiany w obrębie narządów rodnych, dlatego tak ważna jest profilaktyka.

- Standardowo wizyta u specjalisty ginekologii raz w roku z badaniem USG przezpochwowym lub przezbrzusznym jest optymalnym postępowaniem, które umożliwia kontrolę i ewentualne wykrycie zmian niepokojących w macicy, szyjce macicy, jajnikach czy piersiach na wczesnym etapie - podkreśla prof. Nowosielski.

Regularna kontrola u ginekologa zwiększa szansę na szybkie wykrycie zmian, co jest kluczowe w całym procesie leczenia nowotworów ginekologicznych.

W przypadku raka jajnika jego późne wykrycie drastycznie zmniejsza szanse na zastosowanie optymalnego leczenia, a w przypadku raka szyjki macicy istnieje szansa na stuprocentowe wyleczenie, o ile zmiany zostaną odpowiednio szybko wykryte. Tylko regularne badania dają szansę na diagnozę, z którą można wygrać.

Nowotwory ginekologiczne mogą i są skutecznie leczone w polskim systemie ochrony zdrowia. Jak w każdej chorobie, kluczowy jest stopień jej zaawansowania oraz czas, w jakim została włączona terapia.

Niektóre pacjentki w pierwszej kolejności poddawane są chemioterapii, inne - kwalifikują się do leczenia chirurgicznego. Decyzja o stosowanej terapii podejmowana jest wspólnie z pacjentką w oparciu o standardy leczenia nowotworów.

- Kwalifikacja do leczenia zależy od rodzaju nowotworu. Dla raka trzonu macicy najlepsze wyniki leczenia daje operacja laparoskopowa lub z zastosowaniem robota. Dla raka szyjki macicy - wszystko zależy od zaawansowania, które czasami weryfikuje się usuwając drobne węzły chłonne z miednicy małej w laparoskopii. Jeśli są zajęte - metodą z wyboru jest chemioterapia w połączeniu z radioterapią lub leki immunologiczne. Dla raka jajnika standardem jest leczenie operacyjne i chemioterapia lub podzielenie chemioterapii na dwie części - pierwszą podawana przed operacja i drugą - po, a następnie leczenie podtrzymujące za pomocą tabletek przyjmowanych przez 2-3 lata - wyjaśnia profesor.

Szanse na wyleczenie czy zatrzymanie choroby są coraz większe, w każdym z tych nowotworów. Metody leczenia - od zaawansowanych operacji do leków immunologicznych - są coraz bardziej skuteczne. Kiedyś pacjentki z nowotworem umierały bardzo wcześnie, a dziś choroba nowotworowa jest uznawana za chorobę przewlekłą, którą można "ujarzmić" i żyć obok niej przez wiele lat w doskonałym zdrowiu.

Źródła:

1. https://onkologia.org.pl/pl/raporty
2. http://onkologia.zalecenia.med.pl/pdf/zalecenia_PTOK_tom1_06_Nowotwory_kobiecego_ukladu_plciowego_20130301.pdf

CZYTAJ TAKŻE:

Nowotwór, o którym jest za cicho. Chorują kobiety po menopauzie i młodsze

Nieoczywiste zmiany, które mogą świadczyć o raku piersi. Na to zwróć uwagę

Test, który wykryje raka jajnika. Wystarczy próbka krwi