Rusz komórki mózgowe i naucz się nowej rzeczy. Nawet drobiazg znacznie opóźni demencję

Artykuł w ramach akcji: #31dnidlazdrowiakobiety"October Theory" - przyświeca nam założenie, że październik jest najlepszym momentem na życiowe porządki i wprowadzenie dobrych zmian. W Interii ZDROWIE przez cały miesiąc prowadzimy kampanię motywującą do profilaktyki i wprowadzania prostych, zdrowych nawyków. Chcemy zachęcać nie tylko do badań i profilaktyki chorób nowotworowych, ale do całościowego "o-się-dbania". 

Nie masz czasu na naukę nowych rzeczy? To duży błąd. I wcale nie chodzi o to, jakie umiejętności posiadasz lub mógłbyś posiadać. Uczenie się może być celem samym w sobie - czynnością, którą, jak zdrową dietę, higienę, sen i sport, warto włączyć do swojego życia niezależnie od wieku. Jeśli wzdrygasz się na samą myśl, że odtąd musisz zapisać się na jakiś kurs lub, co gorsza, być egzaminowanym - zawróć. Nie tędy droga. W uczeniu się, o którym mowa, chodzi raczej o uruchamianie nieużywanych obszarów mózgu. Możesz nauczyć się czegoś pozornie niekojarzącego się ze szkołą - nowego przepisu kulinarnego, obsługi nowej funkcji w telefonie, tekstu piosenki w obcym języku. Nie ma nawet znaczenia, czy zrobisz to dobrze - kluczowe jest próbowanie.

Istnieje coraz więcej badań, które sugerują, że uczenie się nowych rzeczy i angażowanie się w stymulujące poznawczo aktywności może mieć pozytywny wpływ na samopoczucie oraz być jednym z elementów profilaktyki demencji. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie JAMA Network Open przeanalizowano dane ponad 10 000 osób w Australii w wieku ok. 70 lat lub więcej. Stwierdzono, że częstsze uczestnictwo w aktywnościach takich jak kursy dla dorosłych (np. nauka, obsługa komputera, pisanie listów/dziennika) oraz aktywne czynności umysłowe (gry w karty, szachy, puzzle) było związane z niższym ryzykiem demencji w ciągu ok. 10 lat obserwacji.

Eksperci podkreślają, że mózg pozostaje plastyczny w każdym wieku i że "ćwiczenie umysłu" - czyli uczenie się, czytanie, twórcze aktywności - buduje rezerwę poznawczą, która może pomagać w radzeniu sobie z uszkodzeniami mózgu w późniejszym życiu. Badanie uniwersyteckie na University of Toronto wykazało, że robiąc "jedno nowe doświadczenie dziennie" - czyli coś, czego dotąd nie robiliśmy - można poprawić nastrój, pamięć i ogólne samopoczucie u osób starszych.

Jak podkreśla Sabina Obwiosło-Budzyń, prezeska fundacji "Zapisane w mózgu", propagującej wiedzę o chorobie Alzheimera, nauka nowych rzeczy jest kluczową w terapii i profilaktyce tej choroby. 

- Gdy moja mama zachorowała, intuicyjnie chciałam jej upraszczać świat, dawać rzeczy, które zna i które są dla niej proste. Tymczasem w terapii demencji chodzi o coś zupełnie innego - mówi w rozmowie z Karoliną Siudeją-Dudek w podcaście "Można zdrowiej" - o chorobie Alzheimera. - Chodzi o poznawanie nowego, o stymulowanie mózgu, najlepiej czynnościami, których wcześniej nie robiliśmy, a które angażują jednocześnie obie półkule mózgowe. Idealna będzie gra na gitarze lub pianinie - wymaga niezależnej pracy obu rąk. Nie chodzi o efekt, ale o to, by próbować - przekonuje. 

Podobnie działa gotowanie - byle nie wciąż tego samego - lub robienie na drutach. Pamiętaj jednak o istotnym aspekcie nowości: jeśli potrafisz lepić pierogi, spróbuj zawijać rogaliki, a jeśli robisz na drutach, spróbuj przerzucić się na haftowanie lub poznaj zupełnie nowy ścieg. - Doskonały jest też taniec - angażuje ciało i głowę, pobudza wszystkie zmysły, ćwiczy słuch i poziom koordynacji ruchowej, poprawia nastrój też - mówi Sabina Obwiosło-Budzyń. 

Uczenie się czegoś nowego - choćby kilku słówek z języka obcego, grania na instrumencie muzycznym, obsługi nowego urządzenie, czy po prostu słuchanie kursu online w nieznanej ci dotąd tematyce - może być wartościowe nie tylko dla satysfakcji, ale też dla mózgu. Im bardziej "nowa" aktywność (czyli nie rutynowa), tym bardziej pobudza mózg do adaptacji i tworzenia nowych połączeń.

W opracowaniu organizacji Alzheimer’s Society wskazuje się, że choć ćwiczenia mózgu (np. treningi pamięci) nie są udowodnione jako gwarancja zapobiegania demencji, istnieje jednak wyraźna korzyść z aktywnego umysłu, czyli uczenia się nowych rzeczy i stymulowania mózgu. Jaka? Mózg w formie to także zdrowe emocje, lepsze samopoczucie, niższe ryzyko zaburzeń lękowych i depresji. Słowem - więcej chęci do życia.

Liczne badania wskazują właśnie na aspekt psychologiczny uczenia się, podkreślając, że dla dobrostanu człowieka konieczne jest posiadanie wyraźnego celu życiowego. Wiąże się to z ok. 28% niższym ryzykiem rozwoju zaburzeń poznawczych i demencji.

Dbanie o dobrą kondycję poznawczą nie musi być tylko zadaniem dla osób starszych - włączenie takich aktywności w średnim wieku czy nawet wcześniej może mieć znaczenie. Samopoczucie również może być lepsze - nowe wyzwania i doświadczenia często wiążą się z poczuciem sprawczości, radością z nauki, co wspiera nastrój i może chronić przed spadkami psychologicznymi (które same są czynnikiem ryzyka). Warto łączyć aktywność poznawczą z aktywnością fizyczną oraz społeczną - bo dane sugerują, że najlepiej działają rozwiązania wielowymiarowe.

Samo uczenie się i ćwiczenie pamięci nie jest gwarancją uniknięcia demencji - badania pokazują, że istnieje między nimi związek, ale nie zawsze można mówić o bezpośredniej przyczynie i skutku. Na ryzyko choroby wpływa bowiem wiele czynników, m.in. genetyka, kondycja zdrowotna, styl życia, poziom wykształcenia oraz środowisko, w którym żyjemy. Uczenie się to tylko jeden element - równie ważne są: ruch, dieta, sen, unikanie używek, zdrowie sercowo-naczyniowe.

Jeśli obawiasz się, że nie wytrwasz zbyt długo w postanowieniu o nauce czegoś nowego - wybierz mądrze. Warto próbować tych aktywności, które są wydają ci się angażujące i przyjemne - bo to zwiększa szansę na regularność.

Źródła:

https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2807256?

https://www.psych.utoronto.ca/news/one-new-experience-day-boosts-memory-and-mood-study?

CZYTAJ TAKŻE:

Zabdaj o więzi, a zadbasz o mózg i emocje. Wystarczy kawa z przyjaciółką

Jak się uspokoić? Według tej ekspertki wystarczy... minuta!

Nie każdy wie, że to objaw przewlekłego stresu. Co oznacza i jak zwalczyć brzuch kortyzolowy?