Tarczyca w ciąży. Gruczoł o wielkim znaczeniu dla matki i dziecka

Tarczyca jest największym gruczołem w organizmie człowieka zlokalizowanym w przednio-dolnej części szyi. Jest odpowiedzialna za wytwarzanie trójjodotyroniny (T3), tyroksyny (T4) oraz kalcytoniny. Hormony te są odpowiedzialne za gospodarkę wapniowo-fosforową w organizmie. Ich produkcja jest kontrolowana przez układ podwzgórze-przysadka. Wydzielanie hormonów wpływa ujemnie na wytwarzanie TSH (hormonu tyreotropowego), który jest produkowany przez przysadkę mózgową - działają zatem na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.

Hormony tarczycy regulują metabolizm, wpływają na układ sercowo-naczyniowy oraz układ rozrodczy. Zaburzenia w ich wydzielaniu mają wpływ na funkcjonowanie całego organizmu.

Hormony tarczycy mają wpływ na działanie estrogenu oraz progesteronu - żeńskich hormonów regulujących pracę narządów układu rozrodczego u kobiety. Jeśli dojdzie do zaburzeń w ich produkowaniu - tarczyca produkuje zbyt dużo, lub zbyt mało hormonów, początkowo pojawiają się problemy ze strony cyklu miesiączkowego. Kobieta może mieć nieregularne miesiączki, obniżony poziom libido oraz nieregularną owulację, która jest kluczowa w planowaniu ciąży.

U kobiet częściej występuje niedoczynność tarczycy, co oznacza, że produkuje ona niedostateczną ilość hormonów względem zapotrzebowania organizmu. Kluczowe w planowaniu ciąży jest oznaczenie poziomu TSH, którego prawidłowa wartość dla kobiety w wieku rozrodczym wynosi poniżej 2,5 mU/l. Jeśli kobieta stara się o dziecko dobrze, by poziom ten utrzymywał się w dolnej granicy na poziomie 2 mU/l. Odchylenia od normy wartości TSH utrudniają zajście w ciążę i mogą wymagać wdrożenia leczenia, by zwiększyć szansę na zapłodnienie.

Im wyższa produkcja TSH w ciąży, tym większe ryzyko poronienia u ciężarnej. Kobiety z niedoczynnością tarczycy narażone są na wiele powikłań okołoporodowych:

• poród przedwczesny,
• stan przedrzucawkowy,
• rzucawka,
• odklejenie łożyska,
• nadciśnienie tętnicze u matki.

W okolicy 13 tygodnia ciąży tarczyca u dziecka rozpoczyna samodzielną produkcję hormonów, jednak przez całe życie płodowe dziecko korzysta z hormonów matki. Ich niedobór może w konsekwencji prowadzić u dziecka do:

• zaburzeń oddechu,
• niskiej masy urodzeniowej,
• niedoczynności tarczycy.

Objawy, diagnostyka, badania i leczenie. Zobacz nasz RAPORT: Wszystko o chorobach tarczycy i hashimoto

Choroba Hashimoto to autoimmunologiczna choroba polegająca na przewlekłym zapaleniu gruczołu tarczycy. Stan zapalny jest wywołany atakowaniem własnych komórek odpornościowych, przez co tarczyca produkuje niedostateczną ilość hormonów.

W przypadku potwierdzenia diagnozy choroby Hashimoto w ciąży, ciężarna powinna być pod opieką endokrynologa oraz przyjmować lewotyroksynę - syntetyczny hormon tarczycy, który pozwoli na wyregulowanie poziomów tarczycowych, a tym samym zmniejszy ryzyko wystąpienia powikłań u płodu.

Oznaczanie poziomu hormonów tarczycowych powinno być dokonywane przez kobietę regularnie. Obowiązkowo należy wykonać badanie jeszcze przed planowaniem ciąży, by wykluczyć ewentualne zaburzenia w czynności tarczycy. W przypadku jakichkolwiek odchyleń od normy, od razu istnieje możliwość wprowadzenia odpowiedniej farmakoterapii tak, by wyregulować pracę tarczycy oraz poziom hormonów.

Prowadzenie ciąży z zaburzeniami funkcjonowania tarczycy jest oczywiście możliwe, a ciężarna powinna być pod stałą opieką specjalisty endokrynologa.

W trakcie ciąży, zwłaszcza w pierwszym trymestrze, towarzyszące niedoczynności tarczycy objawy często mylone są z objawami samej ciąży. Kobieta, sądząc, że jej samopoczucie jest wywołane stanem  w jakim się znajduje, może nie być świadoma, że problemem jest właśnie tarczyca. Objawy, na które należy zwrócić szczególną uwagę to:

• problemy z koncentracją,
• nadmierna senność w ciągu dnia,
• wypadanie włosów,
• obrzęki,
• szybki wzrost masy ciała.

Prawidłowa wartość TSH w trakcie całej ciąży powinna wynosić:

• I trymestr:od 0,1 do 2,5 mIU/l
• II trymestr:od 0,1 do 3,0 mIU/l
• III trymestr:od 0,1 do 3,0 mIU/l

CZYTAJ TAKŻE: 

Rola progesteronu w organizmie kobiety

Kiedy warto udać się do endokrynologa