Konflikt serologiczny - gdy grupa krwi stoi na drodze zdrowej ciąży
Konflikt serologiczny to postrach wielu rodziców. Oznacza sytuację, w której dochodzi do wytworzenia przez matkę przeciwciał, które mogą atakować płód. Przyczyną konfliktu jest brak zgodności czynnika Rh. Konflikt serologiczny występuje w przypadku, gdy matka posiada czynnik Rh-, a płód dziedziczy po ojcu Rh+. Na szczęście istnieją metody, które pozwalają zminimalizować ryzyko konfliktu serologicznego. Poniżej znajdziesz więcej informacji na ten temat.
Konflikt serologiczny to sytuacja, w której matka i dziecko mają inny antygen Rh krwinek czerwonych. Dochodzi do tego w przypadku, gdy matka posiada antygen Rh-, a płód dziedziczy po ojcu antygen Rh+. Z tego powodu każda ciężarna powinna wykonać określone badania. Do 12. tygodnia ciąży należy oznaczyć czynnik Rh. Jeżeli jest ujemny, konieczne jest również oznaczenie poziomu przeciwciał atakujących krwinki płodu. Dlaczego? Gdy do krwiobiegu kobiety dostaje się krew dziecka, organizm przyszłej mamy może potraktować ją jako wroga. Z tego powodu może rozpocząć wytwarzanie przeciwciał, które mogą być bardzo groźne dla płodu.
W trakcie pierwszej ciąży konflikt serologiczny występuje stosunkowo rzadko. Przez całą ciążę krwiobieg matki i płodu jest od siebie oddzielony i do kontaktu dochodzi dopiero w trakcie porodu. Podczas pierwszej ciąży krew płodu może dostać się do krwi matki w szczególnych przypadkach. Poza porodem, to sytuacje, w których dochodzi do odklejenia się łożyska, cesarskiego cięcia, ciąży pozamacicznej i krwotoków. Warto wiedzieć, że do wytworzenia się atakujących przeciwciał konieczne jest przedostanie się do krwi matki minimum 0,2 ml krwi płodowej. Najczęściej konflikt serologiczny występuje w drugiej i każdej kolejnej ciąży. Wiąże się to z faktem, iż raz wytworzone przeciwciała nie znikają z organizmu matki.
Warto pamiętać jednak, że czynnik Rh- stosunkowo rzadko występuje u kobiet. Uważa się, że czynnik ten posiadać może jedynie 15 proc. pań. Pamiętajmy również, że do pojawienia się konfliktu serologicznego konieczne jest spełnienie innych warunków, czyli odziedziczenie przez dziecko Rh+ ojca.
Podsumowując, konflikt serologiczny nie wystąpi gdy:
1. Matka ma czynnik Rh+, a ojciec Rh-
2. Matka i ojciec mają czynnik Rh-
3. Dziecko nie odziedziczy Rh+ po ojcu.
Z tego powodu konflikt serologiczny rozpoznawany jest stosunkowo rzadko. Szacuje się, że problem ten dotyczyć może jedynie około 2 proc. wszystkich ciąż.
Konflikt serologiczny może spowodować u dziecka chorobę hemolityczną. Towarzyszyć jej mogą: anemia, tetikulocytopenia, trombocytopenia i hiperbilirubinemia. Najgorszym skutkiem konfliktu serologicznego może być obrzęk płodu oraz wewnątrzmaciczna śmierć płodu.
Obecnie dąży się przede wszystkim do tego, aby nie dopuścić do pojawienia się konfliktu serologicznego. Na szczęście możliwe jest zapobieganie tej reakcji immunologicznej. W tym celu wszystkim ciężarnym z czynnikiem Rh- podaje się specjalny zastrzyk, który zawiera immunoglobulinę anty D (inaczej anty RhD lub Rhogam). Zastrzyk neutralizuje komórki płodowe w krwi matki, dzięki czemu zapobiega wytworzeniu ewentualnych przeciwciał. Immunoglobulinę anty-D podaje się dwa razy - w 28 tygodniu ciąży oraz maksymalnie do 72 godzin od narodzin dziecka. Szacuje się, że skuteczność immunoglobuliny anty D to około 99 proc. Powoduje to, że konflikt serologiczny jest bardzo rzadkim zjawiskiem.
Zdarza się jednak, że u niektórych kobiet dochodzi do wytworzenia przeciwciał przed 28 tygodniem ciąży. W takim przypadku należy zachować szczególną ostrożność i w 28, 32 oraz 36 tygodniu ciąży wykonać badania płodu i łożyska. W przypadku niskiego poziomu przeciwciał nie podejmuje się żadnego działania i dalej obserwuje się płód. Gdy jednak poziom przeciwciał jest niepokojąco wysoki, konieczna może być transfuzja krwi lub nawet wcześniejszy poród.
Czytaj także:
Czy tekst ciążowy może się mylić?
