Zjawiska adaptacyjne noworodka. Co dzieje się z dzieckiem w pierwszych dobach życia?
Matczyne łono zapewnia dziecku wszystko, co jest niezbędne do jego prawidłowego rozwoju podczas 9 miesięcy ciąży. Po przyjściu na świat organizm dziecka musi szybko przystosować się do życia poza łonem matki. Podczas tego procesu obserwuje się zjawiska adaptacyjne noworodka, które często budzą niepokój rodziców, jednak są ważnym wyrazem dostosowywania się dziecka do nowych warunków środowiska.
Dziecko przez 9 miesięcy rozwoju w łonie matki ma zapewnione idealne warunki do prawidłowego rozwoju. Dzięki łożysku i błonom płodowym otrzymuje niezbędne do życia i prawidłowego rozwoju tlen i składniki odżywcze. Ma także ma zapewnione odpowiednią wilgotność środowiska i usuwanie toksycznych produktów przemiany materii. Po porodzie malutki organizm przechodzi liczne zmiany, dzięki którym dostosowuje się do życia poza łonem matki. To właśnie nazywa się zjawiskami adaptacyjnymi noworodka.
Po porodzie noworodki tracą średnio od 5 do 10 proc. swojej początkowej masy ciała. Jest to związane z oddawaniem smółki i utratą płynów przez mocz, płuca i skórę. Prawidłowo zdrowy noworodek powinien wrócić do wyjściowej masy ciała i przekroczyć ją w ósmej dobie życia.
Jeżeli spadek masy ciała jest większy niż 10proc. lub przedłuża się, należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to świadczyć o chorobach przewodu pokarmowego, alergii na mleko lub nawet o chorobie nowotworowej.
Pierwsze oddanie stolca w życiu dziecka, nazywanego smółką, jest jednym z najbardziej wyczekiwanych momentów zarówno przez lekarzy, jak i rodziców. Smółka ma bardzo ciemne, czasami wręcz czarne, zabarwienie, a swoją wyjątkowo dużą lepkość i gęstość zawdzięcza obecności resztek wód płodowych i mazi płodowej. Nie oddanie smółki w ciągu pierwszej doby życia dziecka może być sygnałem, że w małym organizmie dzieje się coś złego. Do chorób, które przyczyniają się do braku smółki zaliczamy:
- niedrożność odbytu dziecka (jego zarośnięcie);
- zarośnięcie jelita cienkiego lub grubego;
- niedrożność smółkowa spowodowana najczęściej mukowiscydozą;
- choroba Hirschsprunga, która związana jest z wrodzonym niedoborem unerwienia jelita.
Żółtaczka fizjologiczna często wywołuje niepokój u rodziców, jednak bez obaw - występuje ona u prawie 40 proc. zdrowych noworodków. Wątroba nowo narodzonych dzieci jest niedojrzała i nie nadąża z wiązaniem i wydalaniem do żółci bilirubiny, która powstaje w bardzo dużych ilościach w organizmie noworodka, między innymi ze względu na masywny rozpad hemoglobiny płodowej po porodzie. U znacznej większości noworodków poziom bilirubiny jest wyższy niż u osób dorosłych. Żółtaczka fizjologiczna pojawia się w drugiej dobie życia dziecka i mija po 10 dniach.
Powodem do niepokoju jest sytuacja, gdy żółtaczka pojawia się przedwcześnie, zbyt szybko i gwałtownie narasta bądź przedłuża się powyżej 10 dni. W takiej sytuacji rozpoznaje się żółtaczkę patologiczną, która wymaga leczenia, aby nie dopuścić do poważnego powikłania neurologicznego, jakim jest żółtaczka jąder podkorowych.
Fizjologiczna gorączka u noworodków pojawia się najczęściej w 3 lub 4 dobie życia. Temperatura może być bardzo wysoka, dochodząca do 40 stopni Celsjusza. Noworodkowi z przejściową gorączką należy zapewnić odpowiednie nawodnienie i ochładzać kąpielami. Temperatura powinna powrócić do normy po kilku godzinach.
Rumień toksyczny noworodków jest łagodną i samoistnie ustępującą chorobą, pojawiającą się zwykle po 1-2 dniach po porodzie. Objawia się obecnością zmian na skórze noworodka - mogą mieć one postać pęcherzy, bąbli, grudek, krostek czy czerwonych plam. Mimo, że może budzić niepokój rodziców, choroba ma najczęściej łagodny przebieg i ustępuje bez leczenia w ciągu tygodnia.
Czy noworodek może mieć miesiączkę? Taka myśl wydaje się absurdalna, jednak czasami na pieluszce nowo narodzonych dziewczynek można zauważyć niewielką ilość czerwonej wydzieliny. Jest to drobne krwawienie, które jest znacznie bardziej skąpe niż zwykła miesiączka i zwykle pojawia się kilka dni po narodzinach. Jest ono związane z aktywnością estrogenów matczynych, które przedostały się do krwioobiegu dziecka jeszcze podczas ciąży. O ile krwawienie jest skąpe i mija całkowicie po kilku dniach, nie ma powodu do niepokoju.
CZYTAJ TAKŻE:
