Ważny wskaźnik w badaniu ogólnym moczu. Wszelkie odchylenia sygnałem alarmowym
Mocz jest bardzo cennym źródłem informacji o stanie naszego zdrowia. Parametry analizowane w badaniu ogólnym moczu pozwalają lekarzom ocenić funkcjonowanie układu moczowego, dlatego często bywa ono pierwszym etapem w diagnostyce wielu chorób. Jednym z bardzo ważnych wskaźników jest pH moczu, które odgrywa kluczową rolę w monitorowaniu równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. Zmiany pH mogą niekiedy nasuwać podejrzenie rozmaitych patologii związanych z układem moczowo-płciowym lub zaburzeń metabolicznych. Jakie jest prawidłowe pH moczu? Jak interpretować wyniki? Co mogą oznaczać wartości odbiegające od normy? Odpowiadamy.
Jednym z parametrów ocenianych w badaniu ogólnym moczu jest pH. Jest ono miarą kwasowości lub zasadowości, która określa stężenie jonów wodorowych w moczu. Wartości w skali pH zawierają się pomiędzy 0 a 14, przy czym 7 oznacza odczyn obojętny, wyniki poniżej 7 - kwasowy, a powyżej 7 - zasadowy. Odpowiednie pH świadczy o utrzymaniu homeostazy w organizmie, natomiast wszelkie zmiany mogą być związane z różnymi zaburzeniami, nieodpowiednią dietą lub przyjmowaniem leków wpływających na równowagę kwasowo-zasadową.
Prawidłowe pH moczu mieści się w zakresie od 4,5 do 8, jednak wartość preferowana to 6,5, a więc lekko kwaśna. W granicach 4,5 do 5,5 uznaje się za kwaśne, natomiast wartości w zakresie 6,5-8 określane są jako zasadowe. Warto pamiętać, że wszelkie odchylenia od tych norm, a zwłaszcza wynik pH poniżej 4,5 lub powyżej 8 powinien być dla lekarza sygnałem alarmowym, że w organizmie pacjenta może rozwijać się stan patologiczny. W takich przypadkach niezbędne jest pogłębienie diagnostyki, która powinna być nakierowana przede wszystkim na schorzenia nerek i dróg moczowo-płciowych oraz zaburzenia układowe, metaboliczne, a także problemy ze strony układu krążenia.
Za wysokie pH moczu, czyli odczyn powyżej 6,5, świadczy o jego zasadowości i sugeruje różne nieprawidłowości. Gdy wartość pH jest większa niż 8, można podejrzewać obecność bakterii w moczu, tzw. bakteriurię spowodowaną infekcją bakteryjną dróg moczowo-płciowych.
Inne stany, w których pH moczu może przyjmować wyższe wartości to m.in.:
- hiperkaliemia, czyli zbyt wysokie stężenie potasu we krwi,
- długotrwałe, intensywne wymioty,
- stosowanie diety wegetariańskiej, niskowęglowodanowej lub mlecznej,
- hiperwentylacja,
- kwasica kanalikowa, w której nerki wydzielają jony HCO3-, podwyższające pH,
- przyjmowanie leków, takich jak cytrynian potasu, acetazolamid, streptomycyna.
Prawidłowy odczyn pH moczu jest lekko kwaśny, ponieważ jego wartość oscyluje ok. 6,5. W przypadku wyraźnie niskich wyników pH, zwłaszcza poniżej 4,5, lekarz powinien zlecić dodatkowe badanie, żeby wykluczyć występowanie stanów potencjalnie zagrażających zdrowiu.
Do sytuacji, w których pH moczu przybiera zbyt niskie wartości, należą:
- głodzenie się,
- częste biegunki,
- dieta bogatobiałkowa, mięsna,
- kwasica oddechowa w przebiegu rozedmy i przewlekłej choroby płuc,
- gruźlica nerek,
- nadużywanie alkoholu,
- zakażenie dróg moczowych przez Escherichia coli,
- przyjmowanie leków, takich jak witamina C, metionina, kwas migdałowy, chlorek amonowy.
Odczyn pH określa się w badaniu ogólnym moczu, które można wykonać w laboratorium lub w warunkach domowych, posługując się specjalnymi paskami do badania pH dostępnymi w aptekach od ręki. Pomiar pH w testach paskowych nie jest jednak tak dokładny jak w badaniu ogólnym moczu.
Mocz do badania, zarówno tego w laboratorium, jak i w domu, powinno się pobrać do sterylnego pojemnika, najlepiej zaraz po przebudzeniu. Ważne jest, aby mocz zebrać z tzw. środkowego strumienia - pierwsze krople należy oddać do toalety, a dopiero potem zebrać mocz do pojemnika. Jeśli posługujemy się paskiem kupionym w aptece, trzeba zanurzyć go w próbce moczu, po czym porównać barwę pojawiającą się na pasku ze skalą, która jest dołączona do opakowania. Tego typu testy mają różne skale i warto wybierać takie, których rozpiętość jest jak najmniejsza, dzięki czemu pomiar będzie dokładniejszy i bardziej wiarygodny.
W przypadku wykonywania badania ogólnego moczu w laboratorium, w wyniku, oprócz wskaźnika pH, uzyskujemy także inne ważne parametry takie jak: ilość białka, ciał ketonowych, glukozy, krwinek czerwonych, barwę i przejrzystość moczu oraz jego ciężar właściwy. Takie badanie wykonywane jest na NFZ po uzyskaniu skierowania od lekarza, ale można je również zrobić prywatnie - jego koszt jest niewielki.
Źródła:
Solnica B., Dembińska-Kieć A., Naskalski J., Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, wyd. 5, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław, 2022.
Kokot F., Hyla-Klekot L., Kokot S., Badania laboratoryjne. Zakres norm i interpretacja, wyd. 5, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2023.
CZYTAJ TAKŻE:
Kolor moczu - co mówi o twoim stanie zdrowia?
Kiedy mocz zmienia zapach. To może być cukrzyca, ZUM lub choroby wątroby
Ratunek dla nerek i pęcherza. Wymiata bakterie i piasek z przewodów moczowych
