Cytologia - wszystko, co musisz o niej wiedzieć

Cytologia to podstawowe badanie ginekologiczne, które wykonuje się w kierunku diagnostyki raka szyjki macicy. Cytologia może wykryć raka jeszcze w stadium przedinwazyjnym, co, jak pokazują badania, pozwala zapobiec nawet 80 proc. inwazyjnego raka szyjki macicy. Dodatkowo, za pomocą cytologii zdiagnozować można także ewentualną obecność wirusa HPV (brodawczaka ludzkiego), który jest bezpośrednio związany z opisywanym typem nowotworu.

Poza tym cytologia wykonywana jest także w innych przypadkach. Chodzi przede wszystkim o kontrole w ramach oceny skuteczności zastosowanego leczenia operacyjnego lub farmakologicznego, określenie dokładnego terminu owulacji i diagnostykę nabłonka pochwy.

Cytologia w ciąży jest zaliczana do badań obowiązkowych. Jest bezinwazyjna i bezpieczna zarówno dla matki, jak i dziecka. Cytologię zazwyczaj wykonuje się w 10 tygodniu ciąży. W przypadku, gdy doszło do pominięcia badania, cytologię wykonać można później - nawet w trzecim trymestrze ciąży.

Po rozpoczęciu współżycia należy wykonywać cytologię raz w roku. W przypadku kobiet, które nie współżyły, badanie należy wykonywać po skończeniu 25. roku życia. To niezwykle ważna kwestia, ponieważ trafić można na wiele błędnych opinii twierdzących, że cytologia u dziewic nie jest konieczna. Trzeba więc wiedzieć, że badanie z powodzeniem przeprowadzić można także u dziewic. Należy jedynie poinformować o tym fakcie lekarza, który użyje do badania delikatniejszego wziernika. Nie ma również górnej granicy wiekowej kobiet, u których należy przeprowadzać badanie. Ze względu na ryzyko zakażenia wirusem HPV, cytologię zaleca się nawet kobietom po menopauzie.

Cytologia nie jest przeprowadzana w czasie miesiączki. Pacjentka powinna zgłosić się na badanie między 10. a 20. dniem cyklu miesięcznego. Dwa dni przed planowanym badaniem nie należy stosować irygacji i środków dopochwowych. Dzień przez cytologią nie należy także współżyć.

Tuż przed badaniem cytologicznym lekarz przeprowadza z pacjentką wywiad lekarski. Zazwyczaj pytania dotyczą przebytych chorób, stosowanych leków, ostatniego badania cytologicznego oraz terminu ostatniej miesiączki. W przypadku gdy pacjentka jest dziewicą, powinna poinformować o tym fakcie ginekologa, który do cytologii użyje specjalnych narzędzi. Do badania pacjentka powinna rozebrać się od pasa w dół. Później zostanie poproszona o położenie się na fotelu ginekologicznym. Podczas cytologii lekarz wprowadza do jej pochwy specjalny wziernik ze szczoteczką, która umożliwi pobranie wydzieliny do badania. Wymaz pobiera się z tarczy szyjki macicy oraz kanału szyjki. Badanie jest bezbolesne. Niektóre pacjentki mogą jednak odczuwać niewielki dyskomfort i lekkie uczucie szczypania. Wynik cytologii zazwyczaj jest do odebrania po 3-5 dniach od badania.

Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, obecnie wyniki cytologii podawane są w systemie Bethesda. Przedstawia się on następująco:

1. Cytologia prawidłowa

2. Cytologia prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym

3. Cytologia prawidłowa ze stanem zapalnym

4. AGUS/ASCUS - to wynik nieprawidłowy, gdzie pojawiają się komórki ze stanem zapalnym, z których nie powinny powstawać nowotwory

5. Obraz cytologiczny odpowiada Bethesda LSIL - to wynik nieprawidłowy, gdzie pojawiają się pojedyncze komórki ze stanem zapalnym, z których mogą powstawać nowotwory 

6. Obraz cytologiczny odpowiada Bethesda HSIL -  to wynik nieprawidłowy, gdzie pojawiają się liczne komórki ze stanem zapalnym, z których mogą powstawać nowotwory.

W przypadku otrzymania nieprawidłowego wyniku cytologii, pacjentka kierowana jest na dalsze badania. Kolejnym krokiem w diagnostyce jest zazwyczaj wykonanie biopsji lub kolposkopii.

Po skończeniu 25. roku życia cytologię można wykonać bezpłatnie w ramach NFZ. Bezpłatne badanie przysługuje jednak jedynie raz na trzy lata. Prywatne badanie można wykonać praktycznie w każdym gabinecie ginekologicznym. Cena cytologii waha się od 50 do 150 zł. 

Aleksandra Chruścielewska

Zobacz także:

Choroba, która "udaje" łuszczycę. Może napędzić stracha!

Syndrom śmiejącej się kukiełki. Na to cierpi syn Colina Farrella