Te badania zleci ci lekarz pierwszego kontaktu. Wykonasz za darmo, ale nie bez wskazań

Lekarz POZ może zlecić dla nas wykonanie podstawowych badań hematologicznych: morfologię krwi z oznaczeniem retikulocytów i OB (odczyn Biernackiego). 

Morfologia to podstawowe badanie, umożliwiające ocenę elementów morfotycznych krwi (erytrocytów, leukocytów i płytek krwi) oraz ich właściwości. Dodatkowe retikulocyty to niedojrzałe postaci erytrocytów, które we krwi powinny znajdować się w niewielkiej liczbie. 

Odczyn Biernackiego to miara prędkości opadania krwinek czerwonych, świadcząca o ostrych i przewlekłych stanach zapalnych.

Wśród badań biochemicznych lekarze mają szerokie pole popisu: mogą zlecić wykonanie wielu oznaczeń z kategorii immunochemii i biochemii krwi. Należą do nich, między innymi:

• sód, potas, wapń - przydatne w ustaleniu równowagi jonowej między krwią a tkankami;
• żelazo, TIBC, ferrytyna, transferryna - istotne parametry gospodarki żelazowej w organizmie, przydatne w diagnostyce niedoboru i nadmiaru żelaza, a także przyczyn anemii;
• próby wątrobowe - pełen przekrój enzymów wątrobowych, umożliwiający zobrazowanie czynności wątroby (ALT, AST, GGTP, ALP);
• bilirubina całkowita i bezpośrednia - istotna w diagnostyce chorób pochodzenia wątrobowego;
• lipidogram - oznaczenie zawartości lipidów w osoczu (cholesterol całkowity, trójglicerydy, cholesterol LDL, HDL i nie - HDL), przydatne w ocenie ryzyka miażdżycy i chorób sercowo - naczyniowych;
• parametry gospodarki tarczycowej - TSH, FT3, FT4, TSH-R, aTPO, antyTG;
• mocznik, kwas moczowy, kreatynina, amylaza, fosfataza kwaśna, kinaza kreatynowa, anty - CCP, czynnik reumatoidalny, witamina B12, kwas foliowy, PSA - poszczególne badania, charakterystyczne dla narządów, układów i niedoborów, przydatne w diagnostyce chorób narządowych i niedoborowych;
• antygen HBs, przeciwciała anty - HCV - diagnostyka zakażenia WZW - B i odporności na WZW - C (po szczepieniu lub przebyciu choroby);
• VDRL - specyficzne przeciwciała, pojawiające się w odpowiedzi na zakażenie kiłą;
• CRP - podstawowy marker ostrego stanu zapalnego;
• glukoza, OGTT, HbA1C - oznaczenia w diagnostyce gospodarki glukozowej i cukrzycy.

W ramach podstawowego budżetu NFZ lekarz może zlecić nam wykonanie badań, umożliwiających diagnostykę układu krzepnięcia i fibrynolizy, czyli tzw. czasy krzepnięcia: INR i APTT, a także fibrynogen, jeden z najistotniejszych czynników krzepnięcia. 

Na NFZ z POZ NIE WYKONAMY oznaczenia D-dimerów, najważniejszych z punktu widzenia choroby zakrzepowej. Takie badanie wykonamy tylko w ramach opieki specjalistycznej - w poradni lub na oddziale szpitalnym.

W ramach badań podstawowych lekarz może zlecić nam oznaczenie całkowitych przeciwciał Ig - E, które odpowiadają za większość reakcji alergicznych. Oprócz tego, może zlecić podstawowe przeciwciała Ig - E swoiste, odpowiadające za niektóre alergie:

• wziewne: leszczyna, olcha, brzoza, trawy, żyto, bylica, roztocza kurzu domowego, pies, kot, altenaria
• pokarmowe: mleko, jaja, pszenica, soja, orzechy ziemne, orzechy laskowe, ryby, owoce morza - skorupiaki, marchew, jabłko.

Budżet lekarza POZ obejmuje także badania moczu i kału:

Mocz:

• ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu - podstawowe badanie moczu, pozwalające na diagnostykę ZUM i wstępną ocenę stanu nerek,
• ilościowe oznaczanie białka,
• ilościowe oznaczanie glukozy,
• ilościowe oznaczanie wapnia,
• ilościowe oznaczanie amylazy;

Kał:

• badanie ogólne
• pasożyty
• krew utajona - metodą immunochemiczną,
• antygen Helicobacter pylori.

Niewiele badań mikrobiologicznych przysługuje nam w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, należą do nich:

·       posiew moczu z antybiogramem - badanie pozwalające rozpoznać bakteryjne przyczyny ZUM i dopasować odpowiednie leczenie antybiotykami;

·       posiew wymazu z gardła z antybiogramem - w celu ustalenia przyczyny i leczenia bakteryjnych zakażeń gardła, przede wszystkim paciorkowcami;

·       posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella i Shigella - w ocenie przyczyn ostrych biegunek.

Lekarz POZ może zlecić wiele badań obrazowych, obejmujących RTG i USG różnych narządów, a także TK płuc, gastroskopię, kolonoskopię i badania serca: EKG i holter. W ramach podstawowej opieki zdrowotnej wykonamy także USG Doppler tętnic szyjnych i naczyń kończyn dolnych.

Jeśli jakiegoś badania nie jest w stanie zlecić nam lekarz POZ w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, najpewniej zleci je nam lekarz specjalista w ramach poradni specjalistycznej. Dużo szersze pole manewru mają lekarze specjaliści, do których trafimy na podstawie skierowania od naszego lekarza POZ. Zawsze możemy także wykonać badania prywatnie, na własne życzenie, odpłatnie. Należy jednak pamiętać, że ceny niektórych, wysokospecjalistycznych badań, szybują w górę w granicach od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.

Źródła: 

https://pacjent.gov.pl/artykul/jakie-badania-moze-zlecic-lekarz-poz
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W., Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Edra Urban & Partner, Wrocław 2022. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Jedno badanie warto wykonywać co miesiąc. Można szybciej wykryć raka

Bezpłatna mammografia dla większej grupy kobiet. Zmiany od 1 listopada

Darmowe zabiegi u dentysty na NFZ. Na liście nawet leczenie kanałowe

Nie tylko TSH i USG. To badanie powie prawdę o stanie tarczycy