Jeden z pierwszych objawów demencji widać w oczach. Chorzy zaczynają patrzeć inaczej
Subtelne symptomy chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera, widać na kilkanaście lat przed rozwinięciem pełnych objawów chorobowych i diagnozą. Są trudne do wychwycenia i łatwo przypisać je zmęczeniu, stresowi albo niedoborom. Naukowcy wskazują, że bliscy zauważają u chorych nietypowe objawy w oczach. Co zmienia się w spojrzeniu chorego, jakie odczuwa on zmiany w widzeniu i kiedy należy je diagnozować? Odpowiadamy.
Demencja kojarzy się przede wszystkim z podeszłym wiekiem i zanikiem pamięci, jednak jest to duże uproszczenie. Demencja, zwana również otępieniem, jest grupą chorób mózgu, postępującą i nieuleczalną. W przypadku demencji dochodzi do spadku wszystkich wyższych funkcji poznawczych, co oznacza, że u chorych pogarsza się pamięć, umiejętność logicznego myślenia, tracą oni umiejętność rozumienia oraz osądu poszczególnych sytuacji. Otępienie powoduje też, że chory ma problem z przetwarzaniem informacji, traci zdolność uczenia się ale także zachodzą liczne zmiany w osobowości.
Co istotne, demencja nie jest naturalnym zjawiskiem fizjologicznym, wynikającym ze starzenia się, co oznacza, że nie każdy senior na demencję zachoruje. Luki w pamięci, wolniejsze uczenie się czy przetwarzanie informacji może być naturalnym zjawiskiem, wynikającym z procesu starzenia się mózgu, jednak nie musi oznaczać otępienia.
Opublikowane najnowsze badania wskazują, że pierwsze objawy demencji mogą pojawić się nawet kilkanaście lat przed pełnoobjawową chorobą. Pierwszymi sygnałami nie są - jak się okazuje - problemy z pamięcią. Badania opublikowane na łamach Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) wskazują, że pierwsze objawy demencji można dostrzec w oczach chorego. Chodzi przede wszystkim o ruch gałek ocznych.
Naukowcy z Kanady i Indii Zachodnich, opierając się na wcześniejszych badaniach, postanowili przyjrzeć się wzorcom patrzenia przez osoby, u których rozpoznano choroby mózgu i u osób zdrowych.
Przeprowadzono badania, w którym oceniano ruch gałek ocznych. Badaniu poddano zarówno ludzi młodych, jak i seniorów. Niektórzy z nich byli pacjentami z potwierdzonymi schorzeniami, które mają bezpośredni wpływ na funkcje poznawcze oraz pamięć.
W badaniu porównywano wiek, płeć, ogólny stan zdrowia uczestników oraz ich ruchy gałek ocznych.
W następnym etapie badania przeprowadzono eksperyment. Osoby badane miały przyglądać się różnym obrazom. Ich liczba i częstotliwość były różne. Dzięki takiemu eksperymentowi badacze oceniali reakcję badanych na obrazy wyświetlone po raz pierwszy, ale także sprawdzali jaka będzie reakcja na te same obrazy wyświetlane kolejny raz.
Na podstawie tego badania wyciągnięto wniosek, że pacjenci ze słabszą pamięcią wykazują pewną tendencję patrzenia na obraz - cechowała ich mniejsza wnikliwość w analizowaniu tego, co widzieli, co oznacza, że nie eksplorowali wzrokiem całego, wyświetlanego obrazu. Osoby z potwierdzonymi chorobami mózgu skupiały spojrzenie na kilku tych samych punktach zamiast patrzeć na obraz jak na całokształt.
To ważny wniosek, bowiem może on pomóc w rozpoznaniu pierwszych problemów zdrowotnych u najbliższych. Jeśli członek rodziny, w trakcie rozmowy lub wspólnego oglądania jakichkolwiek obrazów, koncentruje swój wzrok tylko w jednym punkcie, bez aktywnego eksplorowania otoczenia wzrokiem, może być to jasny sygnał do pogłębienia diagnostyki, zwłaszcza jeśli towarzyszą temu objawowi inne symptomy świadczące o rozwoju demencji.
To nie pierwsze badania, które łączą choroby neurodegeneracyjne ze wzrokiem. W 2025 roku opublikowana badania, w których zauważono, że osoby z cieńszą warstwą komórek zwojowych siatkówki częściej zapadały na chorobę Alzheimera. Inną zależnością były z kolei zmiany w nabłonku barwnikowym siatkówki, które naukowcy połączyli ze zwiększonym ryzykiem otępieniem czołowo-skroniowym.
Niektóre objawy demencji są dyskretne, inne bezpośrednio wskazują na rozwijające się otępienie. Z jakimi symptomami należy udać się do lekarza, aby poszerzyć diagnostykę?
Przede wszystkim w otępieniu pojawia się:
- problem z pamięcią krótkotrwałą - chory ma problem przypomnieć sobie coś, co było niedawno;
- problem z codziennymi czynnościami - proste, codzienne czynności zaczynają sprawiać problem. Chory nie wie, co powinien zrobić;
- zapominanie o umówionych spotkaniach lub ważnych datach - jest to zauważalne zarówno na płaszczyźnie zawodowej, jak i rodzinnej. Chory nie pamięta o spotkaniach w pracy czy przyjęciach urodzinowych członków rodziny;
- zmienność nastrojów - chory potrafi ze śmiechu przejść do stanu złości bez wyraźnej przyczyny. Pojawiają się także stany depresyjne oraz lękowe;
- problem ze snem - chory ma problem z zaśnięciem, a w nocy dochodzi nawet do kilku wybudzeń;
- problem z mówieniem - chory zaczyna mieć kłopot z wysławianiem się, zapomina nazwy przedmiotów, trudno opisać mu daną sytuację czy problem, może też używać niewłaściwych słów i nazw.
Źródła:
- https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2505879122
- https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2023/01/Gerontologia_2022_04_04.pdf
- https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/150100,otepienie
CZYTAJ TAKŻE:
Sześć przypraw i suplementów, które poprawiają pamięć i pracę mózgu. Zalecane zwłaszcza seniorom
Prowadzi do dysfunkcji mózgu. Mylenie słów, ludzi i miejsc to objaw encefalopatii
Częsty zwiastun choroby Alzheimera lub Parkinsona. Weź do ręki długopis
