Ujawnią problemy z trzustką albo jelitami. O tym świadczy wysoki lub niski poziom enzymów

Trzustka to narząd położony w jamie brzusznej, w jej górnej części. Jest stosunkowo niewielka - waży maksymalnie do 100 gram i mierzy około 10 - 12 cm długości. Wytwarzanie i wydzielanie soku trzustkowego to zadanie komórek pęcherzykowatych trzustki. Każdej doby wytwarzają one od 1 do 4 litrów soku trzustkowego, w którego skład wchodzi głównie woda, jony i enzymy trzustkowe.

Do enzymów wytwarzanych przez trzustkę można zaliczyć:

• proteazy trawiące białka (chymotrypsyna, trypsyna, karboksypeptydaza i elastaza),
• alfa - amylazę, trawiącą węglowodany,
• enzymy trawiące tłuszcze (lipaza, fosfolipaza i esteraza cholesterolowa).

Aby zabezpieczyć organizm przed działaniem enzymów, trzustka produkuje je w postaci nieaktywnych proenzymów. Zamykane są one w tzw. zymogenach - szczelnych pęcherzykach, te z kolei wydzielane są do zewnętrznych przewodów trzustkowych, biegnących do dwunastnicy. Tam enzymy ulegają aktywacji i uczestniczą w trawieniu treści pokarmowej.

Wytwarzanie soku trzustkowego odbywa się po posiłku. Hormonem, który pobudza trzustkę do wytwarzania soku trzustkowego jest cholecystokinina, produkowana przez dwunastnicę w odpowiedzi na wstępne produkty trawienia. Cholecystokinina hamuje uczucie głodu i osłabia perystaltykę jelitową, tak, aby pokarm miał dłuższy kontakt z enzymami trzustkowymi, wydzielonymi do dwunastnicy.

Z cholecystokininą współpracuje sekretyna, która stymuluje komórki wyprowadzających przewodów trzustkowych do wytwarzania zasadowych węglanów, aby chronić jelita przed zakwaszoną treścią pokarmową z żołądka.

Aby ocenić aktywność enzymatyczną naszych enzymów trzustkowych, powinniśmy wykonać tzw. panel trzustkowy. Może się on różnić miedzy różnymi laboratoriami, ale jego zadanie jest takie samo: ustalić, czy mamy do czynienia z uszkodzeniem lub nieprawidłową pracą trzustki. W skład panelu trzustkowego zwykle wchodzą badania:

• amylazy we krwi,
• amylazy w moczu,
• lipazy we krwi,
• markera nowotworowego raka trzustki - Ca 19-9.

Dzięki tak dobranym badaniom będziemy mogli ocenić, jak pracuje trzustka i czy nie jest uszkodzona.

Badanie enzymów trzustkowych ma sens przy dolegliwościach pochodzących z układu trawiennego, takich jak:

• nagła utrata masy ciała,
• tłuszczowe, cuchnące stolce,
• biegunki,
• bóle brzucha i częste uczucie przelewania się pokarmu w jelitach,
• niestrawność,
• w przypadku podejrzenia ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki bądź nowotworu tego narządu.

Zbyt niskie wyniki enzymów trzustkowych mogą oznaczać niewydolność trzustki. Często mamy z nią do czynienia w przypadku przewlekłego zapalenia trzustki, które osłabia zdolności wydzielnicze tego narządu. Z niską aktywnością enzymów trzustkowych możemy spotkać się w niektórych chorobach przewlekłych, takich jak mukowiscydoza, gdzie przepływ enzymów trawiennych do dwunastnicy może być spowolniony lub zablokowany, lub w chorobach autoimmunologicznych, w których organizm zwraca się przeciwko własnym narządom. Czasem czynnikiem wpływającym na obniżenie poziomu enzymów trzustkowych jest podeszły wiek lub niedożywienie.

Enzymy trzustkowe można suplementować, zarówno w formie leków OTC jak i suplementów diety, co stwarza szansę na uzupełnienie ich poziomu w przypadku, gdy badania wskazują na problemy wydzielnicze trzustki.

Podwyższona aktywność enzymów trzustkowych jest zwykle bardziej informatywna, niż ich obniżona aktywność. Występuje ona w przebiegu poważnych schorzeń internistycznych, wśród których można wymienić:

• ostre zapalenie trzustki,
• przewlekłe zapalenie trzustki,
• perforację przewodu pokarmowego,
• niedrożność jelit,
• niedrożność przewodów trzustkowych,
• niektóre choroby przewlekłe (nowotwory trzustki i innych narządów, schorzenia wątroby, mukowiscydoza),
• zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• nowotwory ślinianek (w których także produkowana jest amylaza) i inne.

Z wysokimi wynikami enzymów trzustkowych należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza i rozpocząć poszukiwanie przyczyny tego stanu.

Przed badaniem enzymów trzustkowych należy zachować co najmniej 12-godzinny post od posiłków. Do badania stawiamy się na czczo, jedynym dozwolonym napojem jest woda. Należy zachować odpowiednią porę pobrania, najlepiej między 7:00 a 10:00 rano. Przed pobraniem materiału do badania unikamy stresu, nadmiernego wysiłku i palenia papierosów. Dla osób, które suplementują biotynę, konieczne może być odstawienie preparatu z biotyną na co najmniej kilka - kilkanaście godzin przed badaniem.

Źródła:

1. Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.

CZYTAJ TAKŻE:

Obciążają trzustkę, prowadzą do chorób. Im szybciej ograniczysz, tym lepiej

Zalej wrzątkiem i wypij. Uspokoisz gazy, wzdęcia i poczujesz się lżej

Są "markerami chorej wątroby". Próby wątrobowe wykryją też zawał i nowotwór