Najważniejsze prawa pacjenta. Wiele osób nie wie, co im przysługuje

Wszyscy pacjenci bez względu na wiek, płeć, rasę, religię czy wyznawane poglądy mają prawo do godnego traktowania przez wszystkich członków personelu medycznego. W relacji lekarz-pacjent nie powinno dochodzić do sytuacji, w których chory czuje się nieważny czy lekceważony przez personel medyczny. Niedopuszczalne jest również używanie obraźliwego języka względem pacjenta czy odmawianie udzielania świadczeń zdrowotnych ze względu na wyznawaną religię. Na szczęście obecnie takie sytuacje obserwuje się coraz rzadziej.

Lekarz oraz wszyscy inni członkowie personelu medycznego mają również obowiązek dochowywania tajemnicy. Rozmowy o stanie zdrowia pacjenta między medykami powinny odbywać się poza miejscami publicznymi tak, aby nie doszło do przypadkowego ujawnienia danych osobowych chorego. We współczesnej medycynie nie ma również miejsca na jawne ignorowanie potrzeb fizycznych i emocjonalnych pacjenta, a także upokarzanie go w jakikolwiek sposób.

Wszyscy pacjenci mają prawo do uzyskania pełnej, a jednocześnie jasnej i czytelnej informacji na temat całego procesu terapeutycznego, począwszy od planowanych procedur diagnostycznych po możliwe komplikacje związane z leczeniem. Pacjent przed podjęciem zgody na dany zabieg diagnostyczny lub leczniczy musi być świadomy zarówno korzyści, jak i płynącego z nich ryzyka. Nawet uważane za dość bezpieczne badania, np. tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny mogą wiązać się ze skutkami ubocznymi, o których pacjent musi wiedzieć.

Nie powinno również dochodzić do sytuacji, kiedy limit czasowy na wizytę utrudnia bądź uniemożliwia przekazanie pacjentowi przystępnych danych na temat jego stanu zdrowia. Niestety istnieje wiele przychodni, w których lekarz ma na jednego pacjenta przypisane zaledwie kilka minut. Jest to błąd systemu, który niestety bardzo trudno będzie naprawić. Specjalista ma w takiej sytuacji do wyboru albo przedłużyć czas wizyty, co może wiązać się z bardzo dużymi opóźnieniami, lub jak najbardziej kondensować przekazywane treści, co może utrudnić pacjentowi zadawanie pytań. W obu przypadkach chorzy prawdopodobnie będą niezadowoleni.

Przed skierowaniem na badania diagnostyczne lub operację, od pacjenta uzyskuje się również świadomą zgodę na piśmie. Czym jest świadoma zgoda? Jest to taka zgoda, która jest podjęta przez pacjenta w pełni świadomego, zorientowanego co do siebie i otoczenia. Co jeszcze bardziej istotne, taka zgoda nie może być uzyskana pod wpływem nacisków ze strony rodziny lub lekarza prowadzącego. Jeśli pacjent nie chce wyrazić zgody na dany zabieg, a możliwe są inne sposoby leczenia, to specjalista ma obowiązek poinformować o nich pacjenta. Nie może naciskać go i przekonywać do wyrażenia zgody na preferowaną przez niego metodę.

Pisemna zgoda zawiera wszelkie informacje dotyczące przebiegu danej procedury oraz możliwych działań niepożądanych. Warto pamiętać jednak, że sam dokument nie zwalnia specjalisty od rozmowy z pacjentem. Lekarz powinien samodzielnie wytłumaczyć choremu, na czym będzie polegał np. zabieg, jaki ma cel i co może się w jego trakcie wydarzyć. Pacjent powinien mieć możliwość zadawania pytań i uzyskania zrozumiałych dla niego odpowiedzi.

Trudność rozpoczyna się w momencie, gdy potrzeba uzyskać świadomą zgodę od pacjenta, który de facto tej zgody nie jest w stanie dać. Mowa tu o osobach w ciężkim stanie, z którymi kontakt jest ograniczony, a którzy wymagają leczenia ratującego życie. W takiej sytuacji zgodę może wyrazić przedstawiciel ustawowy lub sąd opiekuńczy.

Każdy pacjent ma prawo do prywatności. Tyczy się to każdego etapu styczności pacjenta z ochroną zdrowia. Chory leżący w szpitalu powinien mieć zapewnione godne warunki pobytu, a wszelkie badania powinny być wykonywane z poszanowaniem jego przestrzeni osobistej. Gabinet lekarza powinien być tak zaprojektowany, aby zapewnić pacjentowi prywatność podczas badania. Nie powinno dochodzić do sytuacji, gdy w czasie badania do gabinetu wchodzą inne osoby należące do personelu medycznego.

Niedopuszczalne jest ujawnianie stanu zdrowia, leków przyjmowanych przez pacjenta i innych wrażliwych informacji osobom do tego nieupoważnionym. Wszystkie kliniki medyczne powinny posiadać odpowiednio zabezpieczone systemy komputerowe, chroniące przed niechcianymi wyciekami danych osobowych.

Pacjent ma prawo do napisania skargi na personel medyczny, który zajmował się nim w trakcie pobytu w przychodni lub w szpitalu. Chory, jeśli ma takie życzenie, ma prawo zasięgnąć opinii innego specjalisty z danej dziedziny. W trakcie pobytu w szpitalu może poprosić również o konsultację z innym lekarzem lub o zwołanie konsylium, jednak lekarz prowadzący nie musi na nie wyrazić zgody.

Źródła:

Prawa pacjenta - Ministerstwo Zdrowia - Portal Gov.pl [na:] "Ministerstwo Zdrowia", https://www.gov.pl/web/zdrowie/prawa-pacjenta, 2023 r., dostęp 18 kwietnia 2024 r.

CZYTAJ TAKŻE: 

Duże obniżki cen leków w Polsce. Zmiany już od kwietnia

Coraz więcej Polaków w gabinetach psychiatrów. Z jakimi problemami przychodzą?

Pobyt w sanatorium. Komu i kiedy przysługuje?