Cesarskie cięcie a kształtowanie odporności niemowląt: jaka jest rola karmienia piersią i bifidobakterii?

Życie bywa nieprzewidywalne - czasem poród przez cesarskie cięcie jest zaplanowany, a nieraz ta decyzja jest podejmowana przez lekarzy nagle, w trosce o zdrowie lub życie mamy i dziecka. Bez względu na rodzaj porodu, organizm dziecka po przyjściu na świat nie jest jeszcze w pełni dojrzały, a 1000 pierwszych dni to dynamiczny okres wzrostu i rozwoju niemowlęcia, w tym także jego układu odpornościowego.

Choć jelita stanowią element układu pokarmowego, to właśnie one są ważnym miejscem rozwoju układu odpornościowego. W jelitach człowieka znajduje się aż 70-80% wszystkich komórek odpornościowych organizmu[1]. Zamieszkują je bakterie, które wraz z innymi mikroorganizmami tworzą mikrobiotę jelitową - złożony ekosystem w układzie pokarmowym, niezbędny w procesie rozwoju układu odpornościowego[2]. Korzystne bakterie stymulują układ odpornościowy, a także konkurują z patogenami o środowisko życia, przez co przeciwdziałają ich namnażaniu[3].

Bifidobakterie są zazwyczaj przekazywane niemowlęciu przez mamę - podczas porodu lub poprzez karmienie piersią[5]^,[6]. W badaniu wykazano, że Bifidobacterium breve był najczęściej izolowanym gatunkiem bifidobakterii w mleku kobiecym[7]^,[8]. Mleko mamy oprócz tego, że jest źródłem dobroczynnych bakterii, dzięki swojemu kompleksowemu składowi jest także najlepszym pokarmem dla dziecka w początkowym okresie życia. Stanowi skarbnicę składników odżywczych, w tym witamin i składników mineralnych, a także składników biologicznie aktywnych, w tym przeciwciał, enzymów czy hormonów, kluczowych dla harmonijnego wzrostu oraz rozwoju młodego organizmu, w tym odporności. Zgodnie z rekomendacjami ekspertów ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) należy dążyć do wyłącznego karmienia dziecka piersią przez 6 pierwszych miesięcy jego życia[9], a po tym czasie kontynuować podawanie kobiecego pokarmu przy jednoczesnym urozmaicaniu diety.

Karmienie piersią to jedna ze strategii wspierania rozwoju i kształtowania mikrobioty jelitowej u niemowląt urodzonych przez cesarskie cięcie. Właśnie dlatego warto, aby mama nie rezygnowała po pierwszych niepowodzeniach w karmieniu piersią - wiele początkowych trudności udaje się pokonać przy wsparciu położnej lub doradcy laktacyjnego. Jeśli trudności w kontynuowaniu karmienia piersią nie uda się jednak pokonać, rodzice nadal mogą skutecznie wspierać rozwój niemowlęcia. W takiej sytuacji z pomocą pediatry powinni wybrać mleko następne dostosowane do potrzeb swojego dziecka.

Z myślą o niemowlętach urodzonych przez cesarskie cięcie, które z różnych powodów nie są karmione piersią, naukowcy Nutricia opracowali pierwszą na rynku formułę Bebilon PROfutura CESARBIOTIK 2 dla niemowląt po ukończeniu 6. miesiąca życia, z dodatkiem bakterii z rodzaju Bifidobacterium (B. breve M-16V). To mleko następne zawiera również składniki naturalnie występujące w mleku matki: HMO 2’FL, immuno-kompozycję, czyli witaminy A, C, D i cynk dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego, jod dla prawidłowego rozwoju poznawczego, wapń i magnez dla mocnych kości, omega 3 (DHA i ALA) dla rozwoju mózgu i omega 6 (AA)[10]. Produkt zawiera również oligosacharydy GOS/FOS, które odwzorowują kompozycję oligosacharydów mleka matki.

Mleko następne potencjalnie wspiera niemowlęta urodzone przez cesarskie cięcie, które - jak wynika z badań[11], [12],[13]- mają niższe poziomy tych rodzajów bakterii w jelitach, a wyniki 17 badań potwierdzają bezpieczeństwo Bifidobacterium breve M-16V[14].

Poza karmieniem piersią lub wyborem mleka następnego rodzice powinni zadbać także o odpowiednią higienę otoczenia dziecka. Stworzenie korzystnego środowiska domowego, w tym regularne wietrzenie i utrzymywanie czystości, jest kluczowe. Warto jednak pamiętać, aby unikać nadmiernej sterylności, która może ograniczać ekspozycję dziecka na korzystne bakterie. Wsparciem dla odporności w drugim półroczu życia jest także bezpieczne rozszerzanie diety. Warto sięgać po warzywa, owoce, produkty zbożowe, mięso, ryby, jaja oraz przetwory mleczne najwyższej jakości, które pochodzą ze sprawdzonego źródła. Wsparciem tarczy ochronnej dziecka jest także przestrzeganie kalendarza szczepień ochronnych, dbanie o dobry sen oraz spacery - nawet podczas chłodniejszych i deszczowych dni. Należy też unikać kontaktu z osobami chorymi.

Jeśli poszukujesz więcej informacji na temat wspierania odporności niemowlęcia urodzonego drogą cesarskiego cięcia oraz prawidłowego żywienia najmłodszych, odwiedź stronę www.BebiProgram.pl. Tam czekają na Ciebie również eksperci, którzy odpowiedzą na Twoje pytania.

Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz jest rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

[1] Helander HF & Fändriks L (2014) Scand J Gastroenterol 49:681-9.

[2] Houghteling PD & Walker WA (2015) J Pediatr Gastroenterol Nutr 60:294-307.

[3] Belkaid Y, Hand TW. Role of the microbiota in immunity and inflammation. Cell. 2014; 157: 121-141.

[4] Harmsen HJ, Wildeboer-Veloo AC, Raangs GC, Wagendorp AA, Klijn N, Bindels JG, et al. Analysis of intestinal flora development in breast-fed and formula-fed infants by using molecular identification and detection methods. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2000;30:61-7.

[5] Favier CF, Vaughan EE, De Vos WM, Akkermans AD. Molecular monitoring of succession of bacterial communities in human neonates. Appl Environ Microbiol. 2002;68:219-26.

[6] Orrhage K, Nord CE. Factors controlling the bacterial colonization of the intestine in breastfed infants. Acta Paediatr Suppl. 1999;88:47-57.

[7] Fernandez L, Langa S, Martin V et al. The microbiota of human milk in healthy women. Cell Moll Biol (Noisy-le-grand) 2013;59: 31-42.

[8] Martin R, Jimenez E, Helling H et al. Isolation of bifidobacterial from breast milk and assessment of the bifidobacterial population by PCR-denaturing gradient gel electrophoresis and quantitative real-time PCR. Appl Environ Microbiol 2009;75:965-969.

[9] World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.

[10] Zgodnie z przepisami prawa zawiera witaminy A, C, D, cynk, jod, wapń, magnez oraz DHA i ALA.

[11] Biasucci G., Rubini M., Riboni S., Morelli L., Bessi E., Retetangos C. Mode of delivery affects the bacterial community in the newborn gut. Early Hum. Dev. 2010;86:13-15.

[12] Pan K., Zhang C., Tian J. The effects of different modes of delivery on the structure and predicted function of intestinal microbiota in neonates and early infants. Pol. J. Microbiol. 2021;70:45-55.

[13] Sirilun S., Takahashi H., Boonyaritichaikij S., Chaiyasut C., Lertruangpanya P., Koga Y., Mikami K. Impact of maternal bifidobacteria and the mode of delivery on Bifidobacterium microbiota in infants. Benef. Microbes. 2015;6:767-774.

[14] Boon Wong et al. Nutrients.2019;11(8):1724.