To dlatego wątroba zaczyna niedomagać. Zmiany mogą się wycofać w kilka tygodni
Uszkodzona wątroba nie zawsze wysyła alarmujące sygnały. Czasem, tak jak w przypadku stłuszczenia wątroby, takich sygnałów nie ma lub są one bardzo niespecyficzne. Dzisiaj przyjrzymy się, czym jest wątroba i jakie pełni funkcje, a także skąd bierze się jej stłuszczenie i jakie badania wykryją ten stan.
Wątroba to największy narząd wewnętrzny u człowieka. Znajduje się z prawej strony brzucha pod żebrami. W budowie wątroby wyróżniamy cztery płaty: prawy, lewy, czworoboczny i ogoniasty. Wątroba pokryta jest w większości przez otrzewną, a jej miąższ pokrywa tzw. torebka wątrobowa. Unaczynienie narządu jest podwójne: około 70-80 proc. krwi wątroba otrzymuje z tzw. żyły wrotnej, a 20-30 proc. z tętnicy wątrobowej właściwej.
W związku z tym, że niektóre fragmenty tego narządu otrzymują krew przez odrębne gałęzie żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej, wydzielono osiem tzw. segmentów naczyniowych, co stanowi podział czynnościowy wątroby. Każdy z takich segmentów jest osobną jednostką anatomiczną i czynnościową. Około 60-70 proc. wszystkich komórek znajdujących się w wątrobie, stanowią hepatocyty, czyli specyficzne komórki wątrobowe.
Wątroba pełni liczne funkcje, wśród których prawdopodobnie najważniejszą jest detoksykacja organizmu. Wątroba rozkłada niekorzystne dla nas toksyny, alkohol i leki, aby zmniejszyć ich toksyczność względem organizmu. Oprócz tego w wątrobie zachodzą ważne przemiany węglowodanów, lipidów, białek i innych substancji chemicznych, często w cyklach reakcji, takich jak np. cykl mocznikowy. Ponadto, wątroba pełni funkcję odpornościową, magazynującą (witaminy B12, D i A, a także żelazo i glikogen), a także funkcję centrum przemian chemicznych i syntezy związków chemicznych.
Stłuszczenie wątroby to stan, w którym w hepatocytach gromadzą się krople tłuszczu, co może prowadzić do zapalenia wątroby, a w jego przebiegu do włóknienia i marskości wątroby. Może do niego dojść w wyniku dwóch mechanizmów: pierwszym z nich jest alkoholowe stłuszczenie wątroby, powstające w wyniku nadmiernego spożycia alkoholu. Kolejny mechanizmem jest niealkoholowe stłuszczenie wątroby, związane najczęściej z otyłością, zespołem metabolicznym i cukrzycą. Rzadziej dochodzi do stłuszczenia wątroby w wyniku działania niektórych leków i toksyn.
Stłuszczenie wątroby powoduje utratę właściwej funkcji hepatocytów, co przekłada się na zaburzenie funkcji wątroby. W swoim przebiegu stłuszczenie po jakimś czasie prowadzi do marskości wątroby, które jest stanem nieodwracalnego uszkodzenia hepatocytów i zastąpienia ich tkanką łączną.
Stłuszczenie wątroby, zwłaszcza w początkowym stadium, często nie daje żadnych objawów lub daje niespecyficzne. Odczuwalne dla chorego może być zmęczenie, osłabienie i złe samopoczucie. Bywa, że odczuwa on ból brzucha w jego prawej górnej części. Często stłuszczenie wątroby wykrywane jest przypadkowo podczas badania USG lub przy okazji oceny aktywności enzymów wątrobowych.
Zazwyczaj do rozpoznania stłuszczenia wątroby wystarczy samo badanie USG, w którym wątroba wykazuje się tzw. wzmożoną echogenicznością. Ponadto można zaobserwować powiększenie wątroby i zredukowanie rysunku naczyniowego tego narządu. Zwykle jednak, aby ocenić stopień uszkodzenia wątroby, lekarz zleca także dodatkowe badania: próby wątrobowe i morfologię krwi.
Próby wątrobowe, czyli inaczej czynnościowe testy wątroby, obejmują oznaczenie bilirubiny i niektórych enzymów wytwarzanych przez hepatocyty. Obecnie znanych jest ponad 1000 enzymów, będących składnikami hepatocytów. Z nich zastosowanie diagnostyczne ma 50, z czego w użyciu praktycznym znajduje się zwykle maksymalnie 10. Najczęściej w obrębie prób wątrobowych oznaczane są bilirubina oraz następujące enzymy:
- ALT - aminotransferaza alaninowa,
- AST - aminotransferaza asparaginowa,
- ALP - fosfataza alkaliczna,
- GGTP - gamma-glutamylotranspeptydaza.
Jednostką, w której oznaczamy powyższe enzymy, jest aktywność biologiczna w 1. litrze osocza, czyli IU/l.
W normalnych warunkach enzymy, wytwarzane przez wątrobę, dostają się do krążenia ogólnego w niewielkiej ilości. Gdy wątroba ulega uszkodzeniu, osoczowa aktywność enzymów wątrobowych wzrasta, co przejawia się w wynikach badań. W stłuszczeniowej chorobie wątroby zwykle wzrasta aktywność GGTP, nieznacznie wzrasta aktywność ALT i AST, przy czym AST>ALT.
W morfologii krwi obwodowej stwierdza się zwiększenie objętości erytrocytów (MCV).
Jeśli powodem stłuszczenia wątroby jest nadużywanie alkoholu, jedynie jego odstawienie jest skuteczną metodą zahamowania zmian stłuszczeniowych. U osób, które odstawią alkohol, zmiany stłuszczeniowe zwykle cofają się w przeciągu 4 do 6 tygodni.
W przypadku niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby należy zastanowić się, z czym wiąże się ona u pacjenta: czy jest związana z niewłaściwą dietą, z otyłością, a może ze stosowaniem określonych leków. Zwykle w przypadku zmian stłuszczeniowych w wątrobie zaleca się dietę ubogą w tłuszcze i cukry proste, niskokaloryczną, pozbawioną alkoholu. U osób z nadwagą i otyłością zaleca się ruch i ograniczenie spożywania kalorii.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/326342,stluszczenie-watroby-objawy-przyczyny-leczenie;
- Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
CZYTAJ TAKŻE:
Tak poznasz, że tłuszcz trzewny "obrasta" wątrobę. Zmierz swoją talię i wyprzedź objawy
Zdolności regeneracyjne wątroby. Jaka jest skuteczność suplementów diety?
Co może oznaczać podwyższona bilirubina? Powody mogą być różne
