Spis treści:
- Jak działa wątroba?
- Funkcje wątroby
- Czym jest stłuszczenie wątroby?
- Objawy stłuszczenia wątroby
- Jakie badania wykażą stłuszczenie wątroby?
- Leczenie stłuszczenia wątroby
Jak działa wątroba?
Wątroba to największy narząd wewnętrzny u człowieka. Znajduje się z prawej strony brzucha pod żebrami. W budowie wątroby wyróżniamy cztery płaty: prawy, lewy, czworoboczny i ogoniasty. Wątroba pokryta jest w większości przez otrzewną, a jej miąższ pokrywa tzw. torebka wątrobowa. Unaczynienie narządu jest podwójne: około 70-80 proc. krwi wątroba otrzymuje z tzw. żyły wrotnej, a 20-30 proc. z tętnicy wątrobowej właściwej.
W związku z tym, że niektóre fragmenty tego narządu otrzymują krew przez odrębne gałęzie żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej, wydzielono osiem tzw. segmentów naczyniowych, co stanowi podział czynnościowy wątroby. Każdy z takich segmentów jest osobną jednostką anatomiczną i czynnościową. Około 60-70 proc. wszystkich komórek znajdujących się w wątrobie, stanowią hepatocyty, czyli specyficzne komórki wątrobowe.
Funkcje wątroby
Wątroba pełni liczne funkcje, wśród których prawdopodobnie najważniejszą jest detoksykacja organizmu. Wątroba rozkłada niekorzystne dla nas toksyny, alkohol i leki, aby zmniejszyć ich toksyczność względem organizmu. Oprócz tego w wątrobie zachodzą ważne przemiany węglowodanów, lipidów, białek i innych substancji chemicznych, często w cyklach reakcji, takich jak np. cykl mocznikowy. Ponadto, wątroba pełni funkcję odpornościową, magazynującą (witaminy B12, D i A, a także żelazo i glikogen), a także funkcję centrum przemian chemicznych i syntezy związków chemicznych.
Czym jest stłuszczenie wątroby?
Stłuszczenie wątroby to stan, w którym w hepatocytach gromadzą się krople tłuszczu, co może prowadzić do zapalenia wątroby, a w jego przebiegu do włóknienia i marskości wątroby. Może do niego dojść w wyniku dwóch mechanizmów: pierwszym z nich jest alkoholowe stłuszczenie wątroby, powstające w wyniku nadmiernego spożycia alkoholu. Kolejny mechanizmem jest niealkoholowe stłuszczenie wątroby, związane najczęściej z otyłością, zespołem metabolicznym i cukrzycą. Rzadziej dochodzi do stłuszczenia wątroby w wyniku działania niektórych leków i toksyn.
Stłuszczenie wątroby powoduje utratę właściwej funkcji hepatocytów, co przekłada się na zaburzenie funkcji wątroby. W swoim przebiegu stłuszczenie po jakimś czasie prowadzi do marskości wątroby, które jest stanem nieodwracalnego uszkodzenia hepatocytów i zastąpienia ich tkanką łączną.
Objawy stłuszczenia wątroby
Stłuszczenie wątroby, zwłaszcza w początkowym stadium, często nie daje żadnych objawów lub daje niespecyficzne. Odczuwalne dla chorego może być zmęczenie, osłabienie i złe samopoczucie. Bywa, że odczuwa on ból brzucha w jego prawej górnej części. Często stłuszczenie wątroby wykrywane jest przypadkowo podczas badania USG lub przy okazji oceny aktywności enzymów wątrobowych.
Jakie badania wykażą stłuszczenie wątroby?
Zazwyczaj do rozpoznania stłuszczenia wątroby wystarczy samo badanie USG, w którym wątroba wykazuje się tzw. wzmożoną echogenicznością. Ponadto można zaobserwować powiększenie wątroby i zredukowanie rysunku naczyniowego tego narządu. Zwykle jednak, aby ocenić stopień uszkodzenia wątroby, lekarz zleca także dodatkowe badania: próby wątrobowe i morfologię krwi.
Próby wątrobowe, czyli inaczej czynnościowe testy wątroby, obejmują oznaczenie bilirubiny i niektórych enzymów wytwarzanych przez hepatocyty. Obecnie znanych jest ponad 1000 enzymów, będących składnikami hepatocytów. Z nich zastosowanie diagnostyczne ma 50, z czego w użyciu praktycznym znajduje się zwykle maksymalnie 10. Najczęściej w obrębie prób wątrobowych oznaczane są bilirubina oraz następujące enzymy:
- ALT - aminotransferaza alaninowa,
- AST - aminotransferaza asparaginowa,
- ALP - fosfataza alkaliczna,
- GGTP - gamma-glutamylotranspeptydaza.
Jednostką, w której oznaczamy powyższe enzymy, jest aktywność biologiczna w 1. litrze osocza, czyli IU/l.
W normalnych warunkach enzymy, wytwarzane przez wątrobę, dostają się do krążenia ogólnego w niewielkiej ilości. Gdy wątroba ulega uszkodzeniu, osoczowa aktywność enzymów wątrobowych wzrasta, co przejawia się w wynikach badań. W stłuszczeniowej chorobie wątroby zwykle wzrasta aktywność GGTP, nieznacznie wzrasta aktywność ALT i AST, przy czym AST>ALT.
W morfologii krwi obwodowej stwierdza się zwiększenie objętości erytrocytów (MCV).
Leczenie stłuszczenia wątroby
Jeśli powodem stłuszczenia wątroby jest nadużywanie alkoholu, jedynie jego odstawienie jest skuteczną metodą zahamowania zmian stłuszczeniowych. U osób, które odstawią alkohol, zmiany stłuszczeniowe zwykle cofają się w przeciągu 4 do 6 tygodni.
W przypadku niealkoholowej choroby stłuszczeniowej wątroby należy zastanowić się, z czym wiąże się ona u pacjenta: czy jest związana z niewłaściwą dietą, z otyłością, a może ze stosowaniem określonych leków. Zwykle w przypadku zmian stłuszczeniowych w wątrobie zaleca się dietę ubogą w tłuszcze i cukry proste, niskokaloryczną, pozbawioną alkoholu. U osób z nadwagą i otyłością zaleca się ruch i ograniczenie spożywania kalorii.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/326342,stluszczenie-watroby-objawy-przyczyny-leczenie;
- Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
CZYTAJ TAKŻE:
Tak poznasz, że tłuszcz trzewny "obrasta" wątrobę. Zmierz swoją talię i wyprzedź objawy
Zdolności regeneracyjne wątroby. Jaka jest skuteczność suplementów diety?
Co może oznaczać podwyższona bilirubina? Powody mogą być różne
