Spis treści:
- Białko w moczu - skąd się bierze?
- Rodzaje proteinurii
- Choroby, w których występuje białkomocz
- Co dalej z białkiem w moczu?
- Glukoza w moczu
- Przyczyny glukozurii
- Co dalej z glukozą w moczu?
Białko w moczu - skąd się bierze?
U zdrowej osoby w moczu powinny znajdować się jedynie śladowe ilości białka. Dzieje się tak, ponieważ nerki, które wytwarzają mocz, działają jak filtr - przepuszczają wodę i drobne cząsteczki, a zatrzymują większe, takie jak białka.
Gdy filtr ten staje się przepuszczalny, białko zaczyna wydostawać się do moczu, co jest sytuacją niepożądaną. Uważa się, że fizjologiczna, dopuszczalna ilość białka w moczu wynosi do 150 mg na dobę. Taka ilość białka może być nawet niewykrywalna w oznaczeniach laboratoryjnych (w zależności od metody oznaczenia).
Białka w moczu nie widać gołym okiem. jedynie gdy jest go dużo, może występować pienienie się moczu.
Rodzaje proteinurii
Białkomocz można podzielić na trzy główne kategorie: białkomocz przejściowy, ortostatyczny i stały.
O białkomoczu przejściowym mówimy, gdy białko w moczu występuje tylko czasami i ustępuje bez leczenia. Do przyczyn takiego białkomoczu można zaliczyć gorączkę, odwodnienie i intensywny wysiłek fizyczny. W takich przypadkach białko w moczu pojawia się jednorazowo i znika po ustąpieniu przyczyny.
Białkomocz ortostatyczny to białkomocz, który występuje, gdy pacjent znajduje się w pozycji stojącej, ustępuje natomiast po dłuższym spoczynku, np. nocnym. Białkomocz ortostatyczny nie jest wykrywany w pierwszej porannej próbce moczu, jest natomiast wykrywany w próbkach pobranych w ciągu dnia. Występuje on u kilku procent nastolatków, rzadko u osób powyżej 30. roku życia. Jego przyczyna nie jest znana. Białkomocz ortostatyczny nie jest szkodliwy i zazwyczaj ustępuje wraz z wiekiem.
Utrzymujący się białkomocz, czyli białkomocz występujący stale, jest powodem do niepokoju. Zwykle jest świadectwem chorób.
Choroby, w których występuje białkomocz
Do chorób, których objawem jest białkomocz, można przede wszystkim zaliczyć dysfunkcje nerek. Proteinuria może być świadectwem występowania kłębuszkowego zapalenia nerek, zespołu nerczycowego, nefropatii cukrzycowej, śródmiąższowego zapalenia nerek i innych.
Również choroby ogólnoustrojowe mogą powodować proteinurię. Wymienić można tutaj m.in. nadciśnienie tętnicze, choroby autoimmunologiczne, jak toczeń układowy czy infekcje układu moczowego.
Powodem proteinurii może być także nadprodukcja określonej grupy białek, jak np. w szpiczaku mnogim.
W ciąży obecność białka może świadczyć o stanie przedrzucawkowym i wymaga pilnej konsultacji medycznej.
Co dalej z białkiem w moczu?
Zwykle białkomocz wykrywany jest przypadkowo u osób bez objawów w ogólnym badaniu moczu. W pierwszej kolejności należy wówczas powtórzyć badanie moczu. Jeśli powtórne wyniki ponownie wskażą białkomocz, konieczne będzie poszukanie jego przyczyny. Zasadne będzie wykonanie badań dodatkowych: z krwi, moczu i badań obrazowych.
Glukoza w moczu
Prawidłowy mocz zawiera tylko śladowe ilości glukozy, niewykrywalne rutynowymi metodami paskowymi lub chemicznymi. Glukozuria może być wynikiem dwóch mechanizmów: może być pochodzenia cewkowego - wówczas glikemia, mierzona z krwi pacjenta jest prawidłowa - lub pochodzenia cukrzycowego - wówczas jest wynikiem hiperglikemii.
Przyczyny glukozurii
Pierwszą i najważniejszą przyczyną obecności glukozy w moczu jest cukrzyca. W patomechanizmach tej choroby dochodzi do przekroczenia tzw. progu nerkowego dla glukozy, wówczas ta pojawia się w moczu. Często towarzyszą temu takie objawy jak wzmożone pragnienie, częste oddawanie moczu, zmęczenie czy utrata masy ciała.
Kolejną przyczyną pojawienia się glukozy w moczu może być ciąża. W ciąży z powodu zmian hormonalnych obniża się próg nerkowy dla glukozy, wówczas szybciej pojawia się ona w moczu. Jest to zjawisko fizjologiczne. Należy jednak pamiętać, że jeżeli poziom glukozy we krwi również jest podwyższony, możemy mieć do czynienia z cukrzycą ciężarnych lub cukrzycą w ciąży - obie z nich będą wymagały wdrożenia leczenia u przyszłej matki.
Możemy mieć również do czynienia z glukozurią nerkową - jest to zaburzenie wchłaniania glukozy w cewkach nerkowych, które prowadzi do obecności glukozy w moczu u osoby nie chorującej na cukrzycę. Jego przyczyną są najczęściej wrodzone defekty genetyczne lub toksyczne uszkodzenie nerek.
Co dalej z glukozą w moczu?
Podobnie jak w przypadku proteinurii, pierwszym krokiem po otrzymaniu wyniku, świadczącego o glukozurii powinno być powtórzenie badania. Jeśli wynik ponownie będzie dodatni, będzie należało wykonać testy uzupełniające: lekarz z pewnością zleci oznaczenie glukozy we krwi na czczo lub tzw. krzywą cukrową, oznaczenie hemoglobiny glikowanej. Glukozuria zawsze wymaga pogłębionej diagnostyki.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/355367,bialko-w-moczu-bialkomocz-co-oznacza-przyczyny
- https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/51933,glukozuria-nerkowa
- Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
