Nie tylko cytologia. Jest nowy, prosty sposób, by uchronić się przed rakiem szyjki macicy

Wirus HPV, czyli brodawczaka ludzkiego, wywołuje zakażenia skóry i błon śluzowych. Infekcja często nie daje żadnych objawów, a wirus jest samoistnie usuwany z organizmu po kilku latach od zakażenia (zwłaszcza u młodych osób). Niestety aż 14 z ponad 200 typów wirusa ma charakter onkogenny, tzn. wywołuje chorobę nowotworową. HPV odpowiada za 99 proc. nowotworów szyjki macicy, niemal wszystkie nowotwory pochwy, 90% nowotworów  odbytu i 30% nowotworów prącia. Znacznie zwiększa też ryzyko nowotworów jamy ustnej, krtani, szyi i głowy, gardła, nasady języka oraz migdałków.  

Tymczasem wirusem HPV zaraża się większość osób w ciągu swojego życia. Aż 50-75% aktywnych seksualnie kobiet zaraża się wirusem HPV wysokiego ryzyka. Zalicza się do nich 14 typów (w tym najgroźniejsze to 16 i 18, a także m.in.: 31, 33, 45, 52 i 58). Zarazić można się przez kontakty seksualne, bezpośredni kontakt ze zmianami na skórze lub błonach śluzowych oraz w trakcie porodu. 

O prostych i tanich testach przesiewowych wypowiedziała się dla PAP Zdrowie prof. dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz, ginekolog-położnik, endokrynolog i perinatolog z warszawskiego Szpitala Karowa. Lekarka zwraca uwagę, że self-sampling, czyli zestaw do samodzielnego pobrania wymazu z pochwy cieszy się dużym zainteresowaniem chociażby w Danii. Tego rodzaju profilaktyka pozwala na wczesne wykrycie zagrożenia u wielu kobiet. Za granicą wygląda to tak, że test pozwala określić typ wirusa HPV. Na jego podstawie określa się ryzyko wystąpienia nowotworu i częstotliwość, z jaką pacjentka powinna zgłaszać się na badanie cytologiczne.  

W kraju, w którym duża część kobiet ma utrudniony dostęp do ginekologa, ten rodzaj profilaktyki sprawdziłby się jeszcze bardziej. Widmo konkretnego zagrożenia połączone z wystawionym skierowaniem do lekarza w trybie pilnym, zapewne skłoniłyby kobiety do dalszych badań i szybszego podjęcia leczenia. Brakuje jednak rozwiązań systemowych. Obecnie testy są dostępne w sklepach internetowych, a ich koszt to ok. 30 zł. Trudno jednak określić wiarygodność laboratoriów badających próbkę. Dużo lepszym rozwiązaniem byłoby przeprowadzanie badań w wyspecjalizowanych placówkach w ramach NFZ.  

Badania przesiewowe i wymaz na obecność wirusa HPV zalecany jest kobietom już po 30. roku życia. Jeśli wirusa nie ma w organizmie, kontrolne cytologie można wykonywać co 5 lat. W przypadku typu wirusa u niskim zagrożeniu chorobą może to być odstęp 3-letni, ponieważ w tak krótkim czasie praktycznie nie ma szans, by rozwinął się nowotwór inwazyjny, czyli rozprzestrzeniający się do innych tkanek. HPV o typie wysokiego ryzyka (zwłaszcza typ 16 i 18) wymaga regularnych badań, a ich częstotliwość powinien ocenić lekarz. Cytologię najlepiej wykonać tuż po zakończonej miesiączce (najpóźniej 4 dni po ostatnim dniu krwawienia).  

Naukowcy szacują, że w związku z powszechną dostępnością do szczepień za około 10 lat o ponad połowę spadnie zachorowalność na nowotwory HPV-zależne. Od tego roku szczepienie jest bezpłatne dla dzieci w wieku 9-18 lat. Szczepienie chroni przed zakażeniem 9 z 14 najgroźniejszych typów wirusa. Najlepsze efekty uzyskamy, jeśli zaszczepimy się przed inicjacją seksualną, ale szczepionkę można przyjąć w każdym wieku. Dr Ewa Romejko-Wolniewicz zwraca uwagę, że zaszczepić mogą się także pacjentki po wyleczeniu stanu przedrakowego szyjki macicy. Podkreśla też, że szczepić powinny się zarówno kobiety, jak i mężczyźni i jest to wskazane przed 50. rokiem życia (wtedy znacznie spada odpowiedź immunologiczna organizmu). 

Badania potwierdziły, że szczepionka zmniejsza ryzyko nawrotu choroby także u osób, u których zdiagnozowano w przeszłości nowotwór wywołany HPV. Szczepienie daje też większą odporność niż przechorowanie wirusa. Cały cykl dla osoby dorosłej to 3 dawki. Szczepić nie powinny się jedynie kobiety w ciąży.  

Choroba długo nie daje żadnych objawów, pojawiają się najczęściej w bardziej zaawansowanych stadiach. Jeśli w ciągu ostatnich 3 lat nie wykonywałaś cytologii, zgłoś się do lekarza jak najszybciej, gdy zauważysz: 

• krwawienie z pochwy po stosunku; 

• krwawienia międzymiesiączkowe; 

• ból podczas stosunku; 

• obfite upławy; 

• bóle w podbrzuszu i okolicach lędźwi; 

• krwawienia po menopauzie. 

Źródła: 

PAP Zdrowie 

https://szczepienia.pzh.gov.pl/dla-lekarzy/szczepienia-hpv/o-wirusie-hpv-i-chorobach/ 

CZYTAJ TAKŻE: 

Obawiasz się raka piersi? Miała go kobieta z twojej rodziny? Te pięć rzeczy rób regularnie

Ten wirus prowadzi do rozwoju nowotworu. W Polsce ponad 160 tys. zarażonych  

Co roku diagnozę słyszy 6 tysięcy Polek. Rak szybko daje pierwsze objawy