Spis treści:
- Co to jest perimenopauza?
- Fizyczne objawy perimenopauzy
- Zmieniłam się - już siebie nie poznaję
- Perimenopauza pod kontrolą. Kiedy udać się do lekarza?
Co to jest perimenopauza?
Menopauza nie przychodzi nagle i niespodziewanie. To proces, który trwa wiele lat - w tym czasie kobiece ciało zmienia się stopniowo. Tak jak do pierwszej miesiączki, również do ostatniej organizm musi się przygotować. Właśnie ten etap nazywamy perimenopauzą. Czas, w którym pojawia się szereg subtelnych objawów, sygnalizujących, że gospodarka hormonalna zaczyna się zmieniać.
Nie można dokładnie określić wieku, w którym kobiety wchodzą w okres perminopauzy - u niektórych będzie to przekroczenie magicznej czterdziestki, inne doświadczą jej dopiero w okolicach pięćdziesiątki. Zależy to od wielu czynników m.in. od ciąż, genów i trybu życia. Również intensywność objawów jest zróżnicowana - niemniej jednak większość kobiet ich doświadcza.
Perimenopauza to faza przejściowa charakteryzująca się nieregularnymi miesiączkami i fluktuacjami hormonów (estrogen, progesteron), dlatego spektrum objawów obejmuje zarówno fizyczne zmiany, jak i te emocjonalne czy poznawcze. Wahania hormonalne wpływają na układy neuroprzekaźnikowe (serotonina, dopamina, GABA, glutaminian) oraz na struktury mózgu (hipokamp, kora przedczołowa) - stąd labilność nastroju i kłopoty z pamięcią czy koncentracją.
Fizyczne objawy perimenopauzy
Nieregularne miesiączki, nocne poty, uderzenia gorąca - to oczywiste objawy przekwitania, o których wie chyba każda kobieta. Nie są to jedyne sygnały, które wysyła organizm - niektóre z nich bywają niepokojące, bo nie kojarzą się bezpośrednio ze zmianami hormonalnymi. Często błędnie przypisuje się je zupełnie innym schorzeniom. Kobiety nagminnie składają je na karb "przemęczenia".
Subtelne zmiany w wyglądzie i funkcjonowaniu ciała - takie jak suchość oczu czy zaczerwienienie skóry - bywają mylone z alergiami, reakcjami dermatologicznymi lub skutkami stresu.
Wypadanie włosów, nagły wzrost owłosienia na twarzy czy ciele, bóle głowy oraz przyspieszone bicie serca nierzadko kierują myśli w stronę niedoborów witamin, zaburzeń tarczycy albo problemów kardiologicznych. Podobnie częstsze oddawanie moczu czy swędzenie skóry potrafią sugerować infekcje lub reakcje skórne, a ból podczas seksu i suchość pochwy - problemy natury stricte ginekologicznej, niezwiązane hormonalnie. Nawet bóle mięśni i stawów, nocne poty, bezsenność czy wahania masy ciała łatwo wytłumaczyć przeciążeniem, stresem czy początkiem chorób reumatycznych.
W rzeczywistości wiele z tych sygnałów wynika z dynamicznych zmian hormonalnych typowych dla perimenopauzy, ale ponieważ są mało charakterystyczne, często zostają przeoczone - a osoby ich doświadczające długo nie łączą ich z okresem okołomenopauzalnym.
Zmieniłam się - już siebie nie poznaję
Wiele kobiet w okolicach 40. urodzin obserwuje u siebie obniżenie funkcji poznawczych. Tak zwana "mgła mózgowa" jest jednym z najczęściej występujących symptomów perimenopauzy. Kobiety, które do tej pory świetnie funkcjonowały na wielu polach, zaczynają czuć, że nie nadążają. Zapominanie o terminach, problemy z koncentracją w pracy i uczucie przytłoczenia codziennymi zadaniami powoduje u nich niepokój i obniżenie samooceny.
Nie pomaga fakt, że w tym okresie życia kobiety doświadczają nasilenia lęków i zmian nastroju. Towarzyszy temu utrata pewności siebie i wycofanie społeczne. Wiele kobiet skarży się na bezsenność i wahania apetytu. Niestety większość z nich uważa, że to wynik przemęczenia - próbują odsypiać, stosować suplementację lub kierują się ku psychoterapii.
Nie jest to do końca niewłaściwa droga, bo jak mówią statystyki, ryzyko wystąpienia depresji klinicznej wzrasta u kobiet w okresie perimenopauzy.
Estrogeny wpływają na ekspresję receptorów serotoninowych, aktywność dopaminergiczną i neuroplastyczność; ich spadek może zwiększać podatność na depresję i pogorszenie funkcji poznawczych. Jeśli zatem doświadczasz nagłych napadów lęku, drażliwości, obniżenie nastroju czy myśli samobójcze - koniecznie skonsultuj się ze specjalistą zdrowia psychicznego.
Perimenopauza pod kontrolą. Kiedy udać się do lekarza?
Nietypowe objawy perimenopauzy często prowadzą do błędnych tropów diagnostycznych. Kobiety, które ich doświadczają przez długi czas, szukają odpowiedzi w zupełnie innych obszarach zdrowia. Bardzo ważne jest więc połączenie ich ze zmianami hormonalnymi i wdrożenie praktycznych kroków, które realnie pomagają przejąć kontrolę nad sytuacją.
Pierwszym z nich jest skrupulatna obserwacja objawów, która pozwala uchwycić powtarzające się schematy. Ważną informacją jest pokrywanie się ich ze zmianami w cyklu menstruacyjnym.
Kolejny krok to konsultacja z ginekologiem i wykonanie badań. Lekarz potrafi ocenić, czy objawy wynikają z perimenopauzy czy wymagają wykluczenia innych schorzeń, takich jak zaburzenia tarczycy, niedobory czy problemy kardiologiczne.
Jeśli stwierdzi wahania hormonów świadczące o rozpoczęciu etapu perimenopauzy, może zalecić terapię hormonalną. Natomiast, gdy przyczyny leżą w innych obszarach, wówczas warto jest rozważyć niehormonalne metody wspierające równowagę zdrowotną np. CBT w przypadku lęku i drażliwości, zmiany stylu życia dla poprawy snu i energii, a także odpowiednią pielęgnację czy leczenie miejscowe przy dolegliwościach intymnych.
Dużą ulgę przynosi również edukacja - świadomość, że odczuwane trudności mają swoje biologiczne podłoże, zmniejsza lęk i poczucie, że zachowujesz lub czujesz się "dziwnie". Najważniejsze jest to, by nie ignorować sygnałów organizmu, lecz dać sobie prawo do uważnego monitorowania, szukania wsparcia i korzystania z dostępnych narzędzi, które sprawiają, że ten etap życia staje się łatwiejszy i bardziej przewidywalny.
Źródła:
- The risk of depression in the menopausal stages: A systematic review and meta-analysis [do.i.: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38642901]
- Cognitive Problems in Perimenopause: A Review of Recent Evidence [do.i.: pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10842974/]
