Spis treści:
- Czym jest andropauza?
- Kiedy zaczyna się andropauza?
- Jakie są objawy andropauzy?
- Jak diagnozuje się andropauzę?
- W jaki sposób łagodzić objawy andropauzy?
Czym jest andropauza?
Andropauza to męski odpowiednik kobiecego przekwitania, definiowany jako niedobór androgenów, czyli hormonów płciowych dominujących u mężczyzn, a obecnych w niewielkich ilościach także u kobiet. Nie zachodzi jednak tak gwałtownie jak menopauza, przez co zazwyczaj nie daje wyraźnych objawów. W tym okresie wydajność funkcjonowania jąder stopniowo spada, a produkcja testosteronu - głównego męskiego hormonu androgennego, kluczowego dla sprawności seksualnej, masy mięśniowej, energii i ogólnego samopoczucia - powoli maleje.
Zobacz również:
Kiedy zaczyna się andropauza?
Andropauza zwykle zaczyna się po 40. roku życia, choć pierwsze zmiany w poziomie hormonów pojawiają się znacznie wcześniej. Szacuje się, że poziom testosteronu spada stopniowo, średnio o około 1 proc. rocznie. Trzeba jednak pamiętać, że tempo tego procesu jest indywidualne i zależy od wielu czynników: przewlekłych chorób, nadwagi, przewlekłego stresu czy przyjmowanych leków.
Jakie są objawy andropauzy?
W 1946 roku Werner opublikował przełomowy artykuł w prestiżowym czasopiśmie JAMA, którego tytuł można przetłumaczyć jako "Klimakterium męskie". Opisał w nim stan mężczyzn w średnim wieku, charakteryzujący się nerwowością, zmniejszoną potencją, obniżonym libido, drażliwością, zmęczeniem, depresją, problemami z pamięcią, zaburzeniami snu i uderzeniami gorąca. Choć minęły dziesięciolecia, jego obserwacje nadal pozostają aktualne. Dzisiejsza wiedza medyczna potwierdza, że niedobór androgenów wpływa zarówno na ciało, jak i na psychikę.
Objawy niedoboru androgenów są dość powszechnie znane: zaburzenia funkcji seksualnych, w tym spadek libido, impotencja i brak satysfakcji z życia seksualnego; zmiany w sylwetce, takie jak wzrost tkanki tłuszczowej przy jednoczesnym spadku masy mięśniowej i kostnej; zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i osteoporozy; a także objawy psychofizyczne, w tym uczucie zmęczenia, zaburzenia snu czy symptomy depresyjne.
Należy jednak podkreślić, że nie oznacza to, że każdy mężczyzna doświadczy wszystkich tych symptomów ani że pojawią się one z takim samym nasileniem. Manifestacja kliniczna jest wysoce indywidualna i zależy od wielu czynników.
Jak diagnozuje się andropauzę?
Diagnozowanie andropauzy rzadko bywa prostą, jednowymiarową procedurą. Owszem, punktem wyjścia pozostają podstawowe badania hormonalne, czyli oznaczenie poziomu testosteronu i LH, które pozwalają potwierdzić lub wykluczyć niedostateczną produkcję męskich hormonów. Jednak w przypadku andropauzy trzeba wziąć pod uwagę kilka istotnych kwestii: objawy są nieswoiste, często nakładają się na zmęczenie, stres, choroby przewlekłe czy naturalne procesy starzenia, a co istotne - mężczyzna może odczuwać typowe dolegliwości, nawet jeśli jego testosteron nadal mieści się w granicach laboratoryjnej normy.
Z tego powodu tak ważne jest, aby wybrać się do lekarza, co niektórym panom nadal przychodzi z trudem. Tylko specjalista jest w stanie przeanalizować całą sytuację kliniczną i wyciągnąć właściwe wnioski.
W jaki sposób łagodzić objawy andropauzy?
Najprościej mówiąc: dostarczając organizmowi brakujących androgenów, czyli podając testosteron lub jego pochodne. U części mężczyzn problem nie leży jednak w samych jądrach, lecz - obrazowo mówiąc - piętro wyżej: w przysadce. To niewielki gruczoł w mózgu, który wysyła sygnały do jąder, by produkowały testosteron. Jeśli przysadka pracuje zbyt słabo, mówimy o hipogonadyzmie przysadkowym, czyli sytuacji, w której jądra mogłyby produkować hormon, ale nie dostają odpowiedniego "rozkazu".
W takich przypadkach podaje się hormony przysadkowe lub ich odpowiedniki, które pobudzają jądra do naturalnej produkcji testosteronu. Sam testosteron można natomiast dostarczać w kilku formach, takich jak:
- zastrzyki domięśniowe - bardzo skuteczne, choć niezbyt wygodne w stosowaniu,
- preparaty doustne - łatwe do przyjmowania, ale mają mniejszą wchłanialność niż zastrzyki, przez co słabiej sprawdzają się w długotrwałej terapii,
- preparaty przezskórne - żele i plastry; skuteczne i zwykle najlepiej tolerowane, choć w Polsce bywa problem z ich dostępnością.
Leczenie ma jednak swoje ograniczenia. Najważniejsze dotyczą prostaty. Przy łagodnym, wczesnym przeroście gruczołu krokowego (mała objętość, niskie PSA) można czasem obejść przeciwwskazania, stosując zmodyfikowaną formę androgenów - dihydrotestosteron, który nie zwiększa ryzyka dalszego rozrostu prostaty.
Źródła:
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4046605/
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/andropauza-kiedy-mezczyzna-przekwita
