Przewlekłe zaparcia – sprawdzone sposoby

Zaparcia są jednym z najczęstszych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Stanowią poważny problem zdrowotny i społeczny. Zaparcia mogą mieć charakter pierwotny lub wtórny2. Zaparcia pierwotne nazywamy idopatycznymi, z kolei zaparcia wtórne są wywoływane przez inne czynniki. Prawidłowy czas pasażu jelitowego wynosi około 1-2 doby, z kolei u osób z przewlekłymi zaparciami czas ten może wynosić nawet 120 godzin[3].

Według definicji Whiteheada zaparcie rozpoznaje się, jeśli u osoby niezażywającej preparatów przeczyszczających pojawiają się przez minimum 12 miesięcy przynajmniej 1-2 objawy[3]:

• wysiłek podczas parcia przy ponad 25% wypróżnień,
• uczucie niepełnego wypróżnienia przy ponad 25% wypróżnień,
• twardy lub grudkowaty stolec przy ponad 25% wypróżnień,
• wypróżnienia rzadsze niż 2 razy w tygodniu występujące z innymi objawami lub przy braku innych objawów związanych z zaparciami.

Zaparcia można także podzielić na ostre i przewlekłe. Zaparcia przewlekłe trwają przez minimum 3 miesiące. W Polsce nawet co ósma osoba cierpi na przewlekłe zaparcia. Zatwardzenia występują częściej u osób po 65. rż. i nawet 2-3-krotnie częściej u kobiet. Mogą także dotyczyć dzieci[1].

Zaparcia pierwotne związane są z zaburzeniem motoryki i funkcji jelit. Z kolei przyczyną zaparć wtórnych mogą być[3]:

• rak jelita grubego,
• zwężenie zapalne,
• niedokrwienne lub jatrogenne jelita,
• czynniki endokrynologiczne i metaboliczne, np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy, przewlekła niewydolność nerek, niewydolność przysadki mózgowej,
• czynniki neurologiczne - choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, uraz rdzenia kręgowego,
• szczelina odbytu, zwężenie odbytu,
• choroby zapalne jelit,
• niektóre leki - opiaty, leki na nadciśnienie, trójpierścieniowe preparaty antydepresyjne, preparaty żelaza, leki przeciwdrgawkowe.

Mimo tego główną przyczyną zaparć są przede wszystkim czynniki łatwo modyfikowalne, czyli głównie nieprawidłowa dieta, za mała ilość przyjmowanych płynów, a także niska aktywność fizyczna. Do występowania zaparć predestynują również zaburzenia lękowe czy depresja[4].

Grupa osób szczególnie narażonych na występowanie przewlekłych zaparć to pacjenci paliatywni4. Oprócz tego około 11% do 38% ciężarnych kobiet cierpi na zaparcia, ze względu na zmiany fizjologiczne i anatomiczne w przewodzie pokarmowym[5].

Lek na przewlekłe zaparcia powinien być dobrany po wizycie u lekarza i wykonaniu szczegółowych badań. Należy znaleźć przyczynę zaparć i następnie dostosować leczenie. Zaparcia pierwotne leczy się głównie za pomocą 5 głównych grup leków[2]:

• środki pęczniejące,
• środki osmotyczne,
• środki drażniące,
• środki zmiękczające,
• środki działające miejscowo.

Środki zmiękczające, takie jak Ulgix Laxi na zaparcia zawiera dokuzynian sodowy, który działa emulgująco6. Dzięki temu ułatwia przenikanie wody i tłuszczów do mas kałowych znajdujących się w jelicie grubym. Wpływa to na zwiększenie masy stolca, zmianę jego konsystencji oraz ułatwienie wypróżniania[6],[7].

Co na zaparcia? Przewlekłe zaparcia są zazwyczaj wynikiem złej diety, dlatego warto zwiększyć zawartość błonnika pokarmowego w diecie, a także wprowadzić codzienną aktywność fizyczną. Oprócz tego probiotyki mogą również poprawiać czynność jelit5. Probiotyki zmniejszają pH stolca i powodują wzrost stężenia krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które wpływają na motorykę jelit2.

Zalecana dawka błonnika w postaci suplementu wynosi 12 g/dobę, z kolei zawartość błonnika w diecie to 25-30 g/dobę. Preferowany jest błonnik rozpuszczalny. Oprócz tego należy zwiększyć spożycie płynów do co najmniej dwóch litrów na dobę1. Jeśli w ciągu 3-6 tygodni nie następuje poprawa, należy włączyć środki na przeczyszczenie3. Bardzo ważna jest również prawidłowa technika defekacji. Nie należy wstrzymywać stolca oraz przyjąć odpowiednią postawę, można się pochylić, natomiast stopy powinny być oparte wyżej, a nie położone na ziemi[1].

Bibliografia:
1. Daniluk J., Przewlekłe zaparcia — niedoceniany problem kliniczny. Gastroenterologia Kliniczna 2018;10(1):1-13.

2. Mulak A., Zaparcie oporne na leczenie — jak rozpoznać i leczyć? Gastroenterologia Kliniczna 2018;10(3):81-92.
3. Jabłońska B., Zaworonkow D., Lesiecka M., Agafonnikov V. P., Pinkolsky P. M., Lampe P., Zaparcia - etiopatogeneza, diagnostyka i leczenie. Postępy Nauk Medycznych s1/2011, s. 33-38.
4. Moniuszko A., Rydzewska G., Postępowanie w przewlekłych zaparciach w świetle wytycznych American Gastroenterological Association z 2013 roku. EGastroenterologiaNEws 1/2014.
5. Trottier M., Erebara A., Bozzo P., Treating constipation during pregnancy. Can Fam Physician. 2012;58(8):836-838.
6. Charakterystyka Produktu Leczniczego Ulgix Laxi [dostęp: 09.02.2022]
7. Medycyna Praktyczna - dokuzynian sodowy. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=954 [dostęp: 06.01.2022].

Artykuł sponsorowany