Nadczynność tarczycy - skąd się bierze i jak się z nią uporać?

O nadczynności tarczycy mówimy wtedy, gdy z różnych powodów tarczyca zaczyna wydzielać zbyt dużą ilość swoich hormonów, tzn. trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). 

Nadczynność tarczycy może się rozwinąć pod wpływem:

• choroby Gravesa-Basedova o podłożu autoimmunologicznym (w jej przebiegu autoprzeciwciała pobudzają receptor zlokalizowany na komórkach tarczycy, co stymuluje tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów);
• obecności nadczynnych guzków tarczycy - są to łagodne gruczolaki, które wydzielają nadmierną ilość hormonów tarczycy;
• obecności gruczolaka przysadki, który wydziela nadmierne ilości TSH, co pobudza tarczycę do syntezy i wydzielania większej ilości hormonów;
• zaostrzenia choroby Hashimoto i innych zapaleń tarczycy - pod wpływem niszczenia komórek tarczycy i uwalniania zmagazynowanych w nich hormonów;
• niektórych leków, głównie amiodaronu.

Nadczynność tarczycy daje zbliżone objawy, niezależnie od jej przyczyny. 

Nadmiar hormonów tarczycy powoduje uogólniony wzrost metabolizmu we wszystkich tkankach organizmu, dlatego pacjenci często zauważają że schudli, mimo znacznego wzrostu apetytu. Dodatkowo mogą odczuwać kołatanie serca i nieregularne jego bicie, są nerwowi. Dla nadczynności tarczycy charakterystyczne są także silne drżenia rąk, nadmierne pocenie się połączone z nietolerancją gorąca, problemy ze snem i przewlekłe zmęczenie. 

Tarczyca u osób z nadczynnością jest zwykle powiększona, niekiedy dochodzi do rozwoju rozległego wola tarczycowego. Dodatkowo w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa pojawiają się zaburzenia w obrębie gałki ocznej, zwane orbitopatią tarczycową. Jest ona spowodowana nadmiernym pogrubieniem mięśni poruszających gałką oczną, co objawia się wytrzeszczem, a oczy są zaczerwienione, suche i nadmiernie łzawiące.

Jeżeli lekarz podejrzewa, że przyczyną objawów może być nadczynność tarczycy, zleci wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych i obrazowych, aby ocenić, czy gruczoł ten funkcjonuje prawidłowo. Do podstawowych badań należy oznaczenie poziomu TSH, fT3 i fT4 w krwi. Dodatkowo oznacza się przeciwciała anty-TSHR, anty-TPO i anty-TG, w celu diagnostyki choroby Gravesa-Basedowa i choroby Hashimoto. Cennym badaniem jest także USG, w którym można wykryć m.in. guzki czy zaburzenia w przepływie krwi w obrębie gruczołu. 

Oprócz powyższych można również wykonać scyntygrafię tarczycy, a w ocenie wola tarczycowego pomocne jest badanie RTG klatki piersiowej i rezonans magnetyczny szyi i klatki piersiowej. U pacjentów z orbitopatią wykonuje się tomografię komputerową lub rezonans oczodołów.

Terapia nadczynności tarczycy często wymaga połączenia wielu metod leczniczych. Stosuje się leki zmniejszające syntezę hormonów tarczycy, takie jak tiamazol czy propylotiouracyl. 

Jeżeli takie postępowanie okazuje się nieskuteczne, można rozważyć ablację radiojodem, który niszczy komórki tarczycy. Obecnie jest to metoda preferowana względem leczenia operacyjnego, ponieważ nie niesie ze sobą ryzyka powikłań związanych z zabiegiem, np. uszkodzenia nerwu krtaniowego wstecznego czy niedoczynności przytarczyc.

Pacjenci z nadczynnością tarczycy mogą zmagać się z wieloma powikłaniami tej choroby. Do najważniejszych zalicza się:

• problemy z sercem - nadmiar hormonów tarczycy sprzyja rozwojowi zaburzeń rytmu serca (np. migotania przedsionków), może również prowadzić do niewydolności serca;
• osteoporoza - nadmiar hormonów tarczycy sprzyja resorpcji wapnia z kości, co prowadzi do zmniejszenia gęstości kości i nadmiernej łamliwości;
• problemy ze wzrokiem - w szczególności u osób z orbitopatią tarczycową;
• przełom tarczycowy - jest stanem zagrożenia życia, w którym znaczny nadmiar hormonów prowadzi do pojawienia się gorączki, tachykardii, nudności, wymiotów i zaburzeń świadomości, a nawet śpiączki.

Czytaj także: 

Długa lista objawów i trudna diagnostyka. Polki chorują coraz częściej

Problemy z tarczycą, czyli kiedy piec nie działa, jak powinien

Cztery produkty, które najbardziej szkodzą tarczycy