Choroba popromienna - niewidzialne zagrożenie i jego skutki

Z promieniowaniem jonizującym mamy do czynienia na co dzień (naturalnie promieniotwórcze są niektóre pierwiastki obecne w wodzie, glebie, powietrzu), ale jego dawki są obojętne dla zdrowia.

Napromieniowanie przekraczające dopuszczalne normy może nastąpić w przypadku wadliwego działania lub awarii aparatury rentgenowskiej czy reaktora atomowego, wskutek pochłonięcia (drogą doustną lub wziewną) pierwiastków i izotopów promieniotwórczych lub też w wyniku wybuchu jądrowego.

Pod wpływem promieniowania jonizującego dochodzi do radiolizy, czyli rozszczepu cząsteczek wody zawartej w organizmie. Ponieważ woda stanowi 60-80% naszego ciała i odpowiada za prawidłowy przebieg reakcji chemicznych, skutki są niezwykle poważne.

Objawy pojawiają się w ciągu kilku, kilkudziesięciu godzin i są różne w zależności od przyjętej dawki promieniowania. W pierwszej kolejności dochodzi do uszkodzenia najbardziej wrażliwych komórek - limfocytów; może wystąpić ogólne osłabienie, spadek odporności. To najlżejsza, tzw. subkliniczna postać choroby.  

Mocniejsze nasilenie podobnych objawów (możliwa niedokrwistość, skaza krwotoczna) świadczy o postaci hematologicznej. Większa dawka promieniowania powoduje postać jelitową, kiedy to choroba przejawia się zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej, występowaniem obrzęków, krwawych biegunek.

Najcięższe postaci choroby: mózgowa (dochodzi do porażenia komórek nerwowych) i enzymatyczna powodują niemal natychmiastową śmierć.

Skutki napromieniowania mogą wystąpić dopiero po kilku, a nawet kilkunastu latach. Są one związane ze zmianami w strukturze DNA, a wywołane promieniowaniem mutacje mogą spowodować zwiększone narażenie na nowotwory złośliwe, przyspieszone starzenie się organizmu, bezpłodność, a nawet występowanie wad wrodzonych u potomstwa.