Szkarlatyna (płonica). Łatwo ją pomylić z innymi chorobami i możemy zachorować kilka razy

Za szkarlatynę (płonicę) odpowiadają paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes) - te same, które wywołują ropną anginę czy, rzadziej, liszajec (zakaźną chorobę powierzchownych warstw skóry) lub gorączkę reumatyczną.

Szkarlatynę zalicza się do grupy chorób wieku dziecięcego. Najczęściej zapadają na nią dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, przeważnie w wieku od czterech do sześciu lat, a najwięcej przypadków notuje się w okresie jesienno-zimowym i wczesną wiosną. Wystarczy jeden przypadek szkarlatyny w przedszkolu bądź szkole, aby zachorowała większość dzieci. Jednak także i u dorosłych rozpoznaje się tę chorobę (przejście szkarlatyny w dzieciństwie nie daje gwarancji, że nie zachoruje się znowu). U starszych chorych szkarlatyna mylona bywa z alergią, u młodszych z anginą, odrą lub różyczką.

Mamy niemowląt do szóstego miesiąca życia mogą być spokojne - u tak małych dzieci szkarlatyna nie występuje. Ma to związek z przeciwciałami przekazanymi maleństwu w czasie ciąży.

Szkarlatyna jest silnie zaraźliwa. Można się nią zarazić od chorego na płonicę lub anginę przez bezpośredni kontakt (drogą kropelkową), ale również poprzez styczność z powierzchniami, przedmiotami i odzieżą, które zostały skażone bakteriami. Niekiedy szkarlatyną można zarazić się także przez żywność.

Okres wylęgania płonicy trwa średnio od jednego do czterech, pięciu dni. Chory nie będzie stanowił dla ciebie zagrożenia już po 24 godzinach od wdrożenia leczenia antybiotykiem. Leki stosuje się zazwyczaj przez 10 dni. W przypadku osoby nieleczonej mówimy o wysokiej zakaźności pomiędzy trzecim a 21. dniem od początku choroby.

Jest kilka typowych objawów szkarlatyny. Zazwyczaj ostrzejszy przebieg mają one u dorosłych. Zaliczamy do nich:

• wysoką gorączkę (39, 40 stopni),
• dreszcze,
• uczucie rozbicia,
• powiększone, bolesne węzły chłonne,
• powiększone migdałki z białym nalotem,
• uporczywe bóle brzucha,
• ból gardła,
• nudności i wymioty,
• szkarłatną, drobnoplamistą wysypkę pojawiającą się w drugim, trzecim dniu szkarlatyny na tułowiu, kończynach, brzuchu i pachwinach, a także na twarzy, z wyłączeniem skóry wokół nosa i ust (skóra jest szorstka w dotyku, pod wpływem dotyku wysypka blednie); po zaniknięciu wysypki skóra zaczyna się łuszczyć;
• rumień na twarzy,
• "język malinowy" (najpierw biały nalot, dopiero z czasem język przybiera intensywnie czerwony kolor, wyraźnie widać brodawki).
  
  

Wymienione wyżej objawy szkarlatyny nie muszą występować jednocześnie, a mogą następować po sobie. Gdy u pacjenta nie zaobserwowano wysypki, to lekarz rozpozna chorobę po łuszczeniu się skóry.

Wizyta u pediatry czy lekarza rodzinnego w przypadku szkarlatyny jest koniecznością - w ten sposób unikniemy groźnych powikłań. Wdrożone zostanie leczenie farmakologiczne. Szkarlatyna wymaga podania antybiotyków zwalczających paciorkowce, głównie antybiotyków penicylinowych. Stosuje się je przez minimum 10 dni. Nawet jeśli główne objawy ustąpią wcześniej, kuracji nie można przerywać.

W leczeniu szkarlatyny mogą być wykorzystywane również leki, które złagodzą jej objawy, np. obniżające gorączkę czy oddziałujące na ból gardła. W chorobie ważne jest odpowiednie nawadnianie.

Chory na szkarlatynę przez pierwszą dobę leczenia antybiotykiem powinien być izolowany, by nie zarazić innych. Po tym czasie przestaje zarażać.

Miej na uwadze fakt, że przechorowanie szkarlatyny nie daje odporności i można na nią zachorować nawet kilka razy - zarówno w dzieciństwie, jak i później (płonicę mogą wywołać różne typy toksyn paciorkowca). Nie ma na nią szczepionki. 

Na szczęście powikłania po szkarlatynie obserwuje się stosunkowo rzadko. Komplikacje występują najczęściej w sytuacji, gdy zaniecha się leczenia bądź z jakichś powodów okazuje się ono nieskuteczne. Koniecznie odwiedź lekarza, jeśli po zakończeniu terapii antybiotykiem będzie występować u ciebie gorączka lub węzły chłonne będą powiększone.

Do możliwych powikłań szkarlatyny zalicza się m.in. ropne zapalenie węzłów chłonnych, zapalenie zatok obocznych nosa, wrzodziejące zapalenie migdałków, zapalenie ucha środkowego, zapalenie mięśnia sercowego, sepsę czy ostre zapalenie kłębuszków nerkowych.