Niedobór magnezu to nie tylko drgająca powieka i skurcze. Tak skutecznie się z nim uporasz

W ludzkim organizmie magnez pełni rolę makroelementu, czyli pierwiastka, którego dzienne zapotrzebowanie przekracza 100 mg. Jego największy rezerwuar to kości (1/2 całego magnezu), kolejny stanowią mięśnie szkieletowe, a pozostała część znajduje się w całym organizmie, ze szczególnym uwzględnieniem narządów o wysokiej aktywności metabolicznej i układu nerwowego.

Wśród rozlicznych funkcji, jakie pełni magnez, kilka zasługuje na szczególną uwagę.

Magnez w reakcjach enzymatycznych

Magnez uczestniczy w ponad 800 reakcjach enzymatycznych ustroju, z czego w ponad 600 jako kofaktor i w ponad 200 jako aktywator enzymów. Jest aktywatorem m.in. enzymów szlaku glikolizy - najważniejszego dla nas szlaku pozyskiwania energii, a także enzymów syntezy kwasów nukleinowych (np. DNA).

Magnez a układ krążenia

Magnez stabilizuje fibrynogen i płytki krwi biorące udział w procesie krzepnięcia. Jego niedobór przyczynia się do powstawania nadciśnienia tętniczego, rozregulowania kurczliwości tętnic wieńcowych, rozwoju miażdżycy i zmian w układzie krążenia.

Magnez a mięśnie

Magnez uczestniczy w procesie skurczu mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego. Jego mechanizm jest antagonistyczny (przeciwstawny) do działania wapnia. Przez wywoływanie rozkurczu włókien mięśniowych może służyć jako lek z wyboru w leczeniu stanu przedrzucawkowego. Magnez ma wpływ na pobudliwość nerwowo-mięśniową i promuje rozkurcz włókien mięśniowych.

Magnez a nerki

Odpowiednia ilość magnezu zapewnia działanie antylitogenne, czyli zapobiegające powstawaniu kamieni nerkowych.

Magnez a metabolizm

Istnieją przypuszczenia, że niedobór magnezu sprzyja powstawaniu cukrzycy typu 2. Ponadto magnez wpływa na gospodarkę wapniową (regulując "w dół" syntezę i wydzielanie parathormonu), poziom witaminy D3 i poziom potasu (poprawia jego wchłanianie).

Magnez a psychika

Wykazano pozytywny wpływ magnezu na objawy depresji.

Badania poziomu magnezu powinny odbywać się na czczo. Do badań pobiera się krew żylną, a zawartość magnezu oznacza się w surowicy. Prawidłowy zakres referencyjny magnezu u dorosłego to 0,65-1,2 mmol/l. Poniżej dolnej granicy mamy do czynienia z hipomagnezemią, powyżej górnej - z hipermagnezemią. Dzienne zapotrzebowanie dorosłego na magnez to 320-420 mg. Czasem dawkowanie to może wymagać korekty, np. w niektórych chorobach, u zawodowych sportowców, u osób otyłych lub z cukrzycą czy nadużywających alkoholu. 

Częściej z dwóch stanów zaburzonej ilości magnezu występuje hipomagnezemia. W swojej łagodnej postaci często pozostaje niezauważona. Może dochodzić do niej z wielu przyczyn, m.in. z powodu:

• niedostatecznej podaży magnezu z pożywieniem,
• zwiększonej utraty przez nerki lub przewód pokarmowy,
• upośledzonego wchłaniania pierwiastka,
• zwiększonego napływu magnezu z surowicy do komórek,
• odkładania się nadmiaru magnezu w tkankach.

Ostatnie dwie przyczyny sugerują, że możemy mieć do czynienia z hipomagnezemią (niskim poziomem magnezu w surowicy krwi) pomimo nadwyżek magnezu w innym miejscu w organizmie.

Główne objawy niedoboru magnezu to:

• zaburzenia kurczliwości mięśni szkieletowych,
• zaburzenia rytmu serca,
• kurcze i drżenia (jak w tężyczce),
• zaburzenia czucia (parestezje),
• kamica nerkowa,
• nocne poty,
• uczucie duszności,
• męczliwość, brak energii i znużenie,
• upośledzenie wchłaniania potasu i hipokaliemia,
• zaburzenia gospodarki wapniowej, a w konsekwencji - ilości witaminy D3. 

Przyczyny hipermagnezemii są dokładnym odbiciem przyczyn hipomagnezemii. Do nadmiaru magnezu w surowicy dochodzi z powodu:

• nadmiernej podaży magnezu,
• nadmiernego wchłaniania w jelitach,
• upośledzonego wydalania,
• nadmiernego uwalniania magnezu do krwi z komórek.

Objawy hipermagnezemii są zwykle poważniejsze niż hipomagnezemii, a należą do nich:

• porażenie mięśni gładkich - zatrzymanie perystaltyki, zaparcia, zatrzymanie moczu,
• hipotensja (za niskie ciśnienie krwi),
• osłabienie siły mięśniowej, szczególnie mięśni oddechowych,
• zaburzenia kurczliwości mięśni szkieletowych,
• blok serca i zatrzymanie krążenia.

Z powodu różnorodnych przyczyn zarówno jednego, jak i drugiego zaburzenia, nie warto stawiać na suplementację/leczenie magnezem na własną rękę. Często bagatelizujmy objawy, próbując "zaleczyć" je dostępnymi bez recepty suplementami magnezu lub szukamy sposobów, jak poradzić sobie bez lekarza. Drogi te nie są właściwe z kilku powodów. 

Po pierwsze: inaczej będziemy leczyć prosty niedobór/nadmiar wynikający np. z podaży magnezu, inaczej - złożone zaburzenia, na których obraz kliniczny i przyczynę nakładają się zaburzenia gospodarki magnezowej. Po drugie: zwykle sami nie dojdziemy do tego, czy niedoborowi/nadmiarowi magnezu towarzyszą inne schorzenia, np. hipokaliemia, zaburzenia pracy nerek, uszkodzenie jelit itp. Po trzecie, inaczej będziemy leczyć osoby ogólnie uznawane za zdrowe, a inaczej chore na różne schorzenia, np. cukrzycę, otyłość czy chorobę alkoholową. Po czwarte, kluczowe znaczenie w uzupełnianiu niedoborów magnezu ma forma i przyswajalność magnezu, nie zawsze wystarczy nam porada farmaceuty i wiedza na temat dawki i przyswajalności. Wreszcie, po piąte, leczenie zaburzeń gospodarki magnezowej powinno być uzupełnione dodatkowym leczeniem, np. w przypadku towarzyszącej hipokalcemii i hipokaliemi, przy niedoborze witaminy D, w depresji itd., a sami nie będziemy w stanie połączyć wszystkich "kropek" w tak szerokim zakresie tematów.

Co stanowi lepszy wybór - leki czy suplementy? Lepiej stawiać na leki, czyli OTC, zamiast suplementów. Leki mają udowodniony i potwierdzony skład oraz przyswajalność. Leki z magnezem są na rynku w niewielkiej liczbie, zwykle występują w połączeniu z potasem (jednoczesne leczenie/zapobieganie niedoborowi potasu) lub z witaminą B6, poprawiającą wchłanianie magnezu.

Czy kawa "wypłukuje" magnez? 

Tak - wypicie ok. 300 mg kofeiny powoduje usunięcie z krwiobiegu ok. 4 mg magnezu.

Jaki magnez pomaga na skurcze łydek? 

W świetle najnowszych badań - żaden. Sprawa jest zbyt skomplikowana, aby zadziałał sam pierwiastek.

Czy magnez pomaga na drżenie powiek? 

Może, niekoniecznie musi. Na początek - warto spróbować.

Jaki suplement z magnezem najlepiej stosować? 

Nie stosować suplementów, a lek.

Czy niedobór magnezu to coś poważnego? 

U większości ludzi nie. Dopiero głębokie niedobory powodują zagrażające zdrowiu objawy.

Czy powinno się przyjmować magnez na co dzień? 

Zwykle dieta pokrywa zapotrzebowanie dzienne, jednakże w cięższych okresach w życiu (np. zaostrzenie depresji, leczonej u psychiatry, duża ilość stresu) warto dorzucić do codziennej diety tabletki z dobrze przyswajalną formą magnezu. 

Źródła:

https://www.mp.pl/pacjent/objawy/176012,hipomagnezemia.

Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.

CZYTAJ TAKŻE: 

Pierwiastek odporności odpowiada też za łaknienie i wygląd. Jak cynk wpływa na organizm?

Najgorsze połączenia leków i suplementów. Pamiętaj, gdy bierzesz magnez, żelazo albo witaminę C

Wybieraj tylko taką witaminę C. Wzbogacona o ten składnik zadziała lepiej