Jak rozpoznać czerniaka? Kieruj się zasadą ABCDE
Z racji tego, że czerniaki rozwijają się na powierzchni skóry, są nowotworami, które diagnozuje się najłatwiej. Rozpoznanie musi być jednak szybkie, gdyż niekiedy wystarczą trzy miesiące, by czerniak zaatakował cały organizm. Zaniepokoiło cię jakieś znamię? Kieruj się "abecadłem czerniaka". To pięć kryteriów, za pomocą których możesz szybko zaklasyfikować zmianę na skórze jako potencjalnie niebezpieczną i wymagającą konsultacji specjalisty.
Cechy charakterystyczne czerniaka - jednego z najgroźniejszych nowotworów złośliwych - naprawdę łatwo zapamiętać. Odpowiadają one pięciu początkowym literom alfabetu. To: A jak asymetria, B jak brzegi poszarpane, C jak czerwony, czarny, niejednolity kolor znamienia, D jak duży rozmiar i E jak ewolucja. Dlatego mówi się o "abecadle czerniaka".
Dermatolodzy i onkolodzy podkreślają, że znajomość tychże cech, a także regularna obserwacja skóry mogą pomóc we wcześniejszym wykryciu podejrzanych zmian. I najważniejsze - dać szansę na całkowite wyleczenie. Wcześnie wykryty i usunięty czerniak jest wyleczalny w ponad 90 proc. przypadków.
Przyjrzyjmy się każdej z cech czerniaka.
- A, czyli asymetria (z ang. asymmetry) - zwróć uwagę na kształt zmiany. Czerniak jest asymetryczny względem każdej osi w odróżnieniu do łagodnych zmian, zwykle okrągłych lub owalnych. Zmiana nowotworowa daje też nieregularny obraz, złożony z wyniosłości nazywanych wyspami. Czerniak to np. znamię "wylewające się" na jedną stronę;
- B, czyli brzegi poszarpane (z ang. borders - granice) - kolejna uwaga dotycząca kształtu. Brzegi czerniaka są poszarpane, nierównomierne i posiadają zgrubienia;
- C, czyli czerwony, czarny, niejednolity kolor znamienia (z ang. colour) - kolor zmiany rzuca się w oczy już na starcie. Czerniak może mieć różnorodny kolor (czerwony, jasnobrązowy, a nawet czarny lub stalowy), przy czym rozkład barwnika jest nierównomierny - w jednym miejscu zmiana może być ciemniejsza, w drugim jaśniejsza. Szczególnie dobrze widoczne to jest w badaniu dermatoskopowym - nieinwazyjnym i bezbolesnym, które polega na dokładnym obejrzeniu skóry w powiększeniu;
- D, czyli duży rozmiar (z ang. diameter - średnica) - zmiana na skórze będzie też większa od innych, zazwyczaj powyżej 0,5 cm. D w "abecadle czerniaka" może nawiązywać również do ang. dynamics, czyli dynamiki zmian morfologicznych zachodzących w guzie;
- E, czyli ewolucja (z ang. evolving) - chodzi o postępujące zmiany zachodzące w znamieniu. E wywodzi się także z ang. elevation - w wolnym tłumaczeniu to "podniesienie", "wzrost", a nawiązuje do uwypuklenia powierzchni zmiany ponad poziom otaczającego ją naskórka.
Dodajmy, że znajdujące się na skórze zmiany mogą swędzieć, krwawić, a także pękać.
Wystarczy, że twoje znamię, pieprzyk itp. spełniają jedno z powyższych kryteriów. W takim przypadku pilnie udaj się na kontrolę do dermatologa lub chirurga onkologa.
Charakterystyczne cechy czerniaka przedstawiono na poniższej grafice:
IRz
