Jest istotny dla tarczycy, potrzebują go też serce i mózg. Niedobór i nadmiar dadzą się mocno we znaki

Selen to pierwiastek chemiczny z grupy niemetali, w naturze występuje rzadko - w niektórych glebach i w wodzie. Dzięki swoim właściwościom stanowi niezbędny pierwiastek śladowy z grupy mikroelementów. Mikroelementy to pierwiastki, których nasze organizmy potrzebują w niewielkiej ilości, jednak są nam one niezbędne dla zdrowia i życia. 

Selen wchodzi w skład ok. 20 enzymów i białek, a do ich głównych zadań należą:

• ochrona przed zniszczeniem komórek,
• ochrona przed wolnymi rodnikami,
• synteza DNA.

Nasze zapotrzebowanie na selen zależy od wieku. U dorosłych to ok. 55-70 μg na dobę (zależnie od źródła, z którego zaczerpniemy dane). Ponieważ nie jesteśmy w stanie sami wyprodukować sobie selenu, jesteśmy zmuszeni przyjmować go z pożywieniem lub poprzez suplementację.

Selen pełni rozmaite funkcje w organizmie, m.in. wpływa na prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, ochrania komórki przed stresem oksydacyjnym, bierze udział w utrzymaniu zdrowego krążenia, a także utrudnia zlepianie się krwinek czerwonych. 

Badania dowodzą, że odpowiednia podaż selenu obniża ryzyko niektórych nowotworów i śmierci w przypadku zachorowania na nie. Ponadto selen pełni rolę w procesach odpornościowych, a także wspomaga utrzymanie zdrowia układu nerwowego i zdrowia psychicznego. Odpowiednia podaż selenu może również pomagać w przebiegu astmy i zmniejszać stany zapalne.

Uzupełnianie diety w selen może odbywać się na drodze spożywania pokarmów bogatych w selen lub suplementacji tego pierwiastka. Do pożywienia szczególnie bogatego w selen należą:

• mięso i jego przetwory,
• mleko i jego przetwory,
• orzechy brazylijskie,
• warzywa strączkowe,
• ryby,
• owoce morza,
• ziarna zbóż.

Selen dostępny jest również w formie suplementów diety, zarówno jako samodzielny pierwiastek, jak i w składzie tzw. multiwitamin.

Związki selenu są dobrze wchłaniane, przy czym lepiej przyswaja się selen w postaci organicznej niż nieorganicznej. Średnia przyswajalność selenu z diety wynosi ok. 55-65 proc., natomiast wzrasta w niedoborach tego pierwiastka. Pozytywnie na przyswajalność selenu wpływają: witamina A, witamina C i witamina E, a także białko. Negatywny wpływ na przyswajalność ma z kolei dieta bogata w siarkę i obecność metali ciężkich.

Gdy ilość selenu spada poniżej krytycznych wartości, nasz organizm może zacząć wykazywać objawy niedoboru selenu. Mogą pojawić się:

• osłabione włosy i paznokcie,
• bóle mięśniowe i kostno-stawowe,
• nudności i wymioty,
• zwyrodnienia narządów i tkanek.

Z niedoboru selenu może wystąpić także choroba Keshan, będąca formą kardiomiopatii (choroby mięśnia sercowego), oraz choroba Kashin-Becka, czyli dystrofia chrząstek stawowych. Szczególnie wysoki potencjał na zachorowanie na te choroby mają mieszkańcy Chin, ponieważ ich gleby są ubogie w selen.

Obniżony poziom selenu możemy zaobserwować w przebiegu niektórych chorób, m.in. AIDS, mukowiscydozy, reumatoidalnego zapalenia stawów, depresji, niewydolności nerek czy w niedoborach odporności.

Nadmiar selenu występuje zazwyczaj rzadko - spowodowany jest najczęściej przedawkowaniem preparatów zawierających selen. Do jego objawów należą:

• kruche, łamliwe paznokcie,
• wypadanie włosów,
• zapalenie skóry,
• zaburzenia ze strony układu nerwowego/zdrowia psychicznego, np. depresja, nerwowość,
• biegunka,
• uszkodzenie niektórych narządów, np. wątroby czy nerek,
• próchnica zębów,
• drętwienie palców rąk i stóp,
• brak apetytu, czasem prowadzący do poważnych zaburzeń odżywiania.

Co ciekawe, może pojawić się czosnkowy oddech, niemający związku ze spożyciem czosnku, i odczuwanie kwaśnego smaku w ustach.

Wskazaniem do badania poziomu selenu są objawy jego niedoboru bądź nadmiaru, a także choroby, w przebiegu których obserwuje się zmniejszoną ilość selenu, wymienione powyżej. Warto rozważyć oznaczenie poziomu selenu przed rozpoczęciem jego suplementacji, pamiętając o tym, że może być toksyczny i wywołać efekty uboczne, jeśli będzie spożywany w nadmiarze.

Poziom selenu oznacza się w osoczu krwi żylnej. Należy pamiętać, aby przed pobraniem być na czczo przez co najmniej 12 godzin. Warto również odstawić preparaty selenu na tydzień-dwa przed oznaczeniem.

Zakresy wartości referencyjnych dla selenu wynoszą:

• 75-85 ug/L dla mężczyzn poniżej 60. roku życia,
• 110-120 ug/L dla mężczyzn powyżej 60. roku życia,
• 98-108 ug/L dla kobiet.

Nie ma konieczności powtarzania badania poziomu selenu, jeśli wynik jest prawidłowy. Warto za to powtórzyć badanie:

• gdy wynik wyszedł za wysoki,
• po okresie suplementacji selenu w przypadku jego niedoboru  (co najmniej po trzech miesiącach suplementacji).

Źródła:

https://www.healthline.com/nutrition/selenium-benefits#Best-dietary-sources-of-selenium.

https://ods.od.nih.gov/factsheets/Selenium-Consumer/.

https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/selenium/.

https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/74852,selen-wlasciwosci-zrodla-pokarmowe.

https://www.cefarm24.pl/czytelnia/produkty/selen-wlasciwosci-i-zrodla-w-diecie-objawy-niedoboru-i-nadmiaru-selenu-w-organizmie/.

https://diag.pl/pacjent/artykuly/nadmiar-i-niedobor-selenu-objawy-przyczyny-i-skutki/.

CZYTAJ TAKŻE: 

Powoduje tycie, "wyłącza" metabolizm, sprzyja cukrzycy. Zrób jedno badanie

Mało znana "witamina" na tarczycę i insulinooporność. Inozytol znajdziesz w tych produktach

Ból stawów to dopiero początek. Groźne skutki niedoboru kolagenu