Ból stawów to dopiero początek. Groźne skutki niedoboru kolagenu

Kolagen jest głównym składnikiem tkanki łącznej i znajduje się w skórze, kościach, ścięgnach, mięśniach czy stawach. To najważniejsze białko strukturalne, które stanowi aż 30% wszystkich białek w naszym ciele. Jest spoiwem komórek wielu narządów: serca, nerek, jelit, wątroby czy pęcherza. Znajdziemy go nawet w rogówce oka i szpiku kostnym. Włókna kolagenowe są wytrzymałe i odporne na rozciąganie, a jednocześnie niezwykle elastyczne. Stale znajdują się w procesie degradacji i syntezy - u młodych osób w ciągu roku dochodzi do wymiany kolagenu o masie nawet 3 kg. W procesie jego syntezy bierze udział m.in. insulina oraz hormony tarczycy. Produkcja tego niezwykłego białka zaczyna się zmniejszać po 25. roku życia, gwałtowanie spada po ukończeniu 50 lat, a stopniowo zanika po 60. roku życia.  

Kolagen pełni w organizmie wiele ważnych funkcji: 

• odpowiada za jędrność i elastyczność skóry oraz jej odpowiednie nawilżenie, bierze udział w procesie odnowy komórkowej; 
• pozytywnie wpływa na kondycję włosów i paznokci; 
• wchodzi w skład tkanki chrzęstnej, która odpowiada za prawidłową pracę stawów; 
• bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, wspiera gojenie się ran; 
• wspiera pracę układu immunologicznego - zapobiega przedostawaniu się drobnoustrojów do organizmu; 
• zwiększa wchłanianie substancji odżywczych i gęstość kości; 
• zmniejsza stany zapalne w organizmie. 

Zmniejszona produkcja kolagenu odpowiada za procesy starzenia się organizmu. Niedobory tego białka są zjawiskiem fizjologicznym po 60. roku życia. Zdarza się jednak, że niedobory kolagenu występują u znacznie młodszych osób.  

Objawy niedoboru kolagenu w organizmie: 

• pogorszenie kondycji skóry: pogłębienie się zmarszczek, wysuszenie i zwiotczenie skóry;  
• bóle stawów i kręgosłupa: niedobór kolagenu zmniejsza produkcję mazi, która chroni stawy przed "ścieraniem się", co zwiększa to ryzyko zwyrodnień stawów i problemów z kręgosłupem; 
• złamania kości, co wynika z mniejszej ich gęstości; 
• problemy z krążeniem: niedobory kolagenu sprzyjają tworzeniu się złogów w naczyniach krwionośnych i prowadzą do miażdżycy; 
• zaburzona praca jelit: pogorszenie ich regeneracji, zmniejszenie grubości wyściółki przewodu pokarmowego, nieszczelność jelit. Pojawiają się biegunki, zaparcia i bóle brzucha. 
• osłabienie odporności i częstsze infekcje; 
• niedokrwistość typu hemolitycznego (dochodzi do szybszego rozpadu czerwonych krwinek); 
• trudniejsze gojenie się ran i owrzodzeń; 
• osłabienie całego organizmu, zmęczenie i gorsze samopoczucie, stany depresyjne, problemy z pamięcią i koncentracją; 
• pogorszenie kondycji włosów i paznokci, które stają się bardziej łamliwe. Włosy mogą znacznie szybciej wypadać, stają się suche i matowe; 
• zmniejszenie wydolności fizycznej; 

Zmniejszona ilość kolagenu w organizmie wraz z wiekiem to naturalny proces fizjologiczny. Warto jednak wiedzieć, że istnieje szereg czynników, które przyspieszają ten proces. Zalicza się do nich: 

• zaburzenia hormonalne;  
• czynniki genetyczne; 
• nadmierny wysiłek fizyczny (np. Częste wycieńczające treningi); 
• przewlekły stres; 
• zbyt dużą ekspozycję na promieniowanie UV; 
• stosowanie używek, a w szczególności palenie papierosów; 
• zanieczyszczenia środowiska; 
• niedobór witamin A, C i E; 
• dietę bogatą w węglowodany proste; 
• choroby autoimmunologiczne. 

Dieta bogata w kolagen i produkty zwiększające jego syntezę 

Bogatym źródłem naturalnego kolagenu są ryby morskie, szczególnie tuńczyk, makrela, łosoś czy sardynki. Największe ilości tego wartościowego białka znajduje się w skórach i rybich łuskach. Warto więc regularnie przyrządzać zupy rybne lub włączyć do diety ryby, które można spożywać w całości, np. sardynki.  

Kolagen znajdziemy też w zwierzęcych podrobach (przede wszystkim w wątróbce), mięsie wołowym (zwłaszcza żeberkach), bulionach przyrządzanych na kościach, galaretkach owocowych, mięsnych czy rybnych. Do syntezy kolagenu niezbędna jest witamina C, którą znajdziemy m.in. w zielonych warzywach (jarmuż, brukselka, szpinak) oraz cynk (jego bogatym źródłem są np. pestki dyni).  

Suplementy z kolagenem 

Suplementacja kolagenu powinna być skonsultowana z lekarzem. Korzystać powinny z niej zwłaszcza osoby starsze. Badania potwierdziły, że kolagen rybi ma najbardziej zbliżoną strukturę do kolagenu ludzkiego, w związku z tym jest lepiej przez nas przyswajalny. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów z rybim kolagenem - można go przyjmować w postaci proszku czy tabletek. Naukowcy podkreślają jednak, że suplementy diety znacznie gorzej wchłaniają się do organizmu niż naturalne składniki odżywcze znajdujące się w pokarmach.  

Kolagen jest też częstym składnikiem kremów i innych kosmetyków do pielęgnacji skóry. Z kolei w przypadku stawów ulgę w bólu mogą przynieść iniekcje z kolagenem podawane bezpośrednio do stawu przez lekarza ortopedę.  

Czytaj także: 

Nie tylko nabiał wzmocni kości. Porcja dziennie uchroni przed osteoporozą

Starzenie się to nie tylko zmarszczki i siwe włosy. Tak też organizm daje znać o upływie lat

Ból i sztywność stawów ważnym sygnałem. Te badania pomogą wykryć choroby reumatyczne 

Źródło: 

Anna Nowicka-Zuchowska, Aleksander Zuchowski (2019). Kolagen - rola w organizmie i skutki niedoboru, "Lek w Polsce" vol. 29 nr 11/12’19 (342/343)