Każdego roku w Polsce ponad 7 tys. przypadków. Jeden czynnik odpowiada za ponad połowę

Nowotwory urologiczne stanowią w Polsce ok. 25 proc. wszystkich nowotworów. Zalicza się do nich m.in. raka gruczołu krokowego (raka prostaty), raka pęcherza moczowego, raka nerki czy raka jądra. Nowotwór złośliwy pęcherza moczowego (rak pęcherza moczowego) znajduje się na drugim miejscu pod względem częstości występowania wśród nowotworów urologicznych, zaraz po raku gruczołu krokowego. Jest też czwartym najczęstszym nowotworem u mężczyzn - po wspomnianym raku prostaty, ale też raku płuca i raku jelita grubego. Kobiety chorują rzadziej - rak pęcherza plasuje się w tej grupie na 12. miejscu pod względem częstości zachorowań.

Co roku w Polsce rozpoznaje się ponad 7 tys. przypadków raka pęcherza. Umiera ok. 3800-4000 osób.

W 2022 roku, jak wynika z danych Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC), agendy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), raka pęcherza moczowego stwierdzono u ponad 600 tys. osób na świecie. Z powodu choroby zmarło ponad 220 tys. osób. 

Nowotwory pęcherza moczowego mogą występować w każdym wieku, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Jednak mężczyźni chorują 3-4 razy częściej. Nowotwory te są rozpoznawane głównie u panów po 45. roku życia. Szczyt zachorowań przypada na okres między 50. a 80. rokiem życia.

Do głównych czynników ryzyka raka pęcherza moczowego zalicza się:

• palenie tytoniu - jest najbardziej istotnym czynnikiem ryzyka w rozwoju raka pęcherza moczowego (wdychane toksyny przedostają się z płuc do krwiobiegu, następnie są metabolizowane w wątrobie, po czym są wydalane z moczem). Osoby palące są co najmniej trzy razy bardziej narażone na raka pęcherza niż osoby niepalące. U ponad połowy pacjentów nowotwór pęcherza jest skutkiem palenia tytoniu;
• ekspozycja na różne szkodliwe substancje chemiczne - niektóre substancje chemiczne, takie jak benzydyna czy beta-naftyloamina, zostały powiązane z większym ryzykiem raka pęcherza moczowego. Narażeni są pracownicy przemysłu tekstylnego, gumowego, skórzanego, drukarskiego i chemicznego;
• wiek i płeć - ryzyko wzrasta wraz z wiekiem, a mężczyźni są bardziej narażeni niż kobiety;
• rasa biała - rasa biała jest dwukrotnie bardziej narażona na nowotwory pęcherza moczowego w porównaniu z rasą czarną pochodzenia amerykańskiego oraz Latynosami;
• przewlekłe stany zapalne pęcherza moczowego - długotrwałe stany zapalne mogą przyczynić się do rozwoju nowotworu;
• cukrzyca i otyłość;
• stosowanie niektórych leków, np. cyklofosfamidu;
• obciążony wywiad rodzinny - występowanie raka pęcherza moczowego w rodzinie;
• infekcje Schistosoma haematobium.

Lekarze podkreślają, że rak pęcherza jest nowotworem, który w większości przypadków powstaje w wyniku działania czynników zewnętrznych - toksyn, które dostarczamy do organizmu sami albo na które jesteśmy narażeni.

Rak pęcherza moczowego najczęściej wywodzi się z nabłonka przejściowego, który wyściela drogi moczowe. Nowotwory rozwijające się z nabłonka prześciowego nazywane są urotelialnymi. Znacznie rzadziej występują nowotwory płaskonabłonkowe, gruczołowe czy mięsaki. W zależności od stopnia zaawansowania procesu nowotworowego wyróżnia się guzy naciekające i nienaciekające błony mięśniowej pęcherza moczowego.

Jak wskazują eksperci, u ok. 70-80 proc. pacjentów rozpoznaje się nowotwór nienaciekający, czyli powierzchniowy. U ok. 20-30 proc. chorych guz już w chwili rozpoznania ma charakter inwazyjny, naciekający mięśniówkę pęcherza, co w większości przypadków niesie za sobą konieczność usunięcia pęcherza.

Rokowanie w przypadku raka pęcherza moczowego, podobnie jak w przypadku innych nowotworów, zależy od dobrej, sprawnej i szybko przeprowadzonej diagnostyki oraz niezwłocznego włączenia odpowiedniego leczenia.

Objawy ze strony układu moczowego są niestety często bagatelizowane przez pacjentów, a nowotwór pęcherza rozwija się dość szybko. Pacjenci trafiają do gabinetu lekarza POZ najczęściej z krwiomoczem lub objawami podrażnienia/zapalenia dróg moczowych.

Objawy występujące w przypadku raka pęcherza moczowego to:

• krwiomocz (przy czym w części przypadków ilość krwi w moczu jest na tyle mała, że nie powoduje zmiany koloru moczu i jest możliwa do wykrycia tylko w analizie moczu - tzw. krwiomocz mikroskopowy),
• częste oddawanie moczu, także w nocy, 
• ból, pieczenie podczas oddawania moczu,
• tzw. parcia naglące, czyli stan, w którym odczuwa się nagłą, silną i nieodpartą potrzebę oddania moczu,
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego,
• zatrzymanie moczu,
• ból w podbrzuszu,
• trudności w oddawaniu moczu i stolca,
• bóle w okolicy nerek,
• bezmocz (stan, w którym pacjent wydala mniej niż 100 ml moczu na dobę),
• bóle kostne (mają związek z przerzutami).

Pięć ostatnich objawów z listy występuje zwykle u osób z zawansowanym rakiem pęcherza moczowego, a inne niekoniecznie muszą świadczyć o raku - mogą być sygnałami łagodnych schorzeń, np. zapalenia pęcherza moczowego. Istotne, by nie bagatelizować niepokojących symptomów i jak najszybciej udać się do lekarza rodzinnego. Zleci on badania diagnostyczne, które wykluczą lub potwierdzą podejrzenie raka pęcherza.

Diagnostyka raka pęcherza moczowego obejmuje szereg badań. Zalicza się do nich m.in. badanie ogólne moczu (wykrywa obecność krwi oraz nieprawidłowych komórek w moczu), USG jamy brzusznej z oceną pęcherza moczowego, cystoskopię, badanie mikroskopowe histopatologiczne, urografię, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, scyntygrafię kości czy RTG klatki piersiowej (badania obrazowe pomagają ocenić zaawansowanie choroby i wykryć ewentualne przerzuty).

Wspomniana cystoskopia to najczęściej stosowana metoda diagnostyczna przy podejrzeniu nowotworu pęcherza moczowego. Badanie jest wykonywane w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Polega na wprowadzeniu przez cewkę moczową cystoskopu z systemem wizyjnym umożliwiającym ocenę wizualną ścian pęcherza moczowego. Przy zmianach o niejednoznacznym charakterze pobiera się wycinek do badania za pomocą specjalnych kleszczyków.

Metoda leczenia raka pęcherza moczowego zależy od stopnia jego zaawansowania.

W większości przypadków komórki nowotworowe w chwili rozpoznania nie naciekają błony mięśniowej pęcherza moczowego, co pozwala na zastosowanie leczenia oszczędzającego pęcherz moczowy. Podstawową metodą terapeutyczną jest zabieg przezcewkowej elektroresekcji guza - TURBT. Polega on na przezcewkowym usunięciu zmian nowotworowych pod kontrolą wzroku za pomocą łuku elektrycznego. W przypadku stwierdzenia raka pęcherza z naciekiem mięśniówki wykonuje się rozległy zabieg operacyjny - radykalną cystektomię, co oznacza usunięcie pęcherza moczowego wraz z okolicznymi tkankami i węzłami chłonnymi. W ostatnich latach na znaczeniu zyskało leczenie skojarzone, połączenie trzech metod leczenia - chirurgii, radiochemioterapii i leczenia systemowego. W sytuacji, gdy obecne są już przerzuty odległe, leczenie opiera się na zastosowaniu chemioterapii.

W listopadzie 2022 roku został uruchomiony długo wyczekiwany program lekowy dla pacjentów z rakiem urotelialnym. Daje on możliwość innowacyjnego leczenia terapią podtrzymującą awelumabem. Jak zauważają jednak lekarze, ma on swoje ograniczenia i wymaga aktualizacji.

Pacjenci z rakiem pęcherza moczowego wymagają intensywnej obserwacji. Rak pęcherza moczowego jest schorzeniem charakteryzującym się wysoką tendencją nawrotów.

Źródła:

https://www.iarc.who.int/cancer-type/bladder-cancer/

https://www.cancer.org/cancer/types/bladder-cancer/causes-risks-prevention/risk-factors.html

https://onkologia.org.pl/pl/nowotwor-pecherza-moczowego-czym-jest

Diagnostyka i leczenie nowotworów pęcherza moczowego, Paweł Hackemer, Fryderyk Menzel, Michał Matuszewski, Bartosz Małkiewicz, Mateusz Dzięgała, Wojciech Krajewski, Romuald Zdrojowy, Janusz Dembowski, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2 (55) 2018.

CZYTAJ TAKŻE: 

Test ciążowy nie tylko dla kobiet. Dodatni wynik u mężczyzny może oznaczać nowotwór

Obawiasz się raka piersi? Miała go kobieta z twojej rodziny? Te pięć rzeczy rób regularnie

Wykrywa wczesne komórki nowotworowe. Kiedy robi się badanie markerów nowotworowych?