Spis treści:
- Czym jest nadciśnienie płucne?
- Objawy nadciśnienia płucnego
- Jak diagnozuje się nadciśnienie płucne?
- Leczenie nadciśnienia płucnego
- Jakie jest rokowanie w nadciśnieniu płucnym?
- Nadciśnienie płucne a nadciśnienie tętnicze - różnice
Czym jest nadciśnienie płucne?
Bez wątpienia o nadciśnieniu płucnym (NP) mówi się mniej, niż o nadciśnieniu tętniczym, a często, z braku dostatecznych informacji stawia się je na równi, co może opóźnić właściwą diagnozę. Wyjaśnijmy zatem, czym w zasadzie jest nadciśnienie płucne: to patologiczny wzrost ciśnienia w tętnicy płucnej, który może pojawić się w wyniku różnych chorób serca, płuc oraz naczyń płucnych. W efekcie, serce musi pracować ciężej, by przepchnąć krew do płuc, co z czasem prowadzi do jego niewydolności. Może mieć kilka przyczyn: od wrodzonych wad serca, leków, toksyn, przez choroby: tkanki łącznej, lewej części serca, płuc, niedotlenienie, zwężenie tętnic płucnych, aż po nowotwory, niedokrwistość czy przewlekłą niewydolność nerek.
Objawy nadciśnienia płucnego
Na mało zaawansowanych etapach choroby, pacjenci często nie zdają sobie sprawy ze swojej przypadłości: objawy bywają słabo wyrażone lub ujawniają się tylko po wysiłku fizycznym. Aktywność ruchowa może prowadzić do zmęczenia, nudności i przejściowego bólu w klatce, które dość łatwo przypisać złej kondycji. Trudna do powiązania z nadciśnieniem płucnym jest także chrypka spowodowana uciskiem poszerzonych tętnic płucnych na nerw krtaniowy oraz poszerzenie się obwodu brzucha wywołanego zwiększeniem zastoju w żyłach wątrobowych. Dlatego najczęściej dopiero silny ból dławicowy, narastające obrzęki lub sine zabarwienie powłok skóry skłaniają chorych do szukania pomocy.
Jak diagnozuje się nadciśnienie płucne?
Tu nie wystarczy użycie ciśnieniomierza, konieczna jest bardziej precyzyjna diagnostyka, polegająca np. na wykonaniu:
- badań laboratoryjnych - choć nie są specyficzne dla nadciśnienia płucnego, mogą wykazać nieprawidłowości wynikające z chorób towarzyszących, np. niedotlenienie krwi w gazometrii czy podwyższone wskaźniki uszkodzenia wątroby w NP związanym z nadciśnieniem wrotnym;
- EKG - we wczesnych stadiach może być prawidłowe, później może ukazać cechy przeciążenia prawej komory i zaburzenia rytmu serca;
- RTG klatki piersiowej - pomaga zobrazować powiększenie tętnicy płucnej i prawej części serca, a także zmiany wskazujące na zastój w krążeniu płucnym lub choroby płuc;
- badań czynnościowych płuc - spirometria i pletyzmografia oceniają objętość płuc i przepływ powietrza, ułatwiają rozpoznanie chorób płuc współistniejących z NP;
- echokardiografii - to kluczowe badanie obrazowe, które ocenia strukturę i funkcję serca. Może ujawnić powiększenie prawej komory oraz oszacować ciśnienie w tętnicy płucnej;
- scyntygrafii perfuzyjnej płuc - pozwala ocenić przepływ krwi w płucach i wykryć ewentualne zakrzepy, które mogą stanowić przyczynę NP;
- cewnikowania serca - to "złoty standard" w diagnostyce, pozwala na dokładny pomiar ciśnienia w tętnicy płucnej i ocenę reakcji na leki rozszerzające naczynia.
Leczenie nadciśnienia płucnego
Leczenie NP, koncentruje się wokół zwalczania przyczyn choroby i postępowania ogólnego, czyli:
- leczenia przeciwkrzepliwego;
- tlenoterapii;
- wdrożenia leków obniżających ciśnienie krwi.
Gdy leki przestają wystarczać, medycyna sięga po bardziej radykalne metody. W przypadku NP zakrzepowo-zatorowego szansą jest endarterektomia płucna, czyli usunięcie skrzepów blokujących przepływ krwi w płucach. Jeśli zwężenie tętnic nie wynika z zakrzepów, można spróbować balonowej plastyki tętnic płucnych - cienki cewnik z balonikiem rozszerza naczynia, poprawiając krążenie. W najcięższych przypadkach jedynym ratunkiem pozostaje przeszczep płuc lub płuc i serca. Gdy choroba osiąga stadium krytyczne, a operacja jest jeszcze odległa, wykonuje się septostomię przedsionkową, tworzy się otwór w przegrodzie serca, by choć częściowo odciążyć prawą komorę.
Jakie jest rokowanie w nadciśnieniu płucnym?
Rokowanie w nadciśnieniu płucnym w dużej mierze zależy od reaktywności naczyń płucnych. U pacjentów, u których naczynia te wciąż reagują na leczenie, perspektywy są znacznie lepsze, aż 95 proc. z nich przeżywa przynajmniej 5 lat. Nawet w bardziej zaawansowanych stadiach choroby, skuteczne interwencje mogą znacząco poprawić wyniki leczenia.
W przypadku nadciśnienia płucnego spowodowanego zakrzepami, zabiegi takie jak endarterektomia płucna czy balonowa angioplastyka mogą znacząco poprawić rokowanie, dając 90 proc. szans na przeżycie przez 3 lata po zabiegu. Choć nadciśnienie płucne jest chorobą poważną, odpowiednia diagnoza i leczenie mogą dać pacjentom realną nadzieję na długie życie.
Nadciśnienie płucne a nadciśnienie tętnicze - różnice
Podsumujmy najważniejsze różnice pomiędzy nadciśnieniem tętniczym a płucnym:
- nadciśnienie tętnicze to powszechna choroba układu krążenia, w której krew płynie w tętnicach pod zbyt wysokim ciśnieniem. Z kolei nadciśnienie płucne to znacznie rzadsza, ale też o wiele bardziej niebezpieczna jednostka, która dotyczy naczyń krwionośnych w płucach. W tym przypadku problemem nie jest całe krążenie, lecz konkretnie układ płucny;
- nadciśnienie tętnicze najczęściej rozwija się powoli, latami, i wiąże się z czynnikami takimi jak dieta bogata w sól, otyłość, brak ruchu czy genetyka. Przez długi czas może pozostawać niezauważne, choć stopniowo niszczy serce, nerki i mózg. Zaś nadcienienie płucne, skutkuje m.in. obniżeniem tolerancji wysiłku, obrzękami, kaszlem, lub sinicą;
- rozpoznanie nadciśnienia tętniczego opiera się głównie na pomiarach ciśnienia krwi tętniczej, natomiast NP wymaga szczegółowej diagnostyki;
Leczenie nadciśnienia tętniczego jest zwykle proste: leki, dieta, ruch i kontrola stresu często wystarczają, by utrzymać ciśnienie w ryzach. Nadciśnienie płucne niekoniecznie daje się ujarzmić pojedynczą tabletką, wymaga specjalistycznych leków rozszerzających naczynia płucne, tlenoterapii, a w ciężkich przypadkach nawet przeszczepu płuc.
Źródła:
- Oldroyd SH, Manek G, Bhardwaj A. Pulmonary Hypertension. 2024 May 1. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan
- T.A. McDonagh i in., Wytyczne ESC 2021 dotyczące diagnostyki i leczenia ostrej i przewlekłej niewydolności serca, "Kardiologia Polska" 2022, tom 80, supl. 1, Zeszyty Edukacyjne 1/2022.
CZYTAJ TAKŻE:
Chorobę najczęściej wykrywa się w zaawansowanym stadium. Tak objawia się POChP
Są nowe normy ciśnienia krwi. Oto najważniejsze zmiany
Nietypowe objawy chorób naczyń obwodowych. Drętwienie i bóle nóg to początek problemów z tętnicami
