Choroby trzustki. Po tym je rozpoznasz
Trzustka jest narządem gruczołowym o aktywności wewnątrz- i zewnątrzwydzielniczej. Za tę drugą odpowiadają pęcherzyki trzustkowe. Ich rola polega na produkcji enzymów trawiennych, które mają niebagatelne znaczenie, jeśli chodzi o rozkładanie pokarmów. Poza tym trzustka, przez gruczoły wyprowadzające, wyprowadza do jelita tzw. sok trzustkowy, który jest jednym z soków trawiennych. Dzięki temu organowi możliwe jest rozkładanie cukrów, tłuszczów i białek. Inną, bardzo ważną z punktu widzenia prawidłowego działania organizmu funkcją trzustki jest regulacja poziomu glukozy w organizmie. Co jeszcze powinieneś wiedzieć o trzustce? Jak ją chronić?
Do najistotniejszych hormonów trzustki należą:
- insulina - to jedyny hormon w organizmie zdolny do obniżenia poziomu glukozy. To właśnie jego brak odpowiada za cukrzycę typu I. Insulina produkowana jest przez komórki beta wysp trzustki;
- glukagon - polipeptydowy hormon wytwarzany przez komórki A wysp trzustkowych. Dostaje się do wątroby, przez żyłę wrotną. Jego rola polega na zwiększeniu stężenia glukozy we krwi, dzięki czemu poszczególne organy mogą być stale odżywianie. W stanie głodu obserwujemy zwiększenie wydzielania glukagonu. Działanie podobne do glukagonu mają: adrenalina, kortyzol i tyroksyna.
Enzymy trawienne wytwarzane przez trzustkę to:
- amylaza trzustkowa - odpowiada za trawienie węglowodanów. Ich rozkład rozpoczyna się w jamie ustnej;
- lipaza trzustkowa - rozkłada tłuszcze;
- trypsynogen i chymotrypsynogen - to proenzymy (enzymy w formie nieaktywnej), które wchodzą w skład soku trzustkowego, trawią białka;
- proelastaza -po aktywacji może trawić białka i rozkładać elastynę;
- karboksypeptydaza;
- fosfolipaza A2;
- hydrolaza estrów cholesterolowych.
Komórki D trzustki wytwarzają somatostatynę, a komórki F - polipeptyd trzustkowy.
Najczęściej spotykamy się z zapaleniami trzustki, które możemy podzielić na ostre i przewlekłe.
Zapalenie ostre trzustki jest najczęściej skutkiem nadmiernego spożywania alkoholu albo kamicy żółciowej. W jego wyniku dochodzi do sytuacji, w której aktywowane enzymy trzustkowe trawią trzustkę, co powoduje, że narząd jest nieodwracalnie zniszczony. Główne objawy ostrego zapalenia trzustki to: silny ból brzucha, gorączka, przyspieszone bicie serca, wzmożone pragnienie, nudności i wymioty. Pojawiają się one nagle i z czasem stają się coraz intensywniejsze.
Przewlekłe zapalenie trzustki to długotrwały proces prowadzący do włóknienia narządu. Objawem, który najczęściej wskazuje na przewlekłe zapalenie trzustki, jest ból brzucha. Poza tym dochodzi do zaburzeń wewnątrz- i zewnątrzwydzielniczej funkcji trzustki. Utrata apetytu, chudnięcie i biegunka także mogą świadczyć o zapaleniu. Najczęstszą przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki (ok. 80 proc. przypadków) jest nadużywanie alkoholu.
Poza wyżej wymienionymi wyróżniamy także autoimmunologiczne zapalenie trzustki, które dzieli się na dwa typy. W pierwszym z nich obserwujemy podwyższone stężenie immunoglobuliny G4, a proces zapalny obejmuje różne narządy, np. wątrobę, nerki, gruczoł krokowy. Drugi typ nie wyróżnia się zwiększeniem stężenia immunoglobuliny G4, a stan zapalny ogranicza się jedynie do trzustki.
Bardzo poważną chorobą trzustki o niespecyficznych objawach jest rak trzustki. Objawy zależą tego, gdzie umiejscowiony jest nowotwór oraz jakich jest rozmiarów. Pacjenci najczęściej skarżą się na: ból brzucha, nudności, brak apetytu i utratę masy ciała.
W niektórych przypadkach nie da się zapobiec chorobom trzustki. Należą do nich sytuacje, w których za chorobę odpowiada podłoże genetyczne. Ryzyko wzrasta także z wiekiem. Niemniej możemy podjąć pewne działania, które ograniczą znacznie ryzyko zachorowania. Należą do nich: zaprzestanie palenia papierosów oraz dbanie o to, by spożywane pokarmy nie były zbyt tłuste.
Aleksandra Oracz
Czytaj również:
Unikasz glutenu? Musisz zrezygnować także z niektórych mięs
