Kiedy gastroskopia, a kiedy kolonoskopia? Różnica nie jest taka oczywista
Choroby przewodu pokarmowego to obecnie jedne z najczęściej rozpoznawanych chorób u ludzi na całym świecie. Sprzyjają im m.in. niewłaściwa dieta, przewlekły stres, używki i zbyt intensywny tryb życia. Mogą one wynikać również z infekcji, np. bakterią Helicobacter pylori. W diagnostyce chorób przewodu pokarmowego największe znaczenie mają badania endoskopowe - gastroskopia i kolonoskopia. Pozwalają one dosłownie obejrzeć jelita od wewnątrz, a dzięki możliwości pobrania wycinków również pod mikroskopem, zgłębić przyczynę problemów zdrowotnych, w tym alergii pokarmowych i zmian nowotworowych. Na czym polegają te badania? Jakie są różnice między kolonoskopią a gastroskopią? Wyjaśniamy.
Gastroskopia i kolonoskopia są badaniami endoskopowymi, pozwalającymi ocenić stan przewodu pokarmowego "od środka". Wykonuje się je przy pomocy endoskopów - urządzeń w kształcie rurki, na końcu których znajduje się źródło światła i kamerka. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie wysokiej jakości obrazu i dokładne przyjrzenie się kondycji błony śluzowej poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego.
Podstawową różnicą między gastroskopią a kolonoskopią jest zakres badanych odcinków przewodu pokarmowego. W gastroskopii ocenia się przede wszystkim przełyk, żołądek i dwunastnicę. W kolonoskopii z kolei bada się poszczególne części jelita grubego oraz okolice zastawki krętniczo-kątniczej. Z tego powodu badania te wykonuje się z odmiennych wskazań i z powodu różnych dolegliwości.
Wśród wskazań do gastroskopii i kolonoskopii wymienia się szereg różnorodnych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Zazwyczaj wykonuje się ją, gdy wyniki badań krwi i badań obrazowych wykluczyły przyczynę w obrębie innych narządów jamy brzusznej.
Na poważne choroby układu pokarmowego są osoby po ukończeniu czterdziestego piątego roku życia, dlatego w ich przypadku badania endoskopowe układu pokarmowego należy wykonywać profilaktycznie. Gastroskopia i kolonoskopia zalecane są profilaktycznie przynajmniej raz na dwa lata.
Zalecenie to powinny mieć na uwadze zwłaszcza osoby palące, prowadzące stresujący tryb życia oraz z przypadkami raka przewodu pokarmowego w rodzinie.
Do najważniejszych wskazań do wykonania gastroskopii zalicza się:
- utrzymujące się objawy, takie jak bóle w nadbrzuszu, niestrawność, wzdęcia, odbijanie, zgaga, trudności z połykaniem, dyskomfort w jamie brzusznej po posiłkach, szybkie uczucie sytości;
- podejrzenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy;
- podejrzenie refluksu żołądkowo-przełykowego;
- podejrzenie zakażenia Helicobacter pylori;
- kontrola stanu błony śluzowej po leczeniu choroby wrzodowej;
- krwawienie z żylaków przełyku i z wrzodu trawiennego;
- podejrzenie choroby nowotworowej górnego odcinka przewodu pokarmowego (np. raka przełyku, żołądka).
Wskazania do kolonoskopii to m.in.:
- bóle podbrzusza i śródbrzusza, zaburzenia wypróżniania, przewlekłe biegunki lub zaparcia, obecność krwi lub śluzu w stolcu, niewyjaśniona niedokrwistość, niezamierzona utrata masy ciała;
- profilaktyka raka jelita grubego u osób powyżej 50 roku życia;
- podejrzenie choroby zapalnej jelit (wrzodziejącego zapalenia jelit, choroby Crohna);
- usuwanie polipów jelita grubego;
- podejrzenie choroby uchyłkowej;
- badania profilaktyczne w przypadku wykrycia chorób genetycznych sprzyjających rozwojowi raka jelita grubego.
Gastroskopia i kolonoskopia pozwalają wykryć wiele zmian w obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego. Wśród najczęstszych wymienia się m.in. owrzodzenia błony śluzowej, polipy czy stany zapalne. Oba badania dają również możliwość pobrania wycinków fragmentu błony śluzowej do badania histopatologicznego. Jest to przydatne w momencie podejrzenia obecności zmiany złośliwej bądź też innych chorób, które makroskopowo mogą nie zmieniać wyglądu śluzówki.
Czytaj także: Zaburzenia wypróżniania i stresowe i wizyty w toalecie? To objawy IBS
Oba badania, zarówno gastroskopia, jak i kolonoskopia, wymagają odpowiedniego, wcześniejszego przygotowania. Jego cel jest ten sam - jak najlepsze oczyszczenie przewodu pokarmowego z resztek jedzenia. Jest to ważne, ponieważ niedostateczne przygotowanie jelit może utrudnić ocenę błony śluzowej, a także niepotrzebnie wydłużyć czas trwania badania.
Przygotowanie do gastroskopii
Przygotowując się do gastroskopii należy stosować się do zaleceń swojego lekarza. Najczęściej na 12 godzin przed badaniem należy przestać jeść, natomiast na 6-8 godzin trzeba powstrzymać się również od picia płynów, palenia papierosów i żucia gumy. Jeśli przyjmujesz na stałe jakiekolwiek leki, koniecznie powiedz o tym swojemu lekarzowi - zdecyduje on, w jaki sposób powinieneś je tego dnia przyjąć.
Przygotowanie do kolonoskopii
Przygotowanie do kolonoskopii jest zwykle bardziej skomplikowane, niż w przypadku gastroskopii. Rozpoczyna się ono już na 5 dni przed badaniem - należy się powstrzymać od jedzenia owoców z pestkami i wszelkich produktów zawierających ziarna. Na dwa dni poprzedzające badanie należy przejść na dietę ubogoresztkową, o niskiej zawartości błonnika.
W dniu przed badaniem pacjent rozpoczyna picie płynu przeczyszczającego. O jego doborze i godzinie picia decyduje lekarz. Ostatni łyk wody można przyjąć na 4 godziny poprzedzające kolonoskopię.
Źródła:
A. Szczeklik, P. Gajewski. Interna Szczeklika 2023.
CZYTAJ TAKŻE:
Z czym do gastroenterologa? Takie objawy powinny być sygnałem do wizyty
Po tym poznasz wrzodziejący żołądek lub dwunastnicę. Wczesne objawy
