Co niszczy kolagen w organizmie? – Jak temu przeciwdziałać?

Jego obecność w organizmie wpływa na wytrzymałość i elastyczność włókien, które są niezbędne dla zachowania prawidłowej struktury tkanki łącznej. Niestety, z różnych przyczyn może dochodzić do zaburzenia produkcji kolagenu w organizmie, a tym samym do jego niedoboru.

Skutkiem tego może być osłabienie kondycji skóry, pojawienie się zmarszczek, a także liczne problemy ze stawami, ścięgnami, a nawet całym układem kostnym.

Co niszczy kolagen w organizmie? Czy istnieją sposoby na to, aby zachować odpowiednią ilość kolagenu w skórze? Jak skutecznie odbudować kolagen i zapobiegać jego degradacji? Czy można zwiększyć ilość kolagenu w stawach i w ten sposób zapobiegać stanom zapalnym?

Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz w tym artykule.

Wiele czynników ma niekorzystny wpływ na poziom kolagenu w organizmie. W ostatnim czasie dużo mówi się o tym, co wpływa na jego degradację, na zmniejszoną produkcję lub co wypłukuje kolagen z organizmu. Czy w jakiś sposób możemy kontrolować i zwiększać poziom białka młodości? W tej kwestii świetnie sprawdzi się zasada "lepiej zapobiegać niż leczyć". Jednak aby można było jej przestrzegać, należy znać wszystkie aspekty, które wpływają ilość kolagenu w organizmie. 

Jednym z głównych jest naturalny proces starzenia, który prowadzi do spadku produkcji kolagenu. Niestety nie jesteśmy w stanie go zatrzymać, jednak w pewien sposób możemy go spowolnić.

Oprócz starzenia się organizmu możemy wymienić także inne istotne kwestie, które wpływają na ilość i funkcje kolagenu. Wśród nich znajdują się niekorzystne nawyki żywieniowe, ekspozycja na promieniowanie UV, palenie tytoniu, a także chroniczny stres.

W miarę starzenia się organizmu naturalna produkcja praktycznie wszystkich niezbędnych związków i substancji ulega osłabieniu. Z wiekiem fibroblasty (komórki odpowiedzialne za syntezę kolagenu) tracą swoją efektywność, co prowadzi do osłabienia struktury skóry. Wszystko to manifestuje się poprzez zmarszczki i utratę jędrności. Proces starzenia wpływa również na jakość kolagenu, zmniejszając jego wytrzymałość i elastyczność.

Stres oksydacyjny jest kolejnym czynnikiem, który negatywnie wpływa na kolagen. Wolne rodniki (cząsteczki powstające w wyniku stresu oksydacyjnego) mogą uszkodzić włókna kolagenowe, przyczyniać się do powstawania stanów zapalnych i prowadzić do degradacji struktur. Badania potwierdzają, że antyoksydanty mogą pomóc w neutralizacji wolnych rodników, chroniąc tym samym kolagen przed uszkodzeniem.

Ekspozycja na promieniowanie słoneczne ma bezpośredni wpływ na niszczenie kolagenu. Promieniowanie UV powoduje aktywację enzymów (nazywanych metaloproteinazami), które rozkładają kolagen. To zjawisko jest szczególnie widoczne na skórze twarzy, szyi, dekoltu i dłoni osób, u których nadmierna ekspozycja na słońce przyspieszyła proces starzenia, prowadząc do utraty elastyczności oraz pojawienia się widocznych i głębokich zmarszczek.

W zanieczyszczonym powietrzu znajdziemy szereg czynników (cząsteczek stałych i związków chemicznych), które mogą przyczyniać się do uszkodzenia kolagenu. Jednoznacznie potwierdzono, że zanieczyszczenie powietrza może prowadzić do zwiększonej produkcji wolnych rodników, co z kolei przyspiesza degradacji struktur skóry, przyczyniając się do jej przedwczesnego starzenia.

Stres oddziałuje na organizm na wielu różnych płaszczyznach. Przewlekły stres może prowadzić do zwiększonej produkcji hormonu, który negatywnie wpływa na syntezę peptydów. Kortyzol bezpośrednio wpływa nie tylko na spowolnienie syntezy kolagenu, ale także białek niekolagenowych, które biorą udział w zachowaniu zdrowia układu szkieletowego.

Nadużywanie alkoholu ma szereg negatywnych skutków dla zdrowia, a wpływ na produkcję włókien kolagenowych nie jest tutaj wyjątkiem. Alkohol może prowadzić do uszkodzenia wątroby, co z kolei wpływa na zdolność organizmu do wytwarzania kolagenu. Badania wykazały, że alkohol może zaburzać funkcjonowanie komórek, które są odpowiedzialne za produkcję białek w wątrobie.

Palenie tytoniu jest jednym z głównych czynników zewnętrznych wpływających negatywnie na produkcję i jakość kolagenu w organizmie. Dym tytoniowy zawiera substancje toksyczne, które mogą prowadzić do zwiększonej produkcji wolnych rodników, uszkadzając tym samym włókna kolagenowe. Ponadto, palenie tytoniu wpływa na osłabienie naczyń krwionośnych i zmniejszenie przepływu krwi w skórze, co dodatkowo ogranicza dostępność niezbędnych witamin i składników mineralnych.

Zapobieganie utracie kolagenu w organizmie wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego styl życia, dietę, odpowiednią suplementację oraz niekiedy stosowanie odpowiednich zabiegów kosmetycznych.

Dieta odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowej struktury białka kolagenowego. Produkty bogate w witaminę C wspomagają łączenie się aminokwasów i tworzenie stabilnych struktur. Znaczące są również produkty zawierające cynk i miedź, których obecność jest niezbędna w procesie produkcji i utrzymania struktury kolagenu.

Suplementy zawierające hydrolizowany kolagen mogą być pomocne w uzupełnianiu niezbędnych aminokwasów budulcowych zarówno w skórze, jak i stawach. Hydrolizowany preparat będzie łatwiej przyswajalny przez organizm, co może przyczynić się do poprawy jędrności skóry i funkcji stawów. Decydując się na stosowanie jakichkolwiek suplementów diety, zawsze należy uważnie zapoznać się ze składem preparatu, stężeniem substancji aktywnych i ich mechanizmem działania. Kolagen w formie hydrolizatu jest dostępny m.in. wśród suplementów diety formeds.

Zabiegi estetyczne, takie jak mikronakłuwanie czy laseroterapia frakcyjna, mogą stymulować skórę do produkcji kolagenu. Tego typu metody działają poprzez kontrolowane uszkodzenia skóry, co pobudza naturalne procesy regeneracyjne.

Warto pamiętać, że każda z tych metod powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjenta, a najlepsze efekty osiąga się poprzez ich połączenie.

Niedobór kolagenu w organizmie może prowadzić do szeregu widocznych i odczuwalnych objawów, które wpływają na różne aspekty zdrowia i wyglądu. Kolagen jest kluczowym składnikiem tkanki łącznej, a jego utrata może mieć znaczące skutki dla kondycji skóry, stawów, a także innych części ciała.

Objawami niedoboru kolagenu mogą być:

• Widoczność zmarszczek - jednym z najbardziej oczywistych objawów niedoboru kolagenu jest pojawienie się zmarszczek i linii mimicznych.
• Utrata jędrności skóry - skóra traci swoją jędrność i sprężystość, co jest szczególnie widoczne na twarzy, szyi i dłoniach.
• Zmniejszona elastyczność - skóra staje się mniej elastyczna, co może prowadzić do łatwiejszego powstawania siniaków i dłuższego gojenia się ran.
• Problemy ze stawami - kolagen jest ważnym składnikiem tkanki łącznej w stawach. Jego niedobór może prowadzić do sztywności, bólu i ograniczenia ruchomości.
• Osłabienie tkanki łącznej - niedobór kolagenu może wpływać na ogólną wytrzymałość i elastyczność tkanki łącznej, umiejscowionej w organizmie przede wszystkim w warstwie podskórnej.
• Zmiany w kondycji włosów i paznokci - mogą stać się słabsze i bardziej podatne na uszkodzenia.

Organizm jest w stanie samodzielnie syntetyzować kolagen, ale do tego procesu potrzebuje odpowiednich składników - niezbędnych aminokwasów. Codzienna dieta musi być zróżnicowana i maksymalnie odżywcza, by dostarczać do organizmu te składniki, które przyczyniają się do poprawy wyglądu skóry, włosów, paznokci oraz ogólnego stanu zdrowia.

Oprócz tego można zadbać o obecność naturalnych źródeł kolagenu:

• buliony kostne,
• żelatyna,
• skóra drobiu,
• ryby,
• mięso z dużą ilością łącznotkankowych włókien.

Na rynku dostępne są różne rodzaje suplementów: kolagen wołowy, kolagen rybi (kolagen morski), preparaty hydrolizowane czy wzbogacane o dodatkowe substancje aktywne. Wszystkie te formy cechują się (w teorii) podobnymi, jednak (w praktyce) nieco innymi właściwościami.

Kluczowe jest jednak to, aby wybierać tylko suplementy diety wysokiej jakości od sprawdzonych producentów, które zapewniają odpowiednie wchłanianie i przyswajalność wszystkich zawartych w nich składników.

Badania wykazały, że suplementacja hydrolizowanym kolagenem może poprawić elastyczność skóry, zmniejszyć widoczność zmarszczek i wspierać zdrowie stawów. Co więcej, suplementy kolagenowe często są wzbogacane o kwas hialuronowy, witaminę C i witaminę E, które mogą dodatkowo wspierać zdrowie skóry. Kwas hialuronowy pomaga w utrzymaniu nawilżenia skóry, witamina C wzmacnia produkcję kolagenu, a witamina E działa jako antyoksydant, chroniąc skórę przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki.

Dawkowanie suplementów kolagenowych musi być dostosowane do indywidualnych potrzeb, a ich stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem.

Warto zauważyć, że suplementacja kolagenem może być szczególnie korzystna dla osób starszych, u których naturalna produkcja kolagenu jest zmniejszona, oraz dla osób aktywnych fizycznie, u których zapotrzebowanie na kolagen jest zwiększone.

Bibliografia:
Varga, R., & Gross, J. (2023). Oxidative Stress Status and its Relationship to Skin Aging. Plastic and Aesthetic Nursing, 43(3), 141-148.

Dunaway, S., Odin, R., Zhou, L., Ji, L., Zhang, Y., & Kadekaro, A. L. (2018). Natural antioxidants: Multiple mechanisms to protect skin from solar radiation. Frontiers in pharmacology, 392.

Kim, S., Kim, J., Lee, Y. I., Jang, S., Song, S. Y., Lee, W. J., & Lee, J. H. (2022). Particulate matter‐induced atmospheric skin aging is aggravated by UVA and inhibited by a topical l‐ascorbic acid compound. Photodermatology, Photoimmunology & Photomedicine, 38(2), 123-131.

Musiała, N., Hołyńska-Iwan, I., & Olszewska-Słonina, D. (2018). Kortyzol-nadzór nad ustrojem w fizjologii i stresie. Diagnostyka Laboratoryjna, 54(1), 29-36.

Yin, L., Zhang, Y., Shi, H., Feng, Y., Zhang, Z., & Zhang, L. (2020). Proteomic profiling of hepatic stellate cells in alcohol liver fibrosis reveals proteins involved in collagen production. Alcohol, 86, 81-91.

Arct, J., Wrońska, L., & Pytkowska, K. (2018). Wpływ dymu tytoniowego na skórę. Polish Journal of Cosmetology, 21(1), 20-24.

Borumand, M., & Sibilla, S. (2015). Effects of a nutritional supplement containing collagen peptides on skin elasticity, hydration and wrinkles. Journal of Medical Nutrition and Nutraceuticals, 4(1), 47.

Artykuł sponsorowany