Gronkowiec złocisty przyczyną poważnych infekcji. Jak przebiega zakażenie?
Gronkowce są jedną z najliczniejszych grup bakterii powszechnie występujących w otoczeniu człowieka. Najbardziej zjadliwy gatunek - gronkowiec złocisty - jest jednocześnie najlepiej poznany ze względu na dużą zdolność do wywoływania infekcji o ciężkim przebiegu. Czym charakteryzuje się gronkowiec złocisty? Jakie choroby powoduje?
Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) jest to drobnoustrój należący do grupy bakterii Gram-dodatnich. Ma kulisty kształt, a swoją nazwę zawdzięcza tworzeniu kolonii w kształcie kiści winogron. Bakterie te posiadają otoczkę, która chroni je przed działaniem przeciwciał gospodarza i pochłonięciem przez makrofagi, a także dodatkową warstwę śluzu pozwalającą im na przyczepianie się do cewników, implantów czy sztucznych zastawek serca. Na swojej powierzchni posiadają również białka adhezyjne, za pomocą których bakteria kontaktuje się z tkankami gospodarza.
Gronkowiec złocisty wytwarza wiele toksyn, do których należą cytotoksyny, eksfoliatyny, enterotoksyny i toksynę wstrząsu toksycznego (TSST-1). Szczególnie niebezpieczne są eksfoliatyna A i TSST-1 - należą do grupy tzw. superantygenów wywołujących masywną odpowiedź immunologiczną. Są one odpowiedzialne za spadek ciśnienia tętniczego i rozwój wstrząsu septycznego w przebiegu infekcji gronkowcem.
Gronkowce są bakteriami, które można spotkać wszędzie. Aż 30 proc. z nas jest skolonizowanych przez gronkowca złocistego, jednak nie rozwija objawów chorobowych - mówimy tutaj o nosicielstwie bakterii. Może ono być krótkotrwałe lub stałe. Stopień kolonizacji jest wyższy w przypadku pacjentów po licznych hospitalizacjach oraz u personelu medycznego.
U osób dorosłych gronkowiec złocisty najczęściej zasiedla powierzchnię skóry (w szczególności narażonej na wilgoć) i nosogardziel. Z tego powodu transmisja między pacjentami jest niezwykle prosta, przez co gronkowiec jest bardzo częstą przyczyną infekcji szpitalnych. Gronkowca można także spotkać w obrębie skóry i krocza noworodków.
Gronkowiec złocisty jest sprawcą bardzo wielu różnorodnych infekcji w organizmie człowieka. Sprzyjają temu dobre mechanizmy przystosowawcze takie jak synteza białek adhezyjnych i produkcja toksyn.
Infekcje skóry
Infekcje skórne wywołane przez gronkowca są dość częstymi zakażeniami. Należą do nich:
- liszajec - jest to infekcja skóry pojawiająca się najczęściej u małych dzieci w postaci wypełnionych ropą krost, które pękają, pozostawiając po sobie strupek. Rozprzestrzenianie się infekcji prowadzi do powstawania licznych zmian ropnych;
- zapalenie mieszków włosowych (folliculitis) - objawia się pogrubieniem i uniesieniem podstawy mieszka z niewielką ilością ropy;
- jęczmień - zapalenie mieszka włosowego rzęsy;
- czyraki - duża i bolesna grudka, wypełniona martwą tkanką. Mogą pęknąć samoistnie lub pod wpływem nacięcia chirurgicznego.
Sepsa gronkowcowa
Sepsa gronkowcowa rozwija się wtedy, kiedy bakterie z pierwotnego ogniska zakażenia przedostaną się do krwi. Źródłem bakterii mogą być zakażone rany pooperacyjne, skażone cewniki i infekcje skóry. Bakterie we krwi mogą spowodować groźny dla życia wstrząs septyczny, a także wywoływać wtórne infekcje wielu narządów, z których najniebezpieczniejszą jest gronkowcowe zapalenie wsierdzia.
Gronkowcowe zapalenie płuc
Zapalenie płuc spowodowane przez gronkowce najczęściej rozwija się u bardzo małych dzieci lub osób starszych. Szczególnie narażeni są chorzy na przewlekłe choroby płuc i mukowiscydozę. Bakterie dostają się do dróg oddechowych drogą kropelkową lub wraz z krwią z pierwotnego miejsca zakażenia. W przebiegu zapalenia dochodzi do powstawania nacieków i ropni, a u 10 proc. pacjentów rozwija się ropniak opłucnej będący nagromadzeniem gęstej ropy w jamie opłucnej, którą niekiedy bardzo ciężko jest usunąć.
Zapalenie kości, szpiku i stawów
Bakterie gronkowca złocistego mogą przedostać się do kości i stawów z krwi lub z okolicznych zainfekowanych tkanek. Objawia się to wysoką gorączką i silnym bólem kości, najczęściej kręgosłupa. Dodatni posiew krwi występuje u około połowy pacjentów.
Rozpoznanie zapalenia kości może być utrudnione, ponieważ zwykle aż do 2-3 tygodnia choroby nie występują objawy radiologiczne. Dopiero po tym czasie na zdjęciu rentgenowskim można uwidocznić tzw. ropnie Brodiego, zlokalizowane w nasadach kości. Gronkowcowe zapalenie stawów najczęściej obejmuje duże stawy takie jak staw kolanowy, biodrowy, łokciowy i barkowy. Płyn stawowy jest mętny, natomiast sam staw jest bolesny i zaczerwieniony.
Karolina Tarnas
Czytaj także:
Jak objawia się półpasiec? Kogo atakuje najczęściej?
Bakteria zjadła mu mięśnie. Pierwszy taki przypadek w Polsce
