Sepsa meningokokowa - niebezpieczny przeciwnik najmłodszych
Sepsa wywołana przez meningokoki jest rzadką chorobą i stanowi niezwykle trudne wyzwanie diagnostyczne oraz terapeutyczne. Zwykle ma złe rokowania, a najważniejszą rolę odgrywa jak najszybsze jej rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniej terapii. Sepsa meningokokowa może rozwinąć się u osób w każdym wieku, jednak najczęściej atakuje małe dzieci. Z tego względu świadomość jej objawów u rodziców jest kluczowa, aby, w razie potrzeby, móc jak najszybciej zapewnić niezbędną pomoc dziecku. Jak przebiega sepsa meningokokowa? Dlaczego jest niebezpieczna?
Przyczyną rozwoju sepsy meningokokowej są bakterie Gram-ujemne o nazwie Neisseria meningitidis. Przypuszcza się, że dwoinka ta bezobjawowo kolonizuje drogi oddechowe nawet 25 proc. populacji. Częściej występuje w drogach oddechowych osób palących tytoń, nastolatków i mieszkających w dużych aglomeracjach miejskich.
Mianem sepsy określamy przedostanie się bakterii do krwioobiegu, w tym przypadku dwoinek Neisseria meningitidis. Do rozwoju sepsy o podłożu meningokokowym najczęściej dochodzi u dzieci poniżej 5. roku życia - jest to aż 75 proc. przypadków. Najczęściej jednak choroba dotyka dzieci poniżej 1. roku życia. Wynika to z niedojrzałości układu odpornościowego najmłodszych - nie jest on w stanie stworzyć skutecznej odpowiedzi immunologicznej przeciwko otoczce polisacharydowej bakterii. Drugi szczyt zachorowań przypada na młodzież i młodych dorosłych w wieku 15-24 lat.
We wczesnych etapach zakażenia objawy sepsy mogą być trudne do odróżnienia od innych częstych infekcji i chorób wieku dziecięcego.
Do najczęstszych występujących objawów należą:
- gorączka (71-100 proc.);
- ból głowy (27-68 proc.);
- wymioty (34-82 proc.);
- wysypka krwotoczna (48-80 proc.) - pod postacią plamistych wykwitów o średnicy większej niż 2 mm, nieznikająca podczas ucisku, tzw. objaw szklanki. Wystąpienie wysypki jest charakterystycznym objawem, który, w połączeniu z innymi objawami, od razu powinien wywoływać przypuszczenie sepsy meningokokowej;
- senność/ospałość (28-89 proc.);
- sztywność karku (11-87 proc.) wynikająca z zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Uwaga - u niemowląt objaw ten może być nieobecny, natomiast dziecko może być ospałe i wiotkie, sprawiające wrażenie chorego.
Ponadto mogą występować inne objawy takie jak:
- zaburzenia świadomości,
- zimne stopy i ręce,
- ból kończyn dolnych,
- objawy neurologiczne,
- skóra marmurkowata.
Choroba ma charakter piorunujący - objawy rozwijają się bardzo szybko, a stan chorego może w kilka godzin drastycznie się pogorszyć. Z tego powodu, w przypadku wystąpienia objawów sugerujących sepsę meningokokową, należy jak najszybciej szukać pomocy lekarskiej. W tym celu można zawieźć chorego do szpitala lub wezwać zespół ratownictwa medycznego.
Leczenie polega na antybiotykoterapii, a w razie potrzeby wdraża się również leczenie objawowe, np. podawanie płynów i tlenoterapię w przypadku stwierdzenia wstrząsu.
Najniebezpieczniejsze w przebiegu sepsy meningokokowej są powikłania przez nią wywoływane. Mimo wielu starań i wieloletnich badań nadal cechuje się wysoką śmiertelnością wynoszącą 30 proc., jeżeli nie został zajęty OUN (ośrodkowy układ nerwowy), i 10 proc., jeśli jednocześnie występowało zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Dodatkowo w przebiegu sepsy może dojść do DIC - zespołu wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, który może prowadzić do martwicy dystalnych części kończyn i konieczności ich amputacji. Wyleczone zakażenie może pozostawić po sobie ciężkie powikłania neurologiczne w postaci wodogłowia, padaczki, utraty słuchu czy upośledzenia rozwoju umysłowego.
Aby zmniejszyć ryzyko rozwoju zakażenia, należy unikać dzielenia się z innymi napojami i używania tych samych sztućców. W przypadku niemowląt nie należy oblizywać dziecięcego smoczka - opiekunowie mogą być nosicielami wywołującej sepsę bakterii.
Mimo to najskuteczniejszą metodą jest szczepienie ochronne, które, w zależności od wybranego preparatu, daje ochronę na trzy lata lub nawet na całe życie. Niektóre z nich można przyjąć już w 2. miesiącu życia, natomiast pozostałe od 2. lub 11. roku życia. Aby dobrać odpowiednią szczepionkę, udaj się na konsultację z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej - po zebraniu wywiadu i badaniu lekarskim wskaże, jaki preparat będzie najbardziej odpowiedni.
Karolina Tarnas
Czytaj również:
Sepsa. Co powinieneś o niej wiedzieć?
