Grelina. Hormon, przez który robisz się głodny

Grelina jest białkiem pełniącym rolę hormonu, dzięki któremu możliwe jest odczuwanie głodu. Jej poziom wzrasta między posiłkami, natomiast obniża się po spożyciu pokarmu, gdy organizm jest najedzony. Mechanizm działania greliny jest jednak bardziej skomplikowany, niż mogłoby się to wydawać. 

Pełni ona swoje funkcje pośrednio, wzmagając uwalnianie hormonu wzrostu z przysadki mózgowej. Prowadzi to do stymulacji apetytu i innych efektów jego działania w organizmie.

Grelina jest jednym z podstawowych hormonów, które regulują pobieranie pokarmu przez człowieka, ponieważ pobudza ośrodek głodu znajdujący się w podwzgórzu. Jej produkcja w organizmie jest najwyższa w późnych godzinach nocnych, natomiast znacznie spada w ciągu ok. 1-2 godzin od posiłku. Po pewnym czasie jej poziom ponownie wzrasta, co wywołuje odczuwanie głodu. Po przyjęciu kolejnego posiłku produkcja greliny ponownie obniża się, a cały cykl powtarza się kilkukrotnie w ciągu dnia. 

Największy spadek uwalniania tego hormonu obserwuje się po pokarmach bogatych w cukry proste i tłuszcze, natomiast najmniejszy po spożyciu produktów bogatych w białko.

Rola greliny tutaj się jednak nie kończy. Okazało się, że hormon ten przyczynia się do wzrostu poziomu glukozy i spadku uwalniania insuliny. Zapobiega więc znacznym wahaniom poziomu cukru we krwi w okresach między posiłkami. 

Dodatkowo grelina ma także wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Przyspiesza perystaltykę jelit i pobudza wydzielanie soku żołądkowego, co przygotowuje organizm do przyjęcia jedzenia i zapoczątkowania trawienia. Wspiera również prawidłowe funkcjonowanie serca i układu krwionośnego, jajników, jąder i układu nerwowego. Jej odpowiedni poziom może pozytywnie wpływać na procesy uczenia się i pamięci.

Grelina to hormon, który w największych ilościach jest wytwarzany przez wyspecjalizowane komórki zlokalizowane w błonie śluzowej dna żołądka. To dlatego u osób po operacjach bariatrycznych, w trakcie których wycina się znaczną część tego narządu, poziom greliny w organizmie może znacznie się obniżyć. 

Pewne ilości greliny są również produkowane w innych częściach przewodu pokarmowego (m.in. w jelicie cienkim, przełyku, okrężnicy), a także w pęcherzyku żółciowym, przysadce mózgowej, nerkach, trzustce, nadnerczach, jajnikach, jądrach i innych narządach.

Na uwalnianie greliny ma wpływ bardzo wiele różnorodnych czynników. Zależy ono m.in. od fazy cyklu miesięcznego, poziomu cukru i insuliny w organizmie, stosowanych używek czy też stylu życia.

Do czynników, które przyczyniają się do zwiększenia produkcji greliny zalicza się: 

• długotrwałe nieprzyjmowanie pokarmu (głodówki, drastyczne diety, posty),
• faza folikularna cyklu miesięcznego, czyli czas od pierwszego dnia miesiączki do rozpoczęcia owulacji,
• spadek poziomu cukru we krwi (hipoglikemia),
• spadek poziomu insuliny we krwi (hipoinsulinemia),
• palenie papierosów i narażenie na dym tytoniowy,
• nadużywanie alkoholu,
• problemy ze snem, zbyt mała ilość snu w nocy,
• stres, silne emocje,
• chudnięcie, spadek BMI.

Zmniejszenie poziomu greliny w organizmie obserwuje się w momencie:

• przyjęcia pokarmu, sytości i najedzenia organizmu,
• zjedzenia posiłku bogatego w węglowodany i tłuszcze,
• wzrostu poziomu cukru we krwi (hiperglikemia),
• wzrostu poziomu insuliny we krwi (hiperinsulinemia),
• uprawiania sportu i intensywnej aktywności fizycznej,
• przybrania masy ciała, u osób z nadwagą i otyłością.

Badania wykazały, że u osób otyłych dochodzi do zaburzenia uwalniania greliny w organizmie. Jej poziom na czczo jest zdecydowanie niższy niż u osób z prawidłową masą ciała. Sprawia to, że naturalne wahania poziomu greliny są u nich mniej zaznaczone. To, co jest tego przyczyną, wciąż nie jest jasne - niektórzy badacze podejrzewają, że może to być efektem zbyt częstego lub zbyt obfitego przyjmowania pokarmów. 

Takie zmienione uwalnianie greliny może wywoływać zaburzenia odczuwania głodu i sytości przez osoby otyłe. Dobrą wiadomością jest jednak fakt, że po obniżeniu masy ciała do prawidłowego poziomu przy pomocy odpowiedniej diety i aktywności fizycznej wydzielanie tego hormonu wraca do normy.

Niestety na chwilę obecną nie wykonuje się rutynowych oznaczeń poziomu greliny we krwi. Większość laboratoriów nie ma w swojej ofercie takiego badania, natomiast wykonuje się je przede wszystkim w celach naukowych w wyspecjalizowanych ośrodkach badawczych. Dobrą alternatywą dla oznaczenia poziomu greliny może być zbadanie stężenia leptyny. Jest to hormon, który podobnie jak grelina pełni ważną rolę w przyjmowaniu pokarmu, a część laboratoriów ma możliwość zbadania jego poziomu w organizmie.

CZYTAJ TAKŻE:

Dieta sterowana genami pomoże rozwiązać problem otyłości?

Co zamiast diety? Trzy nawyki szczupłych osób 

10 powodów, dlaczego nie możesz schudnąć. Czy naprawdę dziedziczysz otyłość?