Fibromialgia

Słowo fibromialgia oznacza ból mięśni. Pierwszy jej opis pochodzi z połowy XIX wieku, ale na liście chorób reumatycznych Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne umieściło ją dopiero w 1976 roku. Na 13. pozycji. I jak dotąd jest to feralna trzynastka. W krwi chorych nie można bowiem wykryć czynnika reumatoidalnego, a zgłaszane przez nich dolegliwości - w tym wędrujący po całym ciele ból o różnej intensywności, ogólne zmęczenie, zaburzenia snu, kłopoty z jelitami - towarzyszą także innym schorzeniom. Dlatego wielu lekarzy w fibromialgię nie wierzy i... rzadko ją rozpoznaje.

Na przestrzeni lat przyczyn choroby dopatrywano się w stylu życia, zaburzeniach hormonalnych oraz przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, w czynnikach genetycznych i zapalnych, w infekcjach wirusowych. Żadnej z tych teorii nie udało się dotychczas potwierdzić. Z pewnością fibromialgia nie jest wynikiem autoagresji organizmu, ponieważ przeczy temu wynik badania białek krwi, prawidłowy niemal u wszystkich chorych.

Być może istotny jest jej związek z depresją, który od dawna jest pod lupą badaczy. Depresja towarzyszy jednak wszystkim chorobom przewlekłym, zwłaszcza tym przebiegającym z bólem. Naukowców intryguje też fakt częstego współistnienia choroby z migreną. Rozwiązanie tych zagadek jest dopiero kwestią przyszłości.

Rozpoznanie fibromialgii opiera się niemal wyłącznie na relacji chorego (zgłaszanych przez niego dolegliwościach). Nie ma badań, których wyniki mogłyby jednoznacznie potwierdzić ją albo wykluczyć. Jedynym badaniem o pewnym znaczeniu diagnostycznym jest elektroencefalografia (tj. badanie elektrofizjologiczne mózgu), która u wielu chorych na tę chorobę wykrywa zaburzenia faz snu (polegające głównie na ich nieprawidłowej kolejności). Jednak ani brak tych zaburzeń nie wyklucza fibromialgii, ani ich obecność jej nie potwierdza, bo nie są one związane tylko z tą chorobą.

Również w badaniu fizykalnym pacjentów z fibromialgią (tj. badaniu ich przez lekarza w gabinecie) zwykle nie stwierdza się odchyleń od stanu prawidłowego. Niezwykle rzadko fibromialgia przebiega z powiększeniem obwodowych (dostępnych badaniu ręką) węzłów chłonnych ze stanami podgorączkowymi i z podwyższonym opadem (OB). Jednak i te symptomy spotyka się w innych patologiach.

W leczeniu fibromialgii stosuje się głównie niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen). Niestety, terapia nastręcza tu pewien problem, gdyż - z powodu ryzyka wielu działań niepożądanych - nie mogą być one przyjmowane przewlekle. Oprócznich zaleca się leki przeciwdrgawkowe, takie jak w leczeniu padaczki (z amizepiną, gabapentyną, pregabaliną) i leki przeciwdepresyjne, zarówno nowej generacji (inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny), jak i starej generacji (leki trójcykliczne - np. amitryptylina). Zaburzony w chorobie sen wspomaga się lekami nasennymi nowej generacji (np. Zolpidem, Zaleplon). Leki nasenne starej generacji, mniej bezpieczne i uzależniające, nie są wskazane do przewlekłej terapii.

prof. dr hab. med. Teofan Domżał - specjalista neurolog z Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie

Choroba w pigułce Fibromialgia to choroba reumatyczna mięśni. Objawia się zaburzeniami snu i uczuciem wyczerpania, porannego zesztywnienia mięśni oraz dolegliwościami bólowymi wędrującymi po całym ciele. Jej ofiarami padają w większości kobiety, u mężczyzn jest trzykrotnie rzadsza.

Jak wspomóc terapię? Na efekty leczenia fibromialgii - oprócz podawania właściwych leków - ogromny wpływ ma wiele innych czynników. Jakie? Psychika - Jeśli chory czuje, że lekarz zna jego chorobę, chce mu dopomóc i wie, jak z nią walczyć, znacznie szybciej wraca do zdrowia. Podobny skutek przynosi okazywana choremu troska i zrozumienie ze strony rodziny i przyjaciół. Dieta i sen - Choroby nie leczy się dietą, ale ważne jest przestrzeganie zasad higieny żywienia i snu ze względu na powodowaną przez nią bezsenność (rezygnacja z picia kawy po 16, spożywanie lekkiej kolacji kilka godzin przed spaniem, wietrzenie sypialni, chodzenie spać o tej samej porze.

Kryteria choroby Rozpoznanie choroby wymaga spełnienia międzynarodowych kryteriów:

<< Ból dotyczy wielu mięśni i trwa co najmniej 3 miesiące. Najsilniejszy jest rano, po kilku godzinach aktywności samopoczucie poprawia się.

<< Ucisk pewnych punktów na ciele chorego (tzw. tender points) - przez lekarza podczas badania - również musi wyzwalać ból. Są one umieszczone symetrycznie na obu połowach ciała, m.in. na łokciach i na kolanach, przy obojczyku, na potylicy, barkach, ramionach, pomiędzy łopatkami i w okolicy lędźwiowo-krzyżowej.

<< Pojawiają się zaburzenia snu.

Życie na gorąco 48/2010