Choroba imituje migrenę i przeziębienie. Do czego prowadzi zapalenie zatok?
Co najmniej raz w roku co siódmy dorosły Polak zachoruje na zapalenie zatok. Taka statystyka potrafi zrobić wrażenie, zwłaszcza że ta pozornie niegroźna choroba potrafi ciągnąć się miesiącami, skutecznie wyłączyć nas z codziennego funkcjonowania, a już na pewno obniżyć jego jakość. Przecież trudno efektywnie wykonywać obowiązki z cieknącym nosem czy rozpierającym bólem twarzy. Jednak zapalenie zatok to nie tylko dyskomfort - nieleczone może nieść poważne konsekwencje. Jakie?
Kiedy zaczynamy czuć się niewyraźnie, cieknie nam z nosa, a zmęczenie, nie daje za wygraną, w pierwszej chwili myślimy, że dopadło nas zwykłe przeziębienie. Z kolei ból głowy i rozpieranie w obrębie twarzy, przypisujemy najczęściej migrenie. Nic dziwnego, objawy te są tak powszechne, że wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że mogą być one wynikiem czegoś zupełnie innego - zapalenia zatok.
Zatoki przynosowe to przestrzenie powietrzne, położone obustronnie w bezpośrednim sąsiedztwie jam nosa. Jednym z ich licznych zadań jest produkcja śluzu, wraz z którym usuwane są zanieczyszczenia i drobnoustroje. Gdy wszystko działa poprawnie, nie jest to zupełnie odczuwalne. Problem pojawia się, gdy zapalenie dosięga błon śluzowych zatok i śluz, nie może swobodnie odpływać. Wtedy w nieprzyjemnych okolicznościach często w ogóle dowiadujemy się o istnieniu tych struktur.
Ostre zapalenie zatok najczęściej zaczyna się nagle. Można je podzielić na:
- wirusowe - to dobrze znane przeziębienie, trwa do 10 dni i ustępuje samoistnie;
- powirusowe - trwa powyżej 10 dni lub objawy nasilają się po upływie 5 dni;
- bakteryjne - definiuje się jako obecność co najmniej 3 z poniższych objawów
- ropnego wycieku z nosa (zwykle po jednej stronie),
- silnego bólu o konkretnej lokalizacji,
- gorączki powyżej 39°C;
- nasilenia dolegliwości po łagodnej fazie choroby.
Tak naprawdę nawet lekarze mają problem z odróżnieniem od siebie poszczególnych typów zapalenia zatok, ponieważ mogą w siebie przechodzić i mają podobne objawy. Najistotniejsze jest jednak by rozpoznać lub wykluczyć zapalenie bakteryjne - wymaga ono podania antybiotyków, których nie powinno stosować się bez wyraźnych wskazań. Tylko 0,5-2 proc. ostrych zapaleń zatok przynosowych jest spowodowanych bakteriami i wymaga antybiotykoterapii. Zdecydowanie najczęstszą przyczyną są wirusy!
Ostre zapalenie zatok przynosowych może trwać nawet do 12 tygodni, czyli do ok. 3 miesięcy. Co więcej, zaniedbane lub niewłaściwie leczone zapalenie zatok może nieść powikłania, które, choć występują rzadko, bywają bardzo poważne. Zalicza się do nich np.:
- zapalenie tkanek oczodołu;
- ropień oczodołu;
- zakrzepicę zatoki;
- zapalenie kości i szpiku kostnego;
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
- ropień mózgu.
Wymienione zagrożenia dotyczą raczej wyłącznie zapalenia bakteryjnego, jednak ich wystąpienie może znacząco pogorszyć rokowanie.
Okazuje się, że niektóre osoby mają predyspozycje do tego, żeby zapalenie zatok dało im naprawdę "w kość". Mowa o pacjentach zmagających się z:
- alergią;
- wadami przegrody i bocznej ściany nosa (np. skrzywieniem przegrody nosowej);
- upośledzeniem transportu śluzowo-rzęskowego (mukowiscydozą, dyskinezą rzęsek);
- zaburzeniami odporności;
- powiększonym migdałkiem gardłowym.
W chorobie o standardowym przebiegu dzień różnicy w zgłoszeniu się do lekarza pierwszego kontaktu raczej nie powinien wpłynąć na rokowanie pacjenta. Co innego kiedy pojawia się jakikolwiek z poniższych objawów, wtedy interwencja medyczna powinna być natychmiastowa i może wymagać zgłoszenia się do najbliższego Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. Symptomy alarmowe to np.:
- obrzęk powiek;
- wytrzeszcz;
- zaburzona ruchomość gałek ocznych;
- podwójne widzenie;
- upośledzenie ostrości wzroku;
- silny ból głowy;
- obrzęk czoła;
- objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych;
- objawy sepsy;
- objawy neurologiczne.
Zapobieganie zapaleniu zatok polega na minimalizowaniu czynników ryzyka i wzmacnianiu układu odpornościowego. Oto kilka praktycznych porad, które mogą pomóc w ochronie zatok:
- Nawilżaj powietrze - suche powietrze, zwłaszcza w okresie grzewczym, podrażnia błonę śluzową nosa i zatok. Nawilżacze powietrza lub proste rozwiązanie, takie jak miska z wodą ustawiona na kaloryferze, mogą znacznie poprawić jakość oddychania;
- Unikaj dymu papierosowego i zanieczyszczeń powietrza- palenie tytoniu oraz przebywanie w towarzystwie osób palących, podrażnia błonę śluzową zatok i zwiększają ryzyko infekcji.
- Zadbaj o odpowiednią higienę - częste mycie rąk, zwłaszcza w sezonie grypowym, ogranicza ryzyko kontaktu z wirusami odpowiedzialnymi za zapalenie zatok.
- Lecz alergie - osoby z alergiami powinny stosować leki przeciwhistaminowe i unikać alergenów. Skuteczne leczenie alergii może znacznie zmniejszyć ryzyko nawracających stanów zapalnych zatok.
- Wzmacniaj odporność - dieta bogata w warzywa, owoce, regularna aktywność fizyczna oraz unikanie nadmiernego stresu to podstawy wsparcia układu odpornościowego, który tylko w pełni sił, potrafi skutecznie zwalczyć patogeny.
Źródła:
Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego. Pod red. Walerii Hryniewicz, Piotra Albrechta, Andrzeja Radzikowskiego. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. 2016.
Fokkens WJ, Lund VJ, Hopkins C i wsp. Zapalenie zatok przynosowych i polipy nosa. Wytyczne europejskie EPOS 2020 - cz. 1. Med Prakt 2020.
CZYTAJ TAKŻE:
Prosty sposób na poprawę odporności. Nim sięgniesz po witaminy, zrób jedno
Z ogrodu wprost do domowej apteczki. Jak na zdrowie wpływa werbena?
