Spis treści:
- Karnozyna - co to takiego
- Właściwości karnozyny
- Karnozyna a zaćma związana z wiekiem oraz cukrzycowa
- Stosowanie karnozyny
Karnozyna - co to takiego
Karnozyna to związek chemiczny, będący dipeptydem składającym się z dwóch aminokwasów: beta-alaniny i histydyny. Karnozyna jest obecna w komórkach mięśniowych i tkankach nerwowych, pełniąc funkcje regulacyjne i ochronne. Wraz z wiekiem obserwuje się spadek poziomu karnozyny w tkankach, co wiąże się z występowaniem różnych chorób związanych ze starzeniem się organizmu.
Karnozyna powstaje w procesie endoenergetycznej syntezy poprzez połączenie aminokwasów β-alaniny i L-histydyny. Jej rozkład na początkowe składniki, czyli wspomniane aminokwasy, jest kontrolowany przez enzym karnozynazę.
Właściwości karnozyny
Karnozyna znana jest ze swoich silnych właściwości antyoksydacyjnych. Działa ona jako neutralizator wolnych rodników poprzez oddawanie swoich elektronów, co pomaga zatrzymać reakcje utleniania i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Ze względu na swoje unikalne właściwości, N-acetylokarnozyna może działać jako przeciwutleniacz zarówno w środowisku wodnym, jak i w obrębie fazy lipidowej błon komórkowych.
Warto wspomnieć, że stres oksydacyjny jest związany z procesem starzenia się organizmu oraz rozwojem wielu chorób, w tym chorób neurodegeneracyjnych (np. Alzheimer, Parkinson), chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów. Właściwości antyoksydacyjne karnozyny mogą odegrać istotną rolę w ochronie komórek przed potencjalnym uszkodzeniem, co z kolei może przyczynić się do opóźnienia procesów związanych z starzeniem się organizmu.
Karnozyna, dzięki swoim właściwościom antyglikacyjnym, pełni także rolę ochronną dla białek, zapobiegając ich uszkodzeniu. Dodatkowo, ten dipeptyd stymuluje ekspresję białek szoku termicznego (Heat Shock Proteins - Hsp), które odgrywają kluczową funkcję w obronie przed czynnikami stresu komórkowego i środowiskowego.
Wyniki badań na zwierzętach wykazały, że induktory Hsp, takie jak bimoklomol, mają korzystny wpływ cytoprotekcyjny na komórki glejowe oraz neurony siatkówki, co hamuje rozwój wczesnych zmian związanych z cukrzycą.
Karnozyna wykazuje także pozytywny wpływ na metabolizm glukozy i zdolności regulacyjne układu nerwowego. Warto zauważyć, że karnozyna może odgrywać istotną rolę w ochronie cholesterolu HDL, znanego jako "dobry cholesterol". Chroni ona ten składnik przed procesami utleniania i glikacji, co pomaga utrzymać poziom HDL na właściwym poziomie i przeciwdziałać szkodliwym skutkom tych procesów w organizmie.
Karnozyna a zaćma związana z wiekiem oraz cukrzycowa
Częstość występowania zaćmy jest ściśle związana z procesem starzenia się społeczeństwa. Najczęściej występujące są zaćma związana z wiekiem i cukrzycą.
Karnozyna, jako naturalny przeciwutleniacz, może potencjalnie spowalniać proces starzenia się soczewki oka. Badania wykazały, że wartości karnozyny są wyższe w przejrzystej soczewce, podczas gdy w zmętniałej soczewce stwierdzono około pięciokrotnie niższe stężenie tego dipeptydu. Ten fakt sugeruje, że karnozyna może pełnić ochronną rolę wobec wolnych rodników, które są stale produkowane w soczewce i otaczających ją tkankach. Ze względu na spadek stężenia karnozyny wraz z wiekiem, jej funkcja ochronna również maleje.
Przeprowadzono badanie na starszych osobach, zarówno z zaćmą, jak i bez zmętnienia soczewki. W trakcie 9-miesięcznej terapii, uczestnicy otrzymywali 1 proc. N-acetylokarnozynę w postaci kropli do oczu. Wyniki badania wykazały poprawę ostrości widzenia w obu grupach. Szczególnie obserwowano lepsze rezultaty u osób z zaćmą, gdzie doszło do zmniejszenia stopnia zmętnienia soczewki.
Karnozyna wykazuje także efektywność w zapobieganiu dolegliwościom i powikłaniom wynikającym z noszenia soczewek kontaktowych, takim jak obrzęki rogówki wywołane zakwaszeniem środowiska pod soczewką.
Stosowanie karnozyny
Sposób stosowania karnozyny zależy od celu zdrowotnego lub kosmetycznego, jednak ogólnie można wyróżnić kilka podstawowych form jej przyjmowania:
Dieta
Karnozyna naturalnie występuje w żywności, przede wszystkim w mięsie, zwłaszcza czerwonym, gdzie pojedyncza porcja może dostarczyć nawet do ok. 250 mg tego związku. Znajduje się również w rybach oraz niektórych produktach mlecznych.
Suplementy diety
Karnozyna jest dostępna w postaci suplementów, najczęściej jako L-karnozyna. Zalecane dawkowanie zależy od formy preparatu oraz rekomendacji producenta. Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem, szczególnie jeśli przyjmujesz inne leki lub masz choroby przewlekłe.
Krople do oczu
W niektórych badaniach wykorzystuje się krople zawierające N-acetylokarnozynę w celu wspomagania zdrowia oczu, zwłaszcza w kontekście starzenia się soczewki czy wczesnych zmian związanych z zaćmą. Zanim jednak zaczniesz stosować takie preparaty, skonsultuj się z okulistą.
Kosmetyki z karnozyną
Karnozyna bywa także składnikiem kosmetyków o działaniu przeciwstarzeniowym. Wykorzystuje się ją ze względu na właściwości antyoksydacyjne i ochronne wobec struktur białkowych skóry.
Źródło:
Effect of L-Carnosine in Patients with Age-Related Diseases: A Systematic Review and Meta-Analysis (Kaoshik Sureshkumar i inni).E. Mrukwa-Kominek, M. Sarnat, Ł. Drzyzga, N-acetylokarnozyna - nowy lek, nowe nadzieje na zapobieganie powikłaniom ocznym cukrzycy, "Okulistyka", nr 1 2013.
