Białaczka - co to za nowotwór? Objawy i rodzaje leukemii
Białaczki, inaczej leukemie, są nowotworami układu krwiotwórczego. Dzielimy je ze względu na to, jaka linia hematopoezy ulega rozrostowi (wyróżniamy tu białaczkę limfocytową i szpikową), a także ze względu na przebieg (w tym wypadku mówimy o białaczce ostrej lub przewlekłej). Ostre postacie choroby występują częściej u dorosłych, natomiast limfoblastyczne są typowe dla dzieci. Do białaczek szpikowych zaliczamy: ostrą białaczkę monocytową i przewlekłą białaczkę mielomonocytową. Do białaczek limfatycznych wliczamy: białaczkę włochatokomórkową i limfocytową.
Leukemia polega na rozroście komórek, które stanowią prekursor linii krwiotwórczej lub chłonnej. Komórki zostają zatrzymane na pewnym etapie swojego dojrzewania. Jedynym odstępstwem od tej zasady jest przewlekła faza białaczki szpikowej.
Naukowcy wciąż nie są pewni, co dokładnie wywołuje białaczkę, wiadomo natomiast, że do wystąpienia choroby predysponują nieprawidłowości genetyczne, palenie i promieniowanie jonizujące.
Co ciekawe, najnowsze badania wskazują, że mieszkanie w pobliżu elektrowni atomowych nie zwiększa ryzyka zachorowania na białaczkę u dzieci. Uznaje się, że doniesienia z lat 80. XX wieku były błędne, a za upośledzenia odporności odpowiadały bakterie i wirusy przywleczone z odległych krajów przez budujących elektrownie.
Początkowe objawy białaczek są wspólne dla większości typów. Dopiero w dalszych fazach pojawiają się bardziej zauważalne różnice.
Pierwsze sygnały, które powinny być powodem do niepokoju, to: anemia, bóle kości, powiększenie węzłów chłonnych i śledziony, liczne krwawienia z nosa, upośledzenie odporności. Niektóre białaczki nie dają objawów przez wiele lat.
- ostre białaczki szpikowe (AML) - dają objawy niedokrwistości. Niektórzy pacjenci wykazują znaczną potliwość, chudną w nienaturalnie szybkim tempie, gorączkują. Żeby rozpoznać ten typ białaczek, wykonuje się morfologię krwi obwodowej i rozmaz, który obserwuje się z użyciem mikroskopu świetlnego. Bada się także skład komórek w szpiku;
Niezwykle rzadkim objawem ostrej białaczki limfoblastycznej jest priapizm, czyli długotrwały i bolesny wzwód utrzymujący się powyżej czterech godzin.
- przewlekłe białaczki szpikowe (CML) - mają mało specyficzne objawy, bywają wykrywane przypadkowo, przy mogącej pojawić się nadlepkości krwi. Bywa, że chory odczuwa objawy niewydolności serca, nadciśnienie, może nawet zapaść w śpiączkę. Przy wykorzystaniu technik molekularnych można wykryć białko bcr/abl. Aby potwierdzić diagnozę, poza morfologią i oceną cytologiczną szpiku, szuka się także chromosomu Filadelfia;
- białaczki limfocytowe - najczęstsza jest przewlekła białaczka limfocytowa z komórek B, która polega na rozroście dojrzałych limfocytów. Poza objawami ogólnymi cierpiący na tę chorobę mogą skarżyć się na bóle brzucha spowodowane znacznym powiększeniem wątroby i śledziony. Bada się u nich: stężenie kwasu moczowego, parametry biochemiczne, ocenia się morfologię i płyn pobrany w nakłuciu lędźwiowym;
- białaczki limfoblastyczne - wywodzą się z prekursorów komórek B i T. Dla tego typu białaczek charakterystyczne są zakażenia, niedokrwistość i małopłytkowość. Może dojść do niewydolności nerek, ponieważ wzrasta stężenie kwasu moczowego. Niektórzy chorzy skarżą się na bóle głowy i zaburzenia świadomości. W morfologii stwierdza się za dużo limfocytów w stosunku do normy. Wykonuje się nakłucie lędźwiowe. Rokowania zależą od wieku chorych, a leczenie nie daje zbyt zadowalających skutków.
Białaczki to bardzo ciężkie choroby, o których wciąż nie wiemy wystarczająco dużo. Szanse na przeżycie pacjentów, u których zdiagnozowano białaczkę, zależy od ich wieku i typu choroby. Białaczka szpikowa jest w stanie doprowadzić do śmierci w kilka tygodni, podczas gdy z chorobą przewlekłą można żyć kilka lat, bez leczenia.
Ostatnio pojawiają się doniesienia o zależności łączącej profil lipidowy i chorobę nowotworową u dzieci. Wnioski płynące z tych badań, mogą stanowić bardzo istotny parametr predykcyjny.
Czytaj również:
Lek "koń trojański" zastąpi chemioterapię?
