Białaczka, chłoniak, niedokrwistość. Nie tylko tym zajmuje się hematolog
Hematologia jest bardzo szeroką dziedziną medycyny, która zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób krwi i szpiku kostnego, m.in. chłoniaków i białaczek. Są to choroby, które kojarzą się wielu osobom ze złym rokowaniem i wysoką śmiertelnością. Jednak dzięki zastosowaniu najnowszych technik inżynierii genetycznej i molekularnej coraz więcej wiadomo o przyczynach oraz czynnikach ryzyka ich rozwoju. Pojawiają się również coraz to nowsze sposoby leczenia, które dają nadzieję na wydłużenie przeżycia chorych, a nawet na całkowite wyleczenie. Czym zajmuje się lekarz hematolog? Kiedy warto się do niego udać? Wyjaśniamy.
W jednym mikrolitrze krwi każdego człowieka znajduje się od 4,9 do 5,8 miliona komórek - krwinek czerwonych, białych i płytek krwi. Są one wytwarzane w szpiku kostnym, w którym znajdują się ich prekursory, czyli formy przejściowe, niedojrzałe. Dodatkowo krążą w niej czynniki układu krzepnięcia, dzięki którym możliwe jest tamowanie krwawień i utrzymanie hemostazy organizmu. Choroby hematologiczne, czyli m.in. białaczki, chłoniaki, niedokrwistości czy zaburzenia krzepnięcia krwi rozwijają się ze wszystkich tych elementów.
Białaczki są bardzo szeroką grupą nowotworów złośliwych, wywodzących się z niedojrzałych prekursorów krwinek białych szpiku kostnego. Dzieli się je w zależności od przebiegu na białaczki ostre i przewlekłe. Do typowych objawów białaczek zalicza się przede wszystkim nawracającą mimo leczenia gorączkę, znaczne osłabienie, zlewne nocne poty, bladość skóry, skłonność do infekcji i krwawień, bóle brzucha oraz bóle i zawroty głowy. Rokowanie w białaczkach zależy od wielu czynników, przede wszystkim od rodzaju zdiagnozowanego nowotworu. Jednak statystycznie jest ono lepsze w przypadku białaczek przewlekłych.
Chłoniaki są szeroką grupą nowotworów, których wspólną cechą jest rozrost nowotworowy limfocytów przede wszystkim w obrębie węzłów chłonnych. Dzieli się je na dwa główne typy - chłoniaka Hodgkina i chłoniaki niehodgkinowskie. Dają one zbliżone objawy, m.in. gorączkę, powiększenie węzłów chłonnych, ból brzucha spowodowany powiększeniem śledziony lub wątroby czy też nieprawidłowości w morfologii krwi (np. leukocytoza, małopłytkowość i niedokrwistość). Chłoniaki mają bardzo różnorodny przebieg - jedne (np. chłoniak grudkowy, przewlekła białaczka limfocytowa) rozwijają się powoli, latami natomiast inne (np. chłoniak rozlany z dużych komórek B) bez leczenia prowadzą do śmierci w ciągu kilku miesięcy.
Hematolodzy zajmują się również diagnozą przyczyn zbyt niskiego (niedokrwistość) lub zbyt wysokiego (nadkrwistość) poziomu hemoglobiny we krwi. Ponadto wykrywają obecność skaz krwotocznych lub stanów zbyt dużej krzepliwości krwi (zakrzepicy). Obok białaczek i chłoniaków leczą także inne nowotwory układu krwiotwórczego, m.in. czerwienicę prawdziwą, włóknienie szpiku czy szpiczaka mnogiego.
Do wizyty u hematologa powinny skłonić przede wszystkim jakiekolwiek niepokojące objawy, które mogą świadczyć o początku rozwoju choroby krwi. Są to:
- znaczne osłabienie i zmęczenie;
- powiększenie węzłów chłonnych w więcej niż jednej lokalizacji;
- niezamierzona utrata masy ciała przy braku zmiany nawyków żywieniowych;
- zlewne nocne poty;
- skłonność do infekcji;
- bóle i zawroty głowy;
- uczucie szybkiej sytości, dyskomfortu lub pełności w jamie brzusznej, ból w lewym podżebrzu;
- bóle kostne kręgosłupa, miednicy, żeber czy kości długich;
- skłonność do przedłużonych krwawień bądź zakrzepicy.
W zależności od tego, z jaką dolegliwością pacjent udaje się do hematologa, lekarz może zlecić wiele różnych badań, które pozwolą wykryć przyczynę objawów. Podstawowym z nich jest bez wątpienia morfologia krwi z rozmazem mikroskopowym. Jest to proste badanie, które jednak może powiedzieć wiele o stanie zdrowia pacjenta. Z jego pomocą można dokładnie ocenić wzajemny stosunek procentowy elementów morfotycznych krwi i wykryć obecność m.in. nowotworowych komórek białaczkowych.
W diagnostyce chorób hematologicznych wykonuje się również badania obrazowe, m.in. RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej czy tomografię komputerową. Pozwalają one wykryć powiększenie wątroby, śledziony czy węzłów chłonnych. Najważniejszym testem pozostaje jednak biopsja szpiku kostnego, które pozwala dokładnie określić typ nowotworu, co jest niezbędne do dobrania najskuteczniejszej metody leczenia.
Aby zapisać się na wizytę do hematologa na Narodowy Fundusz Zdrowia potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego. Przed pierwszą wizytą skompletuj całą swoją dokumentację medyczną. Jeżeli posiadasz aktualne wyniki badań, których wykonanie zlecił np. lekarz rodzinny, zabierz je ze sobą. Pomocne mogą się okazać również wypisy ze wcześniejszych pobytów w szpitalach bądź przeprowadzanych operacji. Jeżeli nie pamiętasz nazw leków, które przyjmujesz na co dzień, przed wizytą stwórz ich listę wraz z rozpisanym dawkowaniem.
Lekarz hematolog podczas wizyty zbierze z tobą dokładny wywiad. Na początku zapyta o aktualne dolegliwości, ich czas trwania oraz nasilenie. Jeżeli chorujesz na coś przewlekle, miałeś w przeszłości operacje lub przyjmujesz na stałe leki, nie zapomnij o tym poinformować lekarza. Warto przynieść na wizytę wypisy ze wcześniejszych pobytów w szpitalach. Specjalista może się również spytać o występowanie chorób przewlekłych w rodzinie lub o to, czy masz alergie na jakiekolwiek leki. Po zebraniu wywiadu lekarz rozpocznie badanie przedmiotowe - zbada węzły chłonne, brzuch, wielkość wątroby i śledziony, a także osłucha klatkę piersiową. Jeśli cokolwiek go zaniepokoi, skieruje cię na dalsze badania. Przy podejrzeniu nowotworu złośliwego może dać ci skierowanie bezpośrednio do szpitala.
CZYTAJ TAKŻE:
