Spójrz na obrazek i powiedz, co widzisz. Szybko wykryjesz groźną chorobę

Plamka żółta stanowi najważniejszą część siatkówki oka. Odpowiedzialna jest za ostre widzenie zwane widzeniem centralnym - pozwala widzieć ostre, kolorowe, wyraźne obrazy, umożliwia dostrzeganie drobnych szczegółów podczas takich czynności jak czytanie i pisanie.

Najczęstszym schorzeniem dotykającym plamkę żółtą jest zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (w skrócie AMD, od ang. Age-related Macular Degeneration), dawniej nazywane starczym zwyrodnieniem plamki. Dlaczego starczym? AMD dotyczy przede wszystkim osób po 50. roku życia, ale zdarza się, że chorują osoby młodsze. Uszkodzenie plamki żółtej w wyniku AMD, choć nie powoduje całkowitej ślepoty (nie wpływa na widzenie obwodowej części oka, tzw. widzenie peryferyjne), prowadzi do stopniowego pogorszenia, a nawet utraty wzroku w centralnej części pola widzenia.

Wyróżnia się dwie postacie AMD - suchą (zanikową) i mokrą (wysiękową). Postać sucha stwierdzana jest częściej, przebiega też wolniej i łagodniej w porównaniu do postaci mokrej. Typowe jest dla niej występowanie druz, czyli złogów produktów przemiany materii komórek siatkówki. Zaawansowane stadium przyjmuje formę tzw. zaniku geograficznego - dochodzi do rozległych zaników siatkówkowo-naczyniówkowych. Postać mokra zwykle powoduje szybszą utratę wzroku. Nawet w ciągu kilku dni u chorego może dojść do znacznego pogorszenia widzenia. Istotą postaci mokrej AMD jest powstawanie nowych naczyń krwionośnych - są one kruche i może się z nich przedostawać krew bądź inne substancje, przyczyniając się do upośledzenia widzenia centralnego. 

Zwyrodnienie plamki żółtej to dziś jedna z najczęstszych przyczyn nieodwracalnej utraty widzenia w populacji osób powyżej 50. roku życia.

Głównymi czynnikami ryzyka AMD są: wiek (ryzyko zazwyczaj nasila się po 50. roku życia), obciążony wywiad rodzinny w kierunku zwyrodnienia plamki żółtej, palenie papierosów (palacze są od trzech do sześciu razy bardziej narażeni na rozwój AMD niż ludzie, którzy nigdy nie palili), a także wysokie ciśnienie krwi.

Inne czynniki ryzyka rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej obejmują:

• jasne tęczówki,
• ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe,
• otyłość,
• złą dietę (dieta o wysokiej zawartości tłuszczu, cholesterolu, niskiej zawartości przeciwutleniaczy).

Zwyrodnienie plamki żółtej zwykle rozwija się stopniowo i na początkowym etapie może nie dawać objawów. Jak się wskazuje, obecność AMD w jednym oku znacznie zwiększa ryzyko jego rozwoju w drugim.

Objawy, jakie mogą wskazywać na zwyrodnienie plamki żółtej, to:

• pogorszenie ostrości wzroku, zwłaszcza z bliskich odległości;
• trudności w czytaniu i pisaniu, a także szyciu, prowadzeniu pojazdów i wykonywaniu innych czynności wymagających precyzji;
• problem z rozpoznawaniem twarzy, numerów autobusów, ze śledzeniem obrazów w telewizji;
• problem z oceną odległości;
• występowanie tzw. metamorfopsji, czyli zjawiska falowania linii, obrazu (coś, co jest proste, np. słup, telegraficzny, będzie miał postać wygiętej linii);
• obniżenie poczucia kontrastu;
• gorsze widzenie nocą;
• zwiększona wrażliwość na światło;
• pojawienie się w centrum pola widzenia nieruchomej szarej lub czarnej plamy;
• problem z dostosowaniem się wzroku przy przejściu z jasnego pomieszczenia do ciemnego;
• widzenie nienaturalnie pomniejszonych lub powiększonych przedmiotów (rzadko).

Lekarza okulistę warto odwiedzać regularnie, gdyż wiele chorób oczu rozwija się w sposób niedostrzegalny dla pacjenta. Do nich należy zwyrodnienie plamki żółtej.

Jednym z testów, który ma duże zastosowanie w wykrywaniu wczesnych zmian związanych ze zwyrodnieniem plamki żółtej, jest test Amslera. To proste i nieinwazyjne badanie wykorzystywane przez lekarzy okulistów w gabinetach, które można wykonać też w warunkach domowych. Osoby narażone na zwyrodnienie plamki żółtej lub inne choroby oczu zachęca się do regularnego wykonywania testu, aby monitorowały swój wzrok. Warto go wykonywać w regularnych odstępach czasu - np. raz w tygodniu albo raz w miesiącu.

Test Amslera składa się z siatki prostych linii z centralnym ciemnym punktem. Siatka Amslera to kwadrat o wymiarach 10 na 10 cm, który składa się z mniejszych, połączonych ze sobą kwadratów o bokach mających 5 mm. Badanie przeprowadza się dla każdego oka osobno w dobrze oświetlonym pomieszczeniu. Zajmuje tylko chwilę, a może wiele powiedzieć o kondycji naszego wzroku.

Siatka Amslera powinna się znaleźć w odległości ok. 30-40 cm od oczu, czyli w odległości "do czytania". Jeśli regularnie nosi się okulary korekcyjne lub soczewki kontaktowe, nie należy z nich rezygnować na czas badania. Jedno oko należy zakryć, a drugim wpatruje się w ciemny punkt znajdujący się w centrum obrazka. Nie poruszając okiem, obserwuje się pozostałą część siatki. Należy ocenić, czy wszystkie linie, które się widzi, są liniami prostymi, czy są regularne, czy nie są zniekształcone, czy wszystkie kwadraty mają taki sam wymiar, czy w obrębie siatki pojawiają się puste pola lub dziury. To samo dotyczy drugiego oka.

Linie na obrazku pozostały proste, nie były pofalowane, zniekształcone, kwadraty były równe? Wszystko w porządku. Jeśli jednak linie proste się wyginały, kwadraty zdawały się mniejsze bądź większe lub część obrazka była zamazana, może to być sygnał problemów z plamką żółtą. 

Wszelkie nieprawidłowości niezwłocznie powinny zostać zgłoszone lekarzowi okuliście.

Efekt leczenia AMD zależny jest od stopnia zniszczenia elementów odbierających wrażenia wzrokowe, dlatego bardzo ważne jest wczesne wykrycie zmian.

CZYTAJ TAKŻE: 

Te choroby widać w oczach. Tak "zachowuje się" oko cukrzyka lub sercowca

Czeka nas kolejna epidemia. Do 2050 roku ta wada będzie dotyczyć połowy ludzkości

Widzisz liczbę na obrazku? Być może musisz się przebadać