Najbardziej narażeni: jak smog wpływa na seniorów oraz najmłodszych?

Rak płuca, zawał, nadciśnienie, alergie, bezpłodność, depresja czy choroba Alzheimera. Te wszystkie choroby mogą mieć wspólny mianownik. Każdą z nich może wywołać długotrwała ekspozycja na zanieczyszczenie powietrza! Smog bywa również powodem zaostrzenia schorzeń takich jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), a nawet wpływa na poziom naszego IQ. Jak to możliwe, że zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu oddziałują na cały nasz organizm, a nie tylko na układ oddechowy?

- Wszystkie te szkodliwe cząsteczki, które wdychamy razem z powietrzem, przez nos przedostają się do naszego układu oddechowego, a najdrobniejsze z nich przenikają do krwi i wraz z nią już w ciągu pięciu minut są rozprowadzane po całym organizmie. Trafiają w ten sposób do serca, a nawet naszego mózgu - ostrzega Barbara Leśniczak z NASK - Państwowego Instytutu Badawczego, który realizuje program Edukacyjna Sieć Antysmogowa.

Szkodliwe pyły zawieszone, metale ciężkie czy rakotwórczy benzo(a)piren, który znajduje się również w dymie papierosowym, to tylko niektóre toksyczne substancje wdychane wraz z zanieczyszczonym powietrzem. Dlatego nawet krótkotrwała ekspozycja na smog ma konsekwencje dla naszego samopoczucia. Z powodu oddychania zanieczyszczonym powietrzem wszyscy możemy odczuwać:

●       bóle głowy,

●       podrażnienie oczu, nosa i gardła,

●       problemy z koncentracją,

●       obniżenie nastroju,

●       objawy alergiczne,

●       trudności z oddychaniem.

Ale jeśli cierpimy już na jakieś choroby, mamy obniżoną odporność lub też jeśli ekspozycja na zanieczyszczenie powietrza będzie częsta i długotrwała - skutki dla naszego zdrowia będą dużo poważniejsze. W tym przypadku konsekwencją może być zawał serca, udar mózgu czy gwałtowne zaostrzenie takich chorób jak astma czy POChP, które będą wymagały pilnej hospitalizacji lub nawet będą zagrażały życiu.

Więcej o tym, jak smog wpływa na zdrowie: Nie tylko płuca. Tak smog wpływa na nasz organizm

Jedną z grup szczególnie podatnych na negatywne skutki wdychania smogu są seniorzy. W większości przypadków osoby starsze już borykają się z przynajmniej jedną chorobą przewlekłą, jednak znaczna część z nich cierpi na większą liczbę schorzeń. Dodatkowo, ze względu na zaawansowany wiek, ich system odpornościowy może być osłabiony, co sprawia, że są bardziej podatni na nowe infekcje niż osoby młodsze. Regularne narażenie na zanieczyszczone powietrze może zwiększać ryzyko rozwoju kolejnych chorób, w tym choroby Alzheimera.

- Zanieczyszczenie powietrza można nazwać wytrychem otwierającym drzwi dla infekcji wirusowych i bakteryjnych naszego organizmu. Uszkadza ono nabłonek dróg oddechowych, dziurawi więc pierwszą linię obrony przed chorobami. W momencie, w którym wdychamy zanieczyszczone powietrze, zwiększa się ryzyko infekcji dróg oddechowych. Pacjent eksponowany na zanieczyszczenie powietrza nie trafia do szpitala z opisem: "zatruty zanieczyszczonym powietrzem". Nie da się tego więc ująć w liczbach, ale gołym okiem widać, że w tzw. okresie grzewczym, w miejscach i regionach, które są eksponowane na zanieczyszczenia powietrza, wzrasta liczba osób chorych i zgonów - mówi lek. Tomasz Karauda.

W styczniu 2017 roku mieliśmy w Polsce do czynienia z atakiem smogu i wówczas liczba zgonów wzrosła aż o 11 tysięcy w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku. Szacuje się, że smog powoduje skrócenie życia Polaków średnio o kilkanaście miesięcy, a także w skali całego roku skutkuje 45 tysiącami nadmiarowych zgonów.

Drugą grupą, która jest szczególnie podatna na niekorzystny wpływ smogu, są najmłodsi, których organizmy wykazują istotne różnice w porównaniu do organizmów osób dorosłych. Dzieci, ze względu na niepełną dojrzałość fizjologiczną i immunologiczną, mogą być bardziej wrażliwe na szkodliwe substancje zawarte w powietrzu. Co z kolei może wpływać na ich ogólny rozwój i zdrowie. Długotrwała ekspozycja na zanieczyszczenia atmosferyczne może mieć negatywne konsekwencje dla wzrostu i funkcjonowania najmłodszych członków społeczeństwa, powodować nawracające infekcje czy problemy alergiczne.

Co więcej, dowiedziono, że smog ma wpływ na rozwijający się organizm już w okresie prenatalnym. Badania przeprowadzone przez naukowców z Collegium Medicum UJ wykazały, że dzieci urodzone przez matki żyjące w bardziej zanieczyszczonym powietrzu miały w momencie porodu mniejszy obwód główki, niższą wagę urodzeniową, a w późniejszym wieku niższy iloraz inteligencji od dzieci, które nie były narażone na smog w brzuchu matki.

Aby chronić zdrowie nas wszystkich, ale zwłaszcza tych, którzy ponoszą największe skutki oddychania zanieczyszczonym powietrzem, warto kłaść nacisk na edukację. Program informacyjny Edukacyjna Sieć Antysmogowa jest inicjatywą promującą wiadomości dotyczące czystego powietrza, realizowaną przez NASK - Państwowy Instytut Badawczy we współpracy z Polskim Alarmem Smogowym. Więcej o programie można dowiedzieć się na stronie internetowej.

Dzięki stacjom pomiarowym instalowanym przez Edukacyjną Sieć Antysmogową w szkołach i przedszkolach w całej Polsce możliwe jest bieżące monitorowanie jakości powietrza. Mieszkańcy tych miejscowości mogą sprawdzić stan powietrza na tablicy przed szkołą, ale dane te są dostępne dla wszystkich online na stronie esa.nask.pl.

Regularne monitorowanie poziomu zanieczyszczeń pozwala dostosować codzienną aktywność do aktualnej jakości powietrza. Dzięki temu możemy wykształcić korzystne nawyki związane z okresem smogowym i zredukować ryzyko narażenia na wdychanie szkodliwych substancji.

Dowiedz się, jak się chronić przed smogiem: Co robić, gdy pojawi się smog? Zamykanie okien i oczyszczacz to nie wszystko

Materiał informacyjno-promocyjny Edukacyjnej Sieci Antysmogowej

Dofinansowano z Funduszy Europejskich 3.4 POPC "Wykorzystanie technologii cyfrowych dla podniesienia kompetencji społeczeństwa w walce ze SMOGiem w Polsce" realizowanego przez Ministerstwo Cyfryzacji i NASK-PIB w ramach Edukacyjnej Sieci Antysmogowej.