Spis treści:
- Czym są próby wątrobowe?
- Nietypowe powody, dla których warto oznaczyć próby wątrobowe
- Świąd skóry i zmiany skórne
- Przewlekłe zmęczenie
- Nietypowe przybieranie na wadze lub spadek wagi
- Jasne zabarwienie kału i ciemne zabarwienie moczu
- Cukrzyca i zespół metaboliczny
- Zaburzenia miesiączkowania i problemy z płodnością
- Zaburzenia poznawcze i zmiany nastroju
- Kłopoty ze snem i przewlekłe zmęczenie
- Nadmierna potliwość i nieprzyjemne zapachy z ciała
Czym są próby wątrobowe?
Próby wątrobowe obejmują oznaczenie stężenia bilirubiny i aktywności wybranych enzymów produkowanych przez hepatocyty - komórki wątroby. Zwykle w ramach prób wątrobowych oznaczeniu podlegają:
- ALT - aminotransferaza alaninowa,
- AST - aminotransferaza asparaginowa,
- ALP - fosfataza alkaliczna,
- GGTP - gamma-glutamylotranspeptydaza.
W normalnych warunkach enzymy te dostają się do krążenia ogólnego w niewielkiej ilości, w przypadku uszkodzenia wątroby osoczowa aktywność tych enzymów wzrasta.
Próby wątrobowe zwykle zlecane są przy podejrzeniu uszkodzenia wątroby. Najczęściej wykonuje się je w sytuacjach takich jak podejrzenie wirusowego zapalenia wątroby, alkoholowej choroby wątroby, przy długotrwałym stosowaniu leków hepatotoksycznych czy przy objawach takich jak żółtaczka. Istnieje jednak szereg nieoczywistych powodów, dla których warto wykonać oznaczenie prób wątrobowych - nawet jeśli na pierwszy rzut oka problem nie dotyczy wątroby.
Nietypowe powody, dla których warto oznaczyć próby wątrobowe
Próby wątrobowe to szybkie, stosunkowo tanie i łatwo dostępne narzędzie, które dostarcza cennych informacji nie tylko w przypadku oczywistych objawów, takich jak żółtaczka czy ból wątroby, lecz także pomaga rozpoznać problemy z wątrobą w sytuacji, gdy - pozornie - objawy jej nie dotyczą. Wiele objawów, na pierwszy rzut oka niezwiązanych z tym narządem - od problemów skórnych, przez tycie, kłopoty ze snem, zmiany nastroju aż po nadmierne pocenie - może mieć przyczynę właśnie w dysfunkcji wątroby. Dlatego warto pamiętać o wykonywaniu prób wątrobowych, nawet w nietypowych przypadkach, gdy inne badania nie wykazują odchyleń od normy.
Świąd skóry i zmiany skórne
Choć zmiany skórne rzadko kojarzą się z chorobami wątroby, niektóre z nich mogą być pierwszym objawem jej dysfunkcji. Na przykład, przewlekły świąd skóry bez widocznych zmian skórnych może sugerować cholestazę, czyli zaburzenia odpływu żółci. Trądzik dorosłych, uporczywa pokrzywka czy rumień dłoni może świadczyć również o problemach z detoksykacją organizmu, czym głównie zajmuje się wątroba. W takich sytuacjach próby wątrobowe pozwalają wychwycić wczesne zaburzenia wątroby i dróg żółciowych.
Zobacz również:
Przewlekłe zmęczenie
Choć często przypisywane tarczycy, przewlekłe zmęczenie może być związane z chorobami wątroby. Wątroba odgrywa jedną z kluczowych ról w metabolizmie energetycznym, magazynowaniu glikogenu, detoksykacji i regulacji gospodarki hormonalnej. Jej przeciążenie, np. w wyniku choroby lub uszkodzenia może prowadzić do ogólnego osłabienia i przewlekłego zmęczenia. Próby wątrobowe pozwolą w takim przypadku ujawnić uszkodzenia wątroby, odpowiedzialne za osłabienie i zmęczenie.
Nietypowe przybieranie na wadze lub spadek wagi
Problemy z wątrobą mogą manifestować się niekontrolowanym tyciem lub chudnięciem, które występuje w sposób niezamierzony. Dzieje się tak, ponieważ wątroba to centralne "laboratorium" ustroju - odpowiada ona za liczne przemiany białek, węglowodanów i tłuszczy. Gdy funkcje te zostają zaburzone, np. wskutek choroby wątroby, może wystąpić przybieranie bądź tracenie na wadze. Wówczas czynnościowe testy wątroby pozwolą wykryć nieprawidłowości w jej działaniu, prowadzące do tycia lub chudnięcia.
Jasne zabarwienie kału i ciemne zabarwienie moczu
Zmiana zabarwienia produktów przemiany materii takich jak kał i mocz może świadczyć o upośledzeniu pracy wątroby, dlatego jeśli zauważymy u siebie ciemnobrązowe zabarwienie moczu lub jasne zabarwienie kału powinno nas to skłonić do oznaczenia prób wątrobowych.
Cukrzyca i zespół metaboliczny
U osób, u których występuje cukrzyca i/lub zespół metaboliczny, często współwystępuje stłuszczenie wątroby. Początkowo bezobjawowe, nie daje żadnych sygnałów. Próby wątrobowe mogą ujawnić dyskretnie podwyższoną aktywność enzymów wątrobowych zanim jeszcze pojawią się zmiany strukturalne w wątrobie, związane ze stłuszczeniową chorobą wątroby.
Zaburzenia miesiączkowania i problemy z płodnością
Metabolizm i unieczynnianie hormonów płciowych zachodzą głównie wątrobie. Dlatego dysfunkcje tego narządu mogą powodować u kobiet nadmiar estrogenów, który prowadzi do nieregularnych miesiączek, bolesnych owulacji czy trudności z zajściem w ciążę. Z kolei u mężczyzn może prowadzić do ginekomastii i spadku libido. Próby wątrobowe mogą pomóc wykryć przyczynę takiego stanu rzeczy.
Zaburzenia poznawcze i zmiany nastroju
W przebiegu encefalopatii wątrobowej dochodzi do zaburzeń postrzegania, myślenia i pamięci, a także zaburzeń funkcji nerwowo - mięśniowych. Objawy mogą manifestować się jako trudności w myśleniu i koncentracji, dezorientacja, zmiany nastroju czy drżenie rąk i wolniejszy chód. Częściej przyczyn takiego stanu doszukuje się w układzie nerwowym niż w wątrobie, tymczasem encefalopatia wątrobowa spowodowana jest zwykle poważną chorobą wątroby, np. marskością wątroby, co pozwolą wykryć wyniki m.in. prób wątrobowych.
Kłopoty ze snem i przewlekłe zmęczenie
Niektóre choroby wątroby, które pomoże wykryć oznaczenie prób wątrobowych, mogą powodować nadmierną senność i przewlekłe zmęczenie, które nie ustępuje po okresie odpoczynku. W przebiegu chorób wątroby może wystąpić również problem ze snem w nocy przy jednoczesnej dużej senności w ciągu dnia.
Nadmierna potliwość i nieprzyjemne zapachy z ciała
Problemy z wątrobą mogą manifestować się przez nadmierną potliwość i nieprzyjemne zapachy, np. z ust. Wiąże się to z zaburzeniami detoksykacji, która zachodzi w wątrobie i oznacza, że organizm próbuje wydalić toksyny innymi drogami. Może to sygnalizować konieczność wykonania prób wątrobowych, aby dowiedzieć się jaka jest przyczyna zaistniałego stanu rzeczy.
Źródła:
· https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17179-liver-disease
· https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50959,pierwotne-zapalenie-drog-zolciowych-dawniej-pierwotna-marskosc-watroby
· https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/288646,niealkoholowa-stluszczeniowa-choroba-watroby-stluszczenie-watroby-nafld-mafld
· https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50969,marskosc-watroby-objawy-przyczyny-leczenie
· https://www.mp.pl/pacjent/objawy/330581,encefalopatia-watrobowa-objawy-rokowanie-przyczyny
