Napoje, które szkodzą wątrobie. Pijesz często i nie chodzi tylko o te z procentami

Na pierwszym miejscu listy napojów, które szkodzą wątrobie, nie mógł nie znaleźć się alkohol. Odgrywa on wiodącą rolę wśród przyczyn przewlekłych chorób wątroby.

Wątroba jest narządem szczególnie narażonym na toksyczny wpływ alkoholu etylowego i jego metabolitów. Neutralizuje toksyny (w tym właśnie alkohol) lub przekształca je w nieaktywne substancje, które mogą ulec rozpuszczeniu, a następnie wydaleniu z organizmu wraz z żółcią - drogą przewodu pokarmowego, lub z moczem - przez nerki. U osób, które piją zbyt wiele, pracuje na najwyższych obrotach, starając się zmetabolizować cały dostarczony organizmowi alkohol. Intensywne i zbyt częste jego spożywanie może prowadzić do uszkodzenia wątroby, rozwoju jej stłuszczenia, alkoholowego zapalenia, a w ostateczności jej marskości i całkowitej niewydolności. Początkowo uszkodzenie wątroby przez alkohol może nie powodować żadnych objawów.

Jak wskazują badacze, kobiety są bardziej wrażliwe na uszkodzenie wątroby przez alkohol - szkodliwa dawka jest u nich mniejsza, a choroba szybciej postępuje.

Do napojów słodzonych cukrem zalicza się m.in. napoje gazowane, energetyzujące, słodzone herbaty czy niektóre wody smakowe. Wysokie spożycie napojów słodzonych cukrem, napojów o wysokiej zawartości cukrów prostych, jak zauważają badacze, zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego, hiperurykemii, dny moczanowej, otyłości trzewnej, dyslipidemii sprzyjającej miażdżycy, insulinooporności oraz cukrzycy typu 2 czy niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Niedawne badania wykazały, że kobiety po menopauzie, które piły jeden lub więcej napojów słodzonych cukrem dziennie, były bardziej narażone na ryzyko zachorowania na raka wątroby i zgonu z powodu przewlekłych chorób wątroby niż kobiety, które piły trzy lub mniej napojów słodzonych cukrem w miesiącu.

Zbyt duże spożycie cukru obciąża wątrobę. Wiąże się z zaburzeniami metabolicznymi, które mogą powodować NAFLD - niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby, która jest najczęstszą chorobą przewlekłą wątroby i najczęstszą przyczyną nieprawidłowych wyników badań wątrobowych. Eksperci zalecają zachowanie umiaru w spożywaniu słodkich napojów, jak i słodkich potraw.

Okazuje się, że dobrym wyborem dla wątroby nie są też napoje typu light. Rozumie się przez nie napoje, w których cukier zastąpiono jednym lub kombinacją kilku sztucznych słodzików, takich jak aspartam, sacharyna czy sukraloza. Ostatnie badania nadal łączą duże spożycie sztucznych słodzików ze zwiększonym ryzykiem otyłości, cukrzycy typu 2 i innych markerów zespołu metabolicznego. W lipcu 2023 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała stanowisko, w którym uznała aspartam za "prawdopodobnie rakotwórczy", zaznaczając przy tym jednak, że dowody są ograniczone.

W badaniu opublikowanym w 2008 r. w "The Canadian Journal of Gastroenterology" czytamy, że osoby spożywające dietetyczne napoje gazowane częściej chorowały na niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby. Nowe badania przeprowadzone w Chinach przyniosły podobne obserwacje. Naukowcy uważają, że nadmierne spożycie sztucznych substancji słodzących znajdujących się w napojach dietetycznych sprzyja insulinooporności i przyrostowi masy ciała, co może prowadzić do odkładania się tłuszczu w wątrobie.

Napoje energetyzujące, nazywane energetykami, to gazowane napoje bezalkoholowe, które mają działanie pobudzające. Wzbogacane są o substancje, które mają za zadanie poprawiać sprawność fizyczną, psychofizyczną oraz zdolność koncentracji. W swoim składzie najczęściej zawierają kofeinę, znaczną ilość cukru oraz taurynę i/lub guaranę, poza tym witaminy z grupy B i różne zioła. Nadmierne i regularne spożywanie energetyków może prowadzić m.in. do nadwagi i otyłości, może powodować problemy neurologiczne, zaburzenia sercowo-naczyniowe oraz zaburzenia czynności nerek, trzustki i wątroby.

Naukowcy twierdzą, że spożywanie napojów energetyzujących może być tak szkodliwe dla wątroby, że może nawet powodować ostre zapalenie wątroby. Opisują przypadek 50-letniego pacjenta, który skarżył się na złe samopoczucie, bóle brzucha, nudności i wymioty. Wystąpiła u niego też żółtaczka. Nie przyjmował żadnych leków na receptę ani bez recepty, ale zgłosił spożywanie 4-5 energetyków codziennie przez trzy tygodnie. Badania wykazały ostre zapalenie wątroby, poza tym stwierdzono u niego również przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C. Według lekarzy ostry stan był wynikiem nadmiernego spożycia witaminy B3, która znajduje się w napojach energetyzujących. Wątrobie nie służy też duża dawka cukru w energetykach.

W Polsce od 1 stycznia 2024 roku napoje energetyczne są traktowane jak alkohol i papierosy - mogą je kupić tylko osoby pełnoletnie.

W mleku i przetworach mlecznych znajdują się witaminy z grupy B oraz rozpuszczalne w tłuszczach witaminy A, E i D, które odpowiadają za regulację wielu ważnych procesów w organizmie. Mleko jest też źródłem pełnowartościowego białka, a także wapnia, magnezu, fosforu czy potasu. Dlaczego znalazło się na liście produktów, które nie są najlepszym wyborem dla wątroby? A właściwie, dlaczego znalazło się na niej pełnotłuste mleko?

Pełnotłuste mleko to mleko, którego zawartość tłuszczu wynosi co najmniej 3,2 proc. I to właśnie o tłuszcz się rozchodzi, konkretniej - o tłuszcze nasycone, których ilość w diecie powinniśmy ograniczać do minimum. Nadmierne spożywanie produktów bogatych w tłuszcze nasycone wywołuje zwiększone gromadzenie się tłuszczu w wątrobie, co jest bezpośrednią przyczyną rozwoju niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD).

Źródła:

Wpływ produktów metabolizmu alkoholu etylowego na wątrobę - przegląd literatury, Aleksandra Kołota, Alcohol Drug Addict 2018; 31 (3): 225-242.

https://www.huffpost.com/archive/ca/entry/energy-drinks-are-destroying-your-liver_n_12798568.

https://www.massgeneralbrigham.org/en/about/newsroom/articles/sugary-drinks-liver-disease.

https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/101209,nastepstwa-spozywania-przez-dzieci-napojow-slodzonych-cukrem.

CZYTAJ TAKŻE: 

Nadciśnienie i otyłość to nie wszystko. Złe odżywianie powoduje aż kilkadziesiąt groźnych chorób

Jedz, by obniżyć ryzyko nowotworów. Lekarze wskazują konkretne produkty

Dieta Schmidta odsłania kondycję trzustki. Zawiera produkty, których "nie lubi" trzustka