Spis treści:
- Czym jest wyprysk pieniążkowaty?
- Jak wygląda wyprysk pieniążkowaty?
- Jak leczy się wyprysk pieniążkowaty?
- Egzema, wyprysk, grzybica - jak je odróżnić?
- Czy wyprysk pieniążkowaty jest zaraźliwy?
- Jak dbać o skórę dotkniętą wypryskiem pieniążkowatym?
Czym jest wyprysk pieniążkowaty?
Wyprysk pieniążkowaty (łac. eczema nummulare) to przewlekła choroba zapalna skóry, będąca odmianą egzemy. Charakteryzuje się obecnością okrągłych, dobrze odgraniczonych ognisk rumieniowo-wysiękowych, często pokrytych pęcherzykami, nadżerkami lub strupami. Nazwa "pieniążkowaty" pochodzi od kształtu zmian, które przypominają monety - najczęściej o średnicy od 1 do 5 cm.
Choroba dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety, ale występuje częściej u dorosłych, zwłaszcza w średnim wieku. Może pojawić się nagle, bez wyraźnej przyczyny, lub jako skutek działania określonych czynników drażniących - takich jak detergenty, zakażenie bakteryjne, stres, suchość skóry czy alergeny kontaktowe. Wśród pacjentów z tym rozpoznaniem często obserwuje się współwystępowanie atopii lub przewlekłej suchości skóry.
Jak wygląda wyprysk pieniążkowaty?
Zmienione chorobowo obszary przybierają formę okrągłych ognisk o wyraźnie odgraniczonych brzegach. Początkowo są to zaczerwienione plamy, które z czasem mogą pokrywać się pęcherzykami i sączyć. W miarę rozwoju mogą przekształcić się w strupy, a później pozostawić po sobie przebarwienia. Najczęściej lokalizują się na kończynach - głównie po stronie wyprostnej rąk i nóg - ale mogą również wystąpić na tułowiu.
Objawy wyprysku pieniążkowatego to:
- intensywny świąd, który nasila się szczególnie w nocy;
- pieczenie i uczucie napięcia skóry;
- nawracające zmiany w tych samych lokalizacjach;
- suchość i łuszczenie się skóry wokół ognisk zapalnych.
Ze względu na swój wygląd, wyprysk pieniążkowaty bywa mylony z grzybicą skóry (tinea corporis), łuszczycą, liszajem przewlekłym prostym, a nawet niektórymi formami tocznia skórnego. Z tego powodu prawidłowa diagnoza powinna opierać się nie tylko na obrazie klinicznym, ale często również na badaniach dodatkowych, takich jak posiew grzybiczy lub biopsja skóry.
Jak leczy się wyprysk pieniążkowaty?
Leczenie wyprysku pieniążkowatego opiera się na redukcji stanu zapalnego, łagodzeniu objawów i eliminacji potencjalnych czynników wywołujących lub nasilających zmiany skórne. W większości przypadków terapię prowadzi dermatolog, który może zalecić:
Leczenie miejscowe:
- kortykosteroidy - silne przeciwzapalne kremy i maści redukujące obrzęk, świąd i zaczerwienienie;
- inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus) - stosowane zwłaszcza na wrażliwe obszary skóry, np. twarz;
- emolienty - preparaty nawilżające i natłuszczające, które wzmacniają barierę naskórkową i zapobiegają nawrotom.
W cięższych przypadkach stosuje się:
- doustne leki przeciwhistaminowe - głównie w celu redukcji świądu;
- antybiotyki - jeśli doszło do nadkażenia bakteryjnego;
- w wyjątkowych sytuacjach - glikokortykosteroidy doustne lub leki immunosupresyjne, jak cyklosporyna A.
Kluczowym elementem terapii jest również unikanie czynników drażniących - np. wełnianej odzieży, mydeł z SLS, gorących kąpieli oraz stresu. Regularna pielęgnacja skóry, nawet po ustąpieniu zmian, znacznie zmniejsza ryzyko nawrotów.
Egzema, wyprysk, grzybica - jak je odróżnić?
Terminy "egzema" i "wyprysk" są w praktyce medycznej używane zamiennie. Oba odnoszą się do zespołu objawów skórnych związanych z przewlekłym zapaleniem: świądu, rumienia, wysięku, łuszczenia i pęknięć naskórka. Egzema może mieć różne postaci - atopową, kontaktową, łojotokową, pieniążkowatą - każda z nich różni się etiologią i lokalizacją zmian.
Grzybica skóry natomiast to zakażenie wywołane przez dermatofity - grzyby chorobotwórcze. W przeciwieństwie do egzemy, grzybica najczęściej rozwija się powoli, jest mniej wysiękowa, często ma "pierścieniowaty" układ zmian z bardziej aktywnym brzegiem i wyciszonym środkiem. Diagnostycznie kluczowe są badania mykologiczne - posiew z łuski skórnej pozwala jednoznacznie wykluczyć lub potwierdzić zakażenie.
Warto zapamiętać: Jeśli zmiany skórne nie reagują na leczenie przeciwgrzybicze, nasilają się pod wpływem stresu lub zmieniają charakter sezonowo - warto poszukać przyczyny w chorobach zapalnych skóry, takich jak wyprysk pieniążkowaty.
Czy wyprysk pieniążkowaty jest zaraźliwy?
Nie, wyprysk pieniążkowaty nie jest chorobą zakaźną. Mimo że zmiany mogą wyglądać niepokojąco i przypominać infekcje grzybicze lub bakteryjne, nie ma ryzyka przeniesienia ich na inną osobę przez kontakt fizyczny, wspólne ręczniki czy ubrania. To stan zapalny wynikający z reakcji immunologicznej organizmu - nie infekcja.
Jednak trzeba pamiętać, że rozdrapywanie zmian i wtórne nadkażenia bakteryjne mogą prowadzić do powikłań wymagających leczenia antybiotykami. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoczęcie terapii i przestrzeganie zasad higieny.
Jak dbać o skórę dotkniętą wypryskiem pieniążkowatym?
Codzienna pielęgnacja skóry ma kluczowe znaczenie zarówno w fazie leczenia, jak i profilaktyki nawrotów. Choć terapia farmakologiczna łagodzi objawy, to dopiero właściwa higiena i pielęgnacja zapewniają długofalowe efekty.
Podstawowe zasady pielęgnacji skóry z egzemą:
- stosuj emolienty - najlepiej bezpośrednio po kąpieli, gdy skóra jest jeszcze lekko wilgotna. Wspomagają odbudowę bariery naskórkowej,
- unikaj gorącej wody i mydeł z drażniącymi substancjami - najlepiej wybierać delikatne syndety (mydła bezalkaliczne),
- ogranicz stres i wysiłek psychiczny - stres może być czynnikiem wyzwalającym lub nasilającym objawy,
- ubieraj się w bawełnianą, przewiewną odzież - unikaj syntetyków i szorstkich materiałów,
- nie drap zmian skórnych - choć świąd bywa dokuczliwy, drapanie prowadzi do uszkodzenia skóry i zwiększa ryzyko nadkażeń.
Wyprysk pieniążkowaty to jedna z chorób skóry, której objawy są mylące - zarówno dla pacjentów, jak i lekarzy. Jego podobieństwo do grzybicy może skutkować opóźnieniem właściwego leczenia, dlatego kluczowa jest dobra diagnoza i świadomość objawów. Choroba nie jest zaraźliwa, ale potrafi być bardzo uciążliwa, a nawroty często wynikają z niedostatecznej pielęgnacji skóry. Na szczęście, dzięki nowoczesnym terapiom i odpowiedniej profilaktyce, można z nią skutecznie walczyć i odzyskać komfort życia.
Źródła:
- http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2013/2/132_2_48_2013.pdf
- Radosław Śpiewak, Alergia kontaktowa - diagnostyka i postępowanie, Alergia Astma Immunologia 2007, 12(3), 109-127
CZYTAJ TAKŻE:
Prawda i mity na temat opryszczki. Zimno na ustach to sygnał od organizmu
Choroba wpływa na psychikę, a psychika na chorobę. Tak działa błędne koło łuszczycy
Śpiąc w ten sposób, przyspieszasz starzenie się skóry. Ta pozycja szkodzi najbardziej
