Kiedyś uznawane za wadę, dziś za anatomiczny wariant. Tyłozgięcie macicy dotyczy co czwartej kobiety

Zacznijmy od wyjaśnienia, że tyłozgięcie macicy nie jest wadą ani patologią, lecz wariantem anatomicznym uznawanym za normę i dotyczy około 20-30 procent kobiet na całym świecie.

Macica znajduje się w miednicy mniejszej i ma kształt odwróconej gruszki. Jest zbudowana z trzonu, cieśni oraz szyjki i umiejscawia się między pęcherzem moczowym a odbytnicą. U większości przedstawicielek płci żeńskiej obserwuje się przodozgięcie, w którym macica pochyla się ku przodowi i leży tuż za pęcherzem moczowym. Natomiast u wspomnianej grupy kobiet, narząd ten wygina się w kierunku kręgosłupa, ku tyłowi - stąd nazwa tyłozgięcie. Do rozpoznania tyłozgięcia macicy dochodzi najczęściej podczas badania ginekologicznego lub USG, jednak ze względu na to, że uznaje się to za ułożenie fizjologiczne, nie stosuje się żadnego leczenia.

Tyłozgięcie macicy ma w zdecydowanej większości przypadków charakter wrodzony, jednak u niektórych kobiet obserwuje się takie ułożenie jako cechę nabytą. Istnieją pewne czynniki, które mogą skutkować tym, że początkowo przodozgięta macica wygina się ku tyłowi. Należą do nich:

• menopauza, podczas której zmiany hormonalne mogą osłabić więzadła utrzymujące macicę w odpowiednim miejscu;
• choroby zapalne, takie jak zapalenie narządów miednicy mniejszej czy endometrioza;
• blizny i zrosty po przebytych zabiegach operacyjnych w obrębie miednicy;
• mięśniaki macicy;
• zmiany nowotworowe na macicy.

Tyłozgięcie macicy to jeden z wariantów anatomicznych ułożenia tego narządu w miednicy i zazwyczaj nie manifestuje się żadnymi specyficznymi dolegliwościami, z tego powodu wiele kobiet nawet o nim nie wie. Zdarza się jednak, że tyłozgięciu towarzyszą pewne objawy, które mogą nieść za sobą dyskomfort. Do tych symptomów zaliczamy:

• silne bóle podczas krwawienia miesiączkowego;
• bolesne wypróżnienia w trakcie miesiączki związane z uciskiem macicy na odbytnicę;
• ból podczas stosunków płciowych w niektórych pozycjach;
• bóle w dolnej części pleców;
• trudności w zakładaniu tamponów czy kubeczków menstruacyjnych;  biegunki podczas miesiączki.

Tyłozgięcie macicy nie wymaga podjęcia żadnego leczenia, jeśli nie współistnieje z innymi chorobami. Kobiety zmagające się z silnymi bólami menstruacyjnymi mogą wspomagać się lekami przeciwbólowymi i rozkurczowymi, które minimalizują dolegliwości. W przypadku odczuwania dyskomfortu podczas stosunków seksualnych zaleca się zmiany pozycji.

Tyłozgięcie macicy nie wywiera samo w sobie negatywnego wpływu na płodność kobiety, jednak taka budowa może nieco utrudnić proces zapłodnienia, ze względu na dłuższą drogę, jaką musi pokonać plemnik, aby dotrzeć do komórki jajowej. Z tym jednak skutecznie radzi sobie dobór odpowiedniej pozycji seksualnej.

Istnieją sytuacje, w których tyłozgięcie związane jest z różnymi patologiami, np. endometriozą czy stanami zapalnymi, które mogą być potencjalną przyczyną trudności z zajściem w ciążę. W takich przypadkach niezbędna jest konsultacja ze specjalistą, zajmującym się problemem niepłodności, który dobierze odpowiednią strategię leczenia. 

Jeśli staranie się o dziecko trwa bardzo długo i nie przynosi pożądanych efektów, pacjentki decydują się często na zabieg laparoskopii, dzięki której możliwe jest usunięcie ewentualnych nieprawidłowości uniemożliwiających zapłodnienie, takich jak ogniska endometriozy, zrosty czy torbiele endometrialne jajników. Wiele par rozważa i sięga także po metody wspomaganego rozrodu, takie jak inseminacja wewnątrzmaciczna (IUI) lub zapłodnienie pozaustrojowe in vitro (IVF), które zwiększają szanse na skuteczne zajście w ciążę.

W trakcie ciąży macica zwiększa swoje wymiary, dostosowując się do rozwijającego się płodu. W większości przypadków tyłozgięta macica sama koryguje swoje ułożenie i prostuje się w miarę postępu ciąży. W rezultacie większość kobiet z tyłozgięciem macicy przechodzi okres ciąży bez istotnych komplikacji, a poród siłami natury może się odbyć bez żadnych obaw. Po urodzeniu dziecka macica wraca najczęściej do pozycji pierwotnej. Niekiedy jednak dzieje się inaczej i początkowo tyłozgięta macica kieruje się ku przodowi, ustawiając się w rezultacie w przodozgięciu.

Źródła:

McEvoy A., Tetrokalashvili M., Anatomy, Abdomen and Pelvis: Female Pelvic Cavity, StatPearls, StatPearls Publishing, 24 July 2023.

Onwere C., Vakharia H.N., Położnictwo i ginekologia Crash Course, Wyd. 3, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław, 2019.

Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom II, Wyd. IX, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2008, s. 648-649.