Mięśniaki macicy - co to jest, przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie oraz wpływ na ciążę

Mięśniaki to jedne z najczęściej występujących guzów macicy. Szacuje się, że problem ten dotyczyć może od 25 proc. do nawet 45 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Wiele pań nie ma pojęcia o schorzeniu, ponieważ mięśniaki bardzo często rozwijają się bezobjawowo. Mięśniaki to łagodne zmiany, które klasyfikowane są do nowotworów niezłośliwych. Bardzo rzadko ulegają zezłośliwieniu. Jak pokazują badania, występuje to jedynie u około 0,4 proc. chorych. Wyróżnić można kilka rodzajów mięśniaków. Ich podział uwzględnia miejsce położenia zmiany. Najczęściej rozpoznaje się mięśniaka podsurowiczego, mięśniaka śródściennego  oraz mięśniaka podśluzówkowego. Znacznie rzadziej - uszypułowanego i szyjkowego. Bez względu na rodzaj, mięśniaki bardzo rzadko występują pojedynczo. Zazwyczaj pojawiają się w większych grupach. Mogą mieć wielkość od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów. Zdarza się, że mięśniak jest tak duży, że zajmuje praktycznie całą macicę. Z tego powodu bardzo często dochodzi do zmiany kształtu macicy. 

Jak do tej pory nie udało się określić bezpośredniej przyczyny powstawania mięśniaków. Z pewnością można jednak wyszczególnić pewne czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zmian. Jednym z nich są czynniki genetyczne. Jak pokazują badania, w przypadku pojawienia się mięśniaków u matki, istnieje bardzo duża szansa, że zmiany wystąpią także i u jej córki. W wielu rodzinach mięśniaki zaobserwować można u całej linii kobiet - babek, matek, sióstr czy córek.

Inne czynniki zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia mięśniaków macicy to:

•    brak dzieci lub bardzo późne posiadanie potomstwa,
•    wczesne pojawienie się pierwszej miesiączki,
•    rasa czarna,
•    otyłość i nadwaga,
•    wysoki poziom estrogenów i/lub progestagenów,
•    nadużywanie alkoholu,
•    nadciśnienie tętnicze,
•    częste spożywanie czerwonego mięsa,
•    wiek - chodzi przede wszystkim o kobiety w okresie przedmenopauzalnym, gdy poziom estrogenów jest najwyższy.

Tak jak zostało już napisane — pacjentki bardzo często nie mają świadomości problemu, ponieważ ich mięśniaki macicy rozwijają się bezobjawowo. Brak objawów nie jest jednak cechą charakterystyczną mięśniaków. Jak pokazują badania, u około 30-40 proc. pacjentek zaobserwować można bowiem pewne symptomy choroby. Co powinno wzbudzić czujność?

Możliwe objawy mięśniaków macicy:

•    długie i obfite miesiączki,
•    częste oddawanie moczu,
•    zaparcia i wzdęcia,
•    ból podczas stosunku płciowego,
•    krwawienia niezwiązane z miesiączką,
•    bóle pleców,
•    bóle w podbrzuszu lub w okolicy miednicy,
•    uczucie pełności,
•    problemy z zajściem w ciążę lub problemy w donoszeniu ciąży,
•    zakażenie dróg moczowych,
•    anemia.

Mięśniaki macicy rozpoznać można na podstawie badania USG. W diagnostyce stosuje się także histeroskopię, tomografię komputerową, rezonans magnetyczny oraz  laparoskopię. Leczenie zależy od wielu czynników — przede wszystkim stanu ogólnego pacjentki oraz jej planów związanych z macierzyństwem.

Najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne, które ma na celu zmniejszenie nieprzyjemnych objawów. W poważniejszych przypadkach pacjentkom proponuje się leczenie operacyjne. Tu wyróżnić można miomektomię - wyłuszczenie guza oraz histerektomię - usunięcie całej macicy. Histerektomia uważana jest jednak za ostateczność i stosuje się ją jedynie w przypadku, gdy mięśniaki zagrażają zdrowiu pacjentki.

Trzeba również wiedzieć, że nie zawsze konieczne jest wdrażanie odpowiedniego leczenia. Dotyczy to przede wszystkim przypadków bezobjawowego przebiegu mięśniaka lub objawów, które nie wpływają znacząco na komfort pacjentki. U wielu kobiet wystarczające okazuje się tzw. postępowanie wyczekujące. Polega ono na obserwacji i oczekiwaniu na samoistnie zmniejszenie się mięśniaków, które zwykle następuje tuż po menopauzie.

Wiele kobiet zastanawia się nad wpływem mięśniaków na zajście w ciążę. W tym wypadku trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi i najlepszym wyjściem będzie kontakt z ginekologiem, który rozwieje wszelkie wątpliwości. Mięśniaki mogą (chociaż nie jest to ich cecha charakterystyczna) powodować problemy z zajściem w ciążę. U niektórych pacjentek z mięśniakami wystąpić mogą także poronienia. Urodzenie dziecka uniemożliwia również operacyjne usunięcie macicy.

Aleksandra Chruścielewska