Ganglion na nadgarstku. Co to jest i jak sobie z tym poradzić?

Ganglion, inaczej torbiel galaretowata, to gula wypełniona płynem. Zazwyczaj chorzy zgłaszają widoczny problem na nadgarstku, lecz nie tylko. Ganglion pojawia się wszędzie tam, gdzie jest przewlekle nadwyrężany staw bądź ścięgno. Na skutek nadmiernego obciążenia kończyny powstaje uwypuklenie torebki stawowej. Problem ten zwykle doskwiera ludziom wykonującym zawód wymuszający nadmierne poruszanie daną częścią ciała. 

Nie ma reguły co do tego, jaka grupa pacjentów jest najbardziej narażona na pojawienie się torbieli. Wszystko zależy od stylu życia, wieku oraz wytrzymałości stawów i ścięgien. Statystycznie na ganglion nadgarstka najbardziej narażeni są pacjenci w wieku od 15. do 40. lat, a ganglion dłoni lub palca dotyka głównie kobiety od 40. do 70. roku życia, natomiast ganglion na stopie lub kolanie pojawia się przeważnie u kobiet między 20. a 40. rokiem życia. Dużo rzadziej ganglion pojawia się u dziecka. Torbiel u najmłodszych przebiega dokładnie w taki sam sposób, jak u starszych pacjentów, i nie niesie ze sobą większego ryzyka. 

Do dzisiejszego dnia nie jest znana dokładna przyczyna tworzenia się torbieli galaretowatej. Najprawdopodobniej przyczyną jest zmiana w obrębie tkanki łącznej. Czynnikiem ryzyka powstawania ganglionu może być przebyty uraz ścięgien bądź torebek stawowych, stan zapalny bądź przeciążenie. 

Bardzo często ganglion nadgarstka zdarza się u osób, których praca wymaga nadmiernego ruchu daną kończyną, powodując jej nadwyrężenie - jak ma to miejsce u sportowców, informatyków czy pracowników fizycznych wykonujących systematyczne, powtarzalne ruchy nadgarstkiem.

W stawach i ścięgnach wytwarzany jest płyn nawilżający, który ma na celu ułatwić ruch oraz zabezpieczyć przed otarciami chrząstki. Problem pojawia się w przypadku przewlekłego przeciążania stawu bądź ścięgien - wówczas zaczyna się produkować nadmierna ilość płynu nawilżającego staw, rośnie ciśnienie w torebce stawowej, a efektem jest powstanie uwypuklenia w postaci torbieli widocznej pod skórą.

Ganglion diagnozuje się dość łatwo - objawem jest widoczne uwypuklenie w okolicach stawu, dostrzegalne pod skórą. W momencie, gdy próbujemy dotknąć wypukłego miejsca, może się wydawać, że torbiel przemieszcza się pod naszym naciskiem. Może powodować to pewien dyskomfort lub wręcz ból. Bywa też, że bolesne jest już samo poruszanie nadwyrężoną kończyną. 

Może również zdarzyć, że gula zaczyna drastycznie rosnąć. To zupełnie typowa sytuacja - każdy wysiłek stawu objętego stanem zapalnym może doprowadzić do jeszcze większej produkcji płynu. Niemniej nie można lekceważyć tego objawu, gdyż nieleczona torbiel galaretowata może doprowadzić do zaburzeń czucia na skórze oraz do problemów z funkcjonowaniem mięśni w obrębie zapalenia. Dlatego też gdy tylko zauważysz niepokojącą zmianę, zalecany jest kontakt z lekarzem pierwszego kontaktu, a następnie z ortopedą lub chirurgiem. 

W odpowiednim leczeniu guza najistotniejsze jest odciążenie nadwyreżonej kończyny. Ma to zapobiec dalszej produkcji płynu, a co za tym idzie — powiększania się stanu zapalnego. Brak odpoczynku od regularnego ruchu może doprowadzić do powstania ganglionu twardego, posiadającego w sobie większe ciśnienie i powodującego ból przy każdym ruchu. W momencie, gdy uszkodzona część ciała jest w stanie spoczynku, torbiel może samoistnie się zmniejszać. 

Czy ganglion sam zniknie? Możemy mu w tym pomóc. Jeśli ból wciąż jest odczuwalny, dobrze będzie wykorzystać maść na ganglion lub żel, które mają na celu działać przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Po zmniejszeniu się bólu, wykorzystywane są elementy kinezyterapii (leczenie ruchem), dzięki czemu stawy zaczynają się stabilizować, a pacjent odzyskuje pełen zakres ruchowy. Prócz tego możliwe jest wykorzystanie fizykoterapii, laseroterapii czy jonoforezy. 

Jeśli powyższe metody nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, konieczne mogą się okazać metody inwazyjne, jak aspiracja bądź operacja ganglionu. Pierwszy z zabiegów polega na nakłuwaniu torbieli i odsysaniu płynu ze środka guza. Jest to szybki sposób leczenia, lecz nie ma pewności, że zabezpieczy on uszkodzone miejsce na przyszłość. 

Dlatego pewniejszą formą jest chirurgiczne usunięcie ganglionu, które polega na usunięciu chorej części torebki stawowej. Po takim zabiegu pacjent od razu może wrócić do normalnego funkcjonowania, lecz z zachowaniem pewnej dozy ostrożności w kwestii nadwyrężania wyleczonego miejsca.

Natomiast pamiętać, że zabieg ten, jak każdy inny, może nieść ze sobą pewne powikłania. Najczęstsze komplikacje pooperacyjne, w przypadku usuwania torbieli galaretowatej, to krwiak, obrzęk, a w najgorszym wypadku uszkodzenie ścięgien i nerwów w kończynie. 

Powrót do pełnej formy zajmuje pacjentom maksymalnie 6 tygodni. Konieczne jest poddanie się rehabilitacji, dzięki której pacjent może wrócić do pełnej sprawności fizycznej. 

Przez cały okres rehabilitacji pacjenta czekają zabiegi i ćwiczenia takie jak: laseroterapia, krioterapia, ćwiczenia rozluźniające, rozciągające, ćwiczenia oporowe i kąpiele wirowe. 

W trakcie rehabilitacji należy pilnować, aby zoperowana kończyna nie była najmniej obciążana. Do jej usztywnienia najczęściej wykorzystuje się szynę ortopedyczną. Początkową należy ją nosić cały czas, później zakłada się ją jedynie na noc, by w końcu całkowicie z niej zrezygnować. 

Daria Wolniczek

CZYTAJ TAKŻE: 

"Wypadł mi dysk" - mówią. Co to właściwie oznacza?